نشست «گسست فرهنگی و شکاف نسلی در ایران» مطرح شد؛
نگرش فرهنگی کشور ضد شادمانی است/ سرمایه و اعتماد اجتماعی در ایران ضعیف است
نشست «گسست فرهنگی و شکاف نسلی در ایران» به همت جهاد دانشگاهی دانشگاه فردوسی مشهد عصر امروز در تالار شهید رجائی دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی برگزار شد.
به گزارش ایلنا، سعید معیدفر در ابتدای نشست «گسست فرهنگی و شکاف نسلی در ایران» که عصر امروز در دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی برگزار شد، اظهار کرد: بحث گسست نسلی پس از دوران اصلاحات جدی شد به ویژه در سال ۸۷ و با ورود دانشجویان به عرصه خیابان جدی شد و تقریبا آثار جدی را به وجود آورد و نگرانی جدی در این زمینه را موجب شد.
عضو انجمن جامعه شناسان ایران با اشاره به آمدن جوانان به خیابان‌ها بعد از دیدار ایران و استرالیا و صعود ایران به جام جهانی 98 تصریح کرد: این اتفاقات تاکنون در ایران وجود نداشت و این دو حادثه توجه همگان را به خود جلب کرد؛ اینکه ما شاهد چه پدیده تازه‌ای هستیم، در مقابل این اتفاقات بحث‌هایی مطرح شد؛ نخست آن‌که جامعه نیاز به شادی دارد، دوم بحث نسلی به پیش آمد.
این جامعه شناس خاطرنشان کرد: در دوره اصلاحات فرصت برای طرح این مباحث وجود داشت و در جهاد دانشگاهی تهران همایش‌هایی به برای پرداختن به این مبحث برگزار می‌شد، این بحث‌ها رویکرد تازه ای به فکر و اندیشه بود.
عضو انجمن جامعه شناسان ایران ادامه داد: این مباحث وجوه سیاسی به خود گرفت و با ورود رسانه‌های جدید همچون ماهواره به عرصه فرهنگی کشیده شد و سبک زندگی را تحت تاثیر قرار داد.
معیدفر عنوان کرد: در اروپا هم بحث گسست نسلی با آمدن جوانان به خیابان در دهه ۶۰ مطرح شد و این مبنا به چالش کشیده شد، که آیا این اتفاقات به مثابه گسست نسلی است یا آن‌که نسبیت اختلاف بین دو نسل زیاد است، به واقع مخالفان مبحث گسست نسلی بر این باور بودند که شکاف نسلی یعنی انقطاع نسلی، بنابراین آنچه که در اروپا اتفق افتاده شماف نسلی نیست بلکه انقطاع بین سنت های قبل و بعد است.
وی یادآور شد: این عده معتقد بودند چون نسل جوان تربیت یافته نسل پیشین است بنابراین نمی تواند انقطاع نسلی را موجب شود، از این رو جوانان همان ارزش‌ها و آرمان‌های نسل پیشین را دارند، حال آن‌که از ابزارهای نوین استفاده می‌کنند، ما وارد دنیای جدید شدیم و این دوران جدید ناشی از شرایط تغییر یافته‌ای است که به واسطه تحولات اقتصادی و اجتماعی به وجود آمده است.
این جامعه‌شناس با اشاره به سخنان اینگلهارت جامعه‌شناس معروف مبنی بر اینکه نسل پیشین نسل جنگ بود و ارزش‌های مادی پس از دوران جنگ برایش از اهمیت ویژه ای برخوردار بود، تصریح کرد: اینگلهارت معقد بود که این امر طبیعی است که نسل قدیم پس از دوران جنگ در اروپا به ارزش‌های مادی توجه کنند.
عضو انجمن جامعه شناسان ایران ادامه داد: بحث گسست نسلی هم در ایران با دو رویکرد مواجه بود، نخست آن که جوانان به همان آرمان‌ها و ارزش‌های نسل پیشین معتقد بودند، اما این امر در بسیاری از زمینه‌ها تغییر کرد و بینش و باورهایشان متفاوت شد، چراکه زمان تغییر کرده، در مقابل رویکرد دیگری مطرح بود که این مساله را شکاف نسلی نمی دانست بلکه معتقد بودند در جامعه توسعه یافته تمایزپذیری را باید پذیرفت و در چنین جوامعی تمایز سنی و طبقاتی امکان‌پذیر است و مهم ترین دعوی این ها آن است که خانواده در ایران از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است و همه نسل ها در تعامل هستند.
معیدفر عنوان کرد: فرضیه چرخه زندگی می‌گوید هر میزان که سن جوانان افزایش پیدا کند همان میزان ارزش‌ها و نگرش‌های دینی و ارزشی میان آنان تقویت می‌شود، در مقابل این فرضیه فرضیه دیگری مطرح می‌شود که معتقد است جوامع همواره با تغییرات مواجه بوده‌اند حال آن‌که ممکن است این تغییرات محسوس نباشد، امروز وارد دنیایی شدیم که لحظه به لحظه تغییر پیدا می‌کند.
گسست فرهنگی داریم
وی با بیان اینکه انقلاب ایران در سال ۵۷ در نوع خودش بی نظیر است، خاطرنشان کرد: برخی از همان اوایل انقلاب معتقد بودند این شرتیط باقی می ماند براساس فرضیه چرخه زندگی ما باید بپذیریم اگر فردی به میان سالی برسد برخی چیزها را ناهنجار می داند اما آیا مساله ما این است؟ مساله آن است که تحولات نگرشی یا ارزشی اتفاق می افتد.
این جامعه شناس افزود: آمار و تحقیفات نشان می دهد که در یک مقطع گست فرهنگی قرار داریم و یک عده که نگرش خاصی هستند در حال دگرگونی قرار دارند و اگر یک زمانی جامعه دو قطبی شده بود به سمت آرمان های رو به حلو جهت گیری داشتند.
عضو انجمن جامعه شناسان ایران با اشاره به اینکه سرمایه و اعتماد اجتماعی در ایران ضعیف است، اظهار کرد: یکی از دلایل این امر گسست فرهنگی است و تقابل نگرش ها و فرهنگ این امر را موجب شده است.
معیدفر با اشاره به اینکه بین فرهنگ رسمی و غیر رسمی تفاوت بسیاری وجود دارد، عنوان کرد: فرهنگ رسمی عبارت است از الگوی مشترک و واحد و الزامات ساختاری و عدم امکان خلاقیت برای کنش گری است، اما فرهنگ غیر رسمی مشتمل بر تنوع، تکثر و گزینش گری است که همین موارد موجبات جذب جوانان را به فرهنگ غیر رسمی فراهم کرده است.
ما گریه کنیم یک عده خوشحال تر می شوند
در ادامه، فیاض زاهد؛ نویسنده و تحلیلگر سیاسی عنوان کرد: بحث تعارض نسلی بحثی قدیمی است فویرباخ به گونه ای دیگر این بحث را مطرح می کند و از خودبیگانگی انسان در برابر خدا سخن می گوید، این فیلسوف معتقد است که انسان خود خدا را ساخته اما فراموش می کند که این خدا ساخته خودش است و بعدها این جنبش او را بیدار می کند.
وی اظهار کرد: مانهایم نیز شکاف نسلی را شکاف تاریخی می دید و این امر را پذیرفته شدن در قالب نسل می دانست، به عبارتی مانهایم به شکاف نسلی معتقد نیست بلکه آن را شکاف تاریخی می داند، مانهایم معتقد است سن افراد مهم نیست بلکه مهم آن است که چه تاثیری از مباحث اقتصادی، سیاسی و اجتماعی پذیرفته است.
زاهد با بیان اینکه روشنفکران بیش از آن که لیبرال باشند سوسیالیست هستند، چرا که بین دغدغه های روشنفکری و عدالت طلبی ارتباط وجود دارد، ادامه داد: پیر بوردیو جامعه شناس معاصر فرانسوی از اعتراض بین نسلی سخن می گوید و معتقد است آن چه شکاف بین نسلی را تشکیل می دهد همان رویاهای چند گانه است، در حقیقت بوردیو گسست بین نسلی را ناشی از تعارض منافع بین دو نسل می داند.
وی با اشاره به اینکه نگرش فرهنگی حاکم بر کشور ضد شادمانی است، خاطرنشان کرد: اگر ما گریه کنیم یک عده خوشحال تر می شوند تا شادمانی، چرا که این عده شادمانی را نزدیک به گناه، طرب و غفلت از معنویت می دانند.
دغدغه شکاف نسلی را نباید به انحرافات جوانان تنزل داد
این نویسنده و تحلیلگر سیاسی افزود: دغدغه شکاف نسلی را نباید به انحرافات جوانان تنزل داد، حال آن که جهان ما جهان پیچیده ای است و به عبارتی جامعه ایران با جامعه سنتی متفاوت است، در جامعه کنونی زن حق اعتراض دارد و جامعه در حال تلاطم است و روش اقناع و قناعت پذیری وجود ندارد.
زاهد با اشاره به اینکه متاسفانه جوانان جامعه به این باور رسیده اند که نه مسلمان هستند و نه ایرانی، ادامه داد: چرا باید در تلویزیون آدم خوب ریش دار است و آدم بد بی ریش، فرد چادری فرشته است و فرد بی چادر خلافکار، چرا باید این قدر در تلویزیون نازل عمل کرد.
این نویسنده و تحلیلگر سیاسی با اشاره به جذب جامعه ایرانی به بی بی سی و سایر برنامه های ماهواره افزود: بی بی سی مدعی است که ۵۰ سال دروغ نگفته اما بنده می دانم که چه طور می توان دروغ را به طوری راست وانمود کرد که تاثیر داشته باشد.
شبکه خبر به اندازه شبکه جهانی بی بی سی تاثیر ندارد
وی با بیان اینکه شبکه خبر ۶۰۰ نفر پرسنل دارد که این تعداد پرسنل برابر با تعداد پرسنل شبکه جهانی بی بی است اما آن تاثیر گذاری را ندارد.
زاهد با بیان اینکه مارکس زنده است در همه جای دنیا زنده است، یادآور شد: الان همان نیروهای مارکسیست در سطح دانشگاه در حال فعالیت دارند، چرا که ما نتوانستیم به سوالات نسلی و درون نسلی پاسخ دهیم.
این نویسنده و تحلیلگر سیاسی با تاکید بر ضعف اعتماد در جامعه عنوان کرد: ایران بالاترین درصد چک برگشتی در جهان به خود اختصاص داده است.
اقتدار سنتی جامعه ایران در رویارویی با غرب شکسته شد
در بخش دیگری از نشست، غلامرضا صدیق اورعی با اشاره به محلات قدیم در ایران و نوع سبک زندگی این مردم عنوان کرد: به طور مثال در مشهد محلات قدیمی همچون سراب، نوغان، پایین خیابان و بالا خیابان و ... بود که از لحاظ طبقاتی تفاوتی بین آنان دیده نمی شد، در این محلات پسران جوان به دزدی و سایر خلاف‌ها می‌پرداختند اما در شب عاشورا نیز در مساجد حضور داشتند و با روحانیت در ارتباط بودند.
استاد علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی افزود: در آن زمان هر چند پسران جوانان هنجار شکنی می‌کردند اما این مسائل درباره دختران صدق پیدا نمی‌کرد، همین عده از جوانان در آینده سر به راه می‌شدند.
اورعی ادامه داد: زمانی که جامعه ایران با غرب رویا رو شد، فساد غرب پایه های مسلمانی آنان را نشانه گرفت و این‌گونه بود که اقتدار سنتی شکسته شد و کپی‌برداری صورت گرفت و بسیاری از جوانان در این رویارویی منحرف شدند.
