علائم کمبود ویتامین A در کودکان چیست؟

به گزارش ایلنا، ویتامین A یکی از ویتامین های ضروری برای  بدن می باشد و نقش آن کمک به عملکرد طبیعی بدن است. ویتامین آ محلول در چربی است و برای جذب مناسب به چربی غذایی نیاز دارد. این ویتامین قبل از اینکه در خون آزاد شود در کبد ذخیره می شود.

میزان لازم ویتامین A در کودکان

کمبود ویتامین A به خودی خود نادر است و بر اثر بیماری های زمینه ای ایجاد می شود. کمبود این ویتامین در برخی از نوزادان زودرس نیز دیده می شود.

ویتامین آ در هشت نوع ماده شیمیایی وجود دارد که یک نوع آن آلفا توکوفرول می باشد و پزشک می تواند از طریق آزمایش خون مقدار این نوع را در بدن فرد تشخیص دهد. پزشک با استفاده از این اطلاعات مجموع میزان ویتامین A را در بدن بسنجد.

به طور طبیعی در هر لیتر از خون بدن یک انسان بالغ باید حدود 5/5 الی 17 میلی گرم ویتامین آ وجود داشته باشد. این میزان در نوزادان زودرس و کودکان زیر هفده سال متفاوت است. میزان طبیعی ویتامین آ در آزمایشگاه ها نیز متغیر است.

در صورتی که میزان ویتامین موجود در خون بزرگسالان از 4 میلی گرم در یک لیتر کمتر باشد یعنی دچار کمبود ویتامین A می باشد و باید مکمل مصرف کند.

سیستم عصبی مرکزی با مغز و نخاع در ارتباط است و اگر میزان ویتامین آ در بدن کمتر از حد لازم باشد، آنتی اکسیدان کمتری تولید شده و عملکرد طبیعی سیستم عصبی دچار اختلال می شود.

کمبود ویتامین A در کودکان

کمبود ویتامین آ در کودکان از مسائل بسیار مهم است و باید آن را جدی گرفت. کمبود این ویتامین می تواند باعث بروز مشکلاتی در بینایی کودک، ایجاد اختلال در سیستم ایمنی و سوخت و ساز طبیعی بدن و سلامت پوست شود.

کمبود ویتامین A در کودکان می تواند به دلایل مختلف بروز کند که یکی از آنها کمبود ویتامین آ در شیر مادران و یا عدم تغذیه نوزاد با غذاهای سرشار از ویتامین آ می باشد.

هر ویتامینی باید بر اساس یک میزان معینی مصرف شود زیرا مصرف بیش از  حد ویتامین ها می تواند برای کودکان مشکلاتی را ایجاد کند. برای جبران کمبود ویتامین آ در کودکان می توان با مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین A به آنها کمک کرد.

علائم کمبود ویتامین A در کودکان

کمبود ویتامین آ در کودکان دارای علائمی است که اگر به آن توجه کافی شود می توان از بروز برخی از بیماری ها در کودکان جلوگیری کرد. این علائم در ادامه ذکر می شود.

خشکی پوست

یکی از وظایف ویتامین A در بدن ایجاد سلول های جدید و ترمیم سلول های پوستی می باشد. همچنین باعث رفع التهابات ناشی از برخی مشکلات پوستی می شود. این ویتامین در سلامت پوست نقش مهمی دارد و در صورت کمبود آن در بدن انواع بیماری های پوستی مانند اگزما و سایر مشکلات پوستی بروز می کند.

بیماری پوستی اگزما باعث ایجاد خشکی، خارش و قرمزی و التهاب پوست می شود. یکی از دارو هایی که برای درمان اگزما تجویز می شود حاوی ویتامین آ به نام آلی ترتینوئین می باشد که در درمان آن بسیار مؤثر است. از این رو می توان نتیجه گرفت که ویتامین A نقش مهمی در سلامت پوست دارد و کمبود آن باعث ایجاد اگزما می شود.

در یک آزمایش به افرادی که دچار بیماری اگزمای مزمن بودند به مدت 12 روز بین 10 تا 40 میلی گرم در روز از این دارو (آلی ترینوئین) داده شد. وقتی که علائم آنها مورد بررسی قرار گرفت نتایج آن بسیار جالب بود. علائم بیماری در آنها با مصرف این دارو تا 53 درصد بهبود یافته بودند که این رقم بسیار قابل توجه است.

خشکی پوست می تواند دلایل بسیاری داشته باشد اما خشکی شدید پوست به خصوص در نوزادان به علت کمبود ویتامین آ می باشد.

ویتامین A در ترمیم پوست و مبارزه با التهابات پوستی نقش مهمی دارد و کمبود آن می تواند منجر به بیماری های التهابی پوستی شود.

خشکی چشم ها

یکی از شایع ترین علائم کمبود ویتامین در کودکان مشکلات چشمی می باشد. کمبود شدید ویتامین آ می تواند باعث ایجاد کوری کامل و یا قرنیه در حال مرگ شود که علائم آن به صورت لکه های بیتوت مشخص می شود. لکه های بیتوت به رنگ سفید یا خاکستری هستند که در چشم ظاهر می شوند و نوعی ضایعات رسوبی هستند که بر اثر تجمع کراتین بر روی قرنیه ایجاد می شوند.

کودکانی که دارای کمبود ویتامین آ هستند معمولا دارای چشم های خشکی بوده و چشم آنها قادر به تولید اشک نمی باشد. این حالت از اولین علائم کمبود ویتامین آ در کودکان می باشد و باید به آن توجه خاصی کرد تا منجر به بروز مشکلات جدی تر نشود. خشکی چشم ناشی از کمبود ویتامین آ در کودکان منطقه هند، آفریقا و آسیای جنوب شرقی بیشتر از بقیه هم سالان در سایر نقاط جهان، با این مشکل مواجه می شوند.

 هر چند مشکل خشکی چشم بر اثر کمبود ویتامین A در کودکان یک مشکل جدی می باشد اما اگر به موقع تشخیص داده شود می توان آن را با مصرف مکمل های ویتامین آ بهبود بخشید. بر اساس مطالعات انجام شده، کودکان و نوزادانی که دچار چنین مشکلی بودند با مصرف دوزهای بالای این ویتامین به طور روزانه و به مدت 16 ماه، میزان خشکی چشم در آنها تا 63 درصد کاهش یافت.

شب کوری

کمبود شدید ویتامین A همچنین باعث بروز شب کوری می شود، این نتیجه بر اساس تحقیقات و مطالعات فراوان به دست آمده است. میزان شب کوری و یا نابینایی در شب هنگام در کشور های در حال توسعه شیوع بالاتری داشته است. متخصصانی که در زمینه تغذیه فعالیت دارند بر مصرف این ویتامین برای افرادی که در معرض خطر ابتلا به شب کوری هستند بسیار تأکید کرده اند.

در یک آزمایش به تعدادی از زنانی که به شب کوری مبتلا بودند، میزان قابل توجهی ویتامین آ از طریق مواد غذایی یا مکمل ها داده شد. بعد از مصرف شش هفته مداوم از این ویتامین تا 50درصد علائم این بیماری در آنها کاهش پیدا کرد و قادر به تطبیق با تاریکی بودند. نتیجه این آزمایش نشان داد که مصرف ویتامین آ چه به صورت مکمل و یا مواد غذایی می تواند شب کوری را بهبود بخشد.

به طور کلی ویتامین آ برای سلامتی چشم ها بسیار ضروری است و در نتیجه عدم دریافت کافی این ویتامین ممکن است مشکلاتی مانند شب کوری و یا خشکی چشم بروز کند که در این صورت باید فورا اقدام به رفع این مشکلات با مصرف میزان قابل توجهی از این ویتامین کرد.

عفونت گلو و قفسه سینه

اگر کودک شما به طور مرتب دچار عفونت ها به ویژه عفونت ناحیه قفسه سینه و گلو می شود می تواند نشانه کمبود ویتامین A در آنها باشد. اما در این مورد بر خلاف تصور شما، رفع مشکل عفونت در این ناحیه ها با مصرف ویتامین A برطرف نخواهد شد و نتیجه تحقیقات در این زمینه متفاوت بوده است.

در یک بررسی انجام شده در این زمینه مشخص شد کودکانی که دچار عفونت های مکرر در این نواحی می شوند با مصرف مکمل های ویتامین آ نه تنها بهبود نمی یابند بلکه ممکن است خطر ابتلا به عفونت های گلو و قفسه سینه را تا 8 درصد در آنها افزایش دهد. پژوهش گران در این زمینه پیشنهاد می کنند تنها کسانی باید از مکمل های ویتامین A استفاده کنند که دارای کمبود واقعی هستند و این کمبود در آنها با انجام آزمایش ها به تأیید رسیده است.

همچنین در یک بررسی انجام شده بر روی افراد مسن، مشخص شد که میزان بالای کارتنوئید بتاکاروتن پروویتامین A می تواند در برابر عفونت های تنفسی اثر محافظتی داشته باشد. از این رو باید نتیجه گرفت که اگر مصرف مکمل های ویتامین A ممکن است از کودکان کم وزن در برابر عفونت ها محافظت کند ولی در سایر افراد باعث افزایش خطر ابتلا به عفونت شود، پس نباید به طور خودسرانه از این ویتامین Aستفاده شود. همچنین افراد بزرگسالی که میزان ویتامین آ در خون آنها بالا می باشد ممکن است کمتر به عفونت های گلو و قفسه سینه مبتلا شوند.

آهنگ رشد کند

ویتامین A برای رشد بدن ضروری است و کمبود آن در کودکان باعث تأخیر در رشد آنها می شود. 

بر اساس تحقیقاتی که بر روی کودکان در کشورهای در حال توسعه انجام شد مشخص شد که مصرف مکمل های ویتامین A به رشد آنها کمک زیادی می کند.

نتیجه آزمایشاتی که بر روی هزار کودک در کشور اندونزی انجام شد نشان داد که مصرف ویتامین A به مدت 4 ماه به صورت غذا یا مکمل، باعث رشد قدی آنها تا میزان 0/39 سانتیمتر نسبت به سایر کودکان بود.

همچنین ثابت شد که مصرف مکمل ها به همراه مواد مغذی اثر بیشتری در تسریع رشد دارد. 

تأخیر در بهبودی وضع زخم ها

افرادی که زخم های بدن شان به مدت طولانی برای ترمیم شدن نیاز دارند و یا به اصطلاح بد زخم هستند ممکن است دچار کمبود ویتامین A باشند. به گفته محققان عدم بهبودی به موقع زخم ها در کودکان می تواند از نشانه های کمبود ویتامین آ باشد.

ویتامین A در ساختن کلاژن در بدن نقش مهمی دارد. کلاژن در سلامتی پوست بدن بسیار مؤثر است. مصرف ویتامین آ هم به صورت مواد غذایی و هم به صورت مکمل ها می تواند در سلامتی پوست بدن نقش مهمی داشته باشد.

مصرف اشکال خوراکی و موضعی ویتامین A می تواند باعث بهبود زخم ها شود. به ویژه افرادی که دچار بیماری هایی مانند دیابت هستند و بدن آنها مستعد زخم شدن است باید از این ویتامین A ستفاده کنند.

علت های بروز کمبود ویتامین A

علت بروز کمبود ویتامین آ را می توان به دو گروه ژنتیک و ابتلا به برخی از بیماری های زمینه ای تقسیم کرد.

ژنتیک 

کمبود ویتامین A غالبا ارثی می باشد. برای سهولت در تشخیص برخی از بیماری های ارثی و نادر باید از سابقه خانوادگی اطلاعاتی کسب کرد. از بیماری های زمینه ای که باعث کمبود ویتامین A در افراد می شود می توان آبتالیپوتنینمی مادر زادی و کمبود ویتامین A ارثی مزمن را عنوان کرد.

بیماری

یکی دیگر از علت های بروز کمبود ویتامین آ وجود برخی از بیماری ها می باشد. برخی از بیماری ها باعث کاهش جذب چربی می شوند و کمبود ویتامین A را به دنبال خواهند داشت، زیرا بدن برای جذب بهتر ویتامین A نیاز به چربی دارد.

از جمله بیماری هایی که ممکن است باعث کمبود ویتامین آ شوند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پانکراتیت مزمن

• بیماری سلیاک

• بیماری کستاز کبد

• فیبروز کبد

کمبود ویتامین A در نوزادان و کودکان زودرس که با وزن پایین متولد می شوند و چربی کمی دارند نیز شایع است. کودکان زودرس بیشتر در معرض خطر ابتلا به کمبود ویتامین آ هستند. این کودکان معمولا دارای دستگاه گوارش نارس می باشند و بدن آنها نمی تواند چربی و ویتامین A را به اندازه کافی دریافت کند. کمبود ویتامین آ در این دسته از کودکان ممکن است باعث ایجاد کم خونی همولایتیم شده و گلبول های قرمز آنها را از بین ببرد.

مواد غذایی حاوی ویتامین A

ویتامین A در مواد غذایی به وفور یافت می شود. از آنجایی که بدن به تنهایی نمی تواند آن را بسازد، باید از طریق مصرف مواد غذایی آن را تأمین کرد.

از جمله مواد غذایی که حاوی ویتامین A هستند شامل موارد زیر است:

• انواع روغن های سالم گیاهی مانند روغن جوانه گندم، روغن بادام زمینی و روغن زیتون

• انواع آجیل و تخمه

• غلات کامل

• شیر

• سبزیجات مانند اسفناج، چغندر برگی، فلفل قرمز و آووکادو

عوارض مصرف بیش از حد ویتامین آ

اگر چه ویتامین A برای بدن ضروری است اما مصرف بیش از حد آن می تواند خطرناک باشد. مصرف بیش از حد مکمل های ویتامین آ باعث ایجاد مسمومیت می شود. ویتامین آ در کبد ذخیره می شود و باعث بروز مسمومیت و مشکلاتی مانند اختلالات بینایی، ورم استخوان ها، خشکی و زبری پوست، زخم در ناحیه دهان و گیجی می شود. زنان باردار باید در میزان مصرف این ویتامین دقت کافی داشته باشند تا نوزاد آنها دچار نارسایی مادر زادی نشود.

درمان نوزادان و کودکان زودرس با ویتامین A

مکمل ویتامین آ از طریق قرار دادن لوله در شکم نوزاد به او داده می شود. همچنین می توان در صورت لزوم از تزریق نیز استفاده کرد. برای درمان کمبود ویتامین آ در نوزادان و کودکان ممکن است چند دوز مورد نیاز باشد.

منبع: بیتوته