ماجرای یک جدال حقوقی؛ فرزند خوانده‌ای با والدین جدیدش ازدواج نمی‌کند!
اقدام مجلس در قانون فرزند خواندگی مفسده انگیز است / برخی انتقاد‌ها صحیح نیست / برگزاری نشست علمی در مرجع ملی حقوق کودک / ازدواج فرزندخوانده با پدرخوانده غیراخلاقی است
ایلنا: حقوقدانان و منتقدان ماده ۲۷ طرح حمایت از کودکان بی‌سرپرست می‌گویند: این ماده به دنبال این است که ازدواج میان فرزندخوانده با والدین جدیدش را قانونی کند. هر چند این اقدام شرعی است ولی صحیح نیست. اما رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس می‌گوید: هیاهوی رسانه‌ای موجب این تفسیر شده است در حالی که در این ماده به صراحت گفته شده ازدواج در این خصوص ممنوع است.
لایحه فرزندخواندگی؛ عنوانی است که این روز‌ها به جدال میان حقوقدانان، مجلس و شورای نگهبان تبدیل شده است. این لایحه پس از ۳۵ سال از قانون قبلی از سوی دولت، به مجلس تقدیم شد و در مجلس هشتم به تصویب رسید. ولی از آنجا که این لایحه با سه ایراد شرعی از سوی شورای نگهبان روبه‌رو شده بود، مجدداً به مجلس بازگشت که با اتمام مهلت مجلس هشتم، ادامه رسیدگی آن به مجلس نهم واگذار شد.
چند نکته در لایحه جدید فرزند خواندگی
بر اساس این گزارش منتقدان و صاحب نظران حقوقی در مورد طرح جدید فرزند خواندگی موارد خود را در ۵ بخش عنوان کرده‌اند:
۱ - در قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست مصوب ۱۳۵۳، قواعدی که به موجب آن زوجین می‌توانند سرپرستی اطفال را تقاضا کنند بیان شده و در این قانون این مساله که رابطه این کودکان با پدر خوانده و مادر خوانده از نظر حقوقی و محرمیت چه خواهد بود، بحثی به میان نیامده است و صرفا در ماده ۱۱ اشاره کرده که وظایف و تکالیف سرپرستی طفل تحت سرپرستی از نظر نگاهداری، تربیت، نفقه و احترام، نظیر حقوق و تکالیف اولاد و پدر و مادر است.
۲ - در لایحه جدید آمده است اگر پدرخوانده و مادرخوانده قصد داشته باشند مالی به فرزند خود تملیک کنند باید این اقدام را در زمان حیات خود انجام دهند؛ به عبارت دیگر رابطه فرزندخواندگی باعثوراثت نخواهد شد.
۳ - همچنین در ماده ۱ قانون مربوط به حمایت از کودکان و نوجوانان آمده است «کل اشخاصی که به سن ۱۸ سال تمام هجری شمسی نرسیده‌اند از حمایت‌های مذکور در این قانون بهره‌مند می‌شوند.» بنابراین همه کسانی که زیر ۱۸ سال دارند از حمایت این قانون برخوردارند.
۴ - اصلاح دیگر این بوده که در شناسنامه ذکر شود که طفل، فرزند خوانده است حال آنکه در ماده ۱۴ قانون ۱۳۵۳ خلاف این مطلب تصریح شده بود.
۵ - از سوی دیگر در لاحیه جدید، سقف سنی فرزندانی که می‌توانند به فرزندخواندگی قبول شوند، افزایش یافته و از ۱۲ سال در قانون قدیم به سن رشد در این لایحه افزایش یافته است. با این اصلاح انجام شده تعداد کودکانی که می‌توانند تحت سرپرست یا فرزند خواندگی افراد واجد شرایط قرار گیرند، بیشتر می‌شود.
۶ - به موجب قانون مدنی سن ازدواج در مورد دختران ۱۳ در مورد پسران ۱۵ سال تمام شمسی است و رابطه خویشاوندی میان فرزند خوانده و زن و مرد ولی وجود ندارد و ناچار از یکسو پدر خوانده و مادر خوانده با فرزندانی که برگزیده‌اند محرم نمی‌شوند و از دیگر سو نتیجه این عدم محرمیت این است که ازدواج آن‌ها با هم در صورتی که مانع دیگری وجود نداشته باشد خالی از اشکال است. به عبارت دیگر هم پدرخوانده شرعا مجاز است با دخترخوانده بیش از ۱۳ سال خود ازدواج کند و هم پسرخوانده می‌تواند اگر مادرخوانده‌اش به دلیلی فاقد موانع نکاح شده باشد با او ازدواج کند.
این مورد بسیار شفاف و از نظر شرعی درست است ولی در قانون ۱۳۳۵ عنوان نشده بود تا اینکه در اصلاح قانون این امر ابتدا ممنوع و بعد از ایراد شورای نگهبان به صراحت مجاز اعلام شد و به این ترتیب مساله‌ای که شاید مطرح نبود و کسی به آن توجه نداشت آشکار شد و مورد بحثقرار گرفت و بدون تردید باعثایجاد آثار و عواقبی هم خواهد شد.
یک حقوقدان: اقدام مجلس در قانون فرزند خواندگی مفسده انگیز است
به گزارش ایلنا، این رسانه حالا به گفته منتقدان موضوع تاکید قانون بر امکان ازدواج پدرخوانده با فرزندخوانده دختر و همچنین همین ارتباط با مادرخوانده مورد بحثاست.
نعمت احمدی حقوقدان می‌گوید: ازدواج با فرزندخوانده از لحاظ شرعی ایرادی ندارد اما مساله‌ای وجود دارد و آن این است که اصولا در فرزندخواندگی تفاوت سنی نامناسبی بین سرپرست و فرزندخوانده وجود دارد. این مساله جای تعجب دارد و باید پرسید آیا نمایندگان مجلس مساله دیگری نداشته‌اند که بیایند به این مساله دامن بزنند و باعثوهن اسلام شوند و مسلمانان را بدنام کنند.
این حقوقدان ادامه داد: اصلا نیاز نبود که به این موضوع پرداخته شود؛ زیرا پرداختن به این موضوع باعثبی‌احترامی به کشور و موجب وهن دین و ایجاد حرف و حدیث‌های گوناگون است. این چه تاسیسی است که ما به سرپرست بگوییم تو می‌توانی با فرزندخوانده ازدواج کنی؟ خود این مساله راه را باز می‌کند. به نظر من ورود مجلس به این موضوع و اینکه سرپرست می‌تواند با فرزندخوانده ازدواج کند یا نه مفسده‌انگیز است و اصلا این فکر، فکر باطلی است. به اعتقاد من در حال حاضر یک راه حل باقی مانده است و آن اینکه نمایندگان مجلس یا هیات دولت به صورت طرح یا لایحه، حذف این ماده را بخواهند؛ زیرا سکوت قانون درباره این مساله خیلی بهتر از بیان آن است.
مشاور وزیر دادگستری: برخی انتقاد‌ها صحیح نیست / برگزاری نشست علمی در مرجع ملی حقوق کودک
گفته‌های نعمت احمدی و برخی منتقدان در حالی است که مظفر الوندی مشاور وزیردادگستری و دبیر مرجع ملی حقوق کودک در گفتگو با این رسانه می‌گوید: این مواردی که برخی حقوقدانان مطرح می‌کنند صحیح نیست. اول اینکه این لایحه هنوز قانون نشده و دوم اینکه در لایحه نوشته شده است که ازدواج پدرخوانده و مادر خوانده با فرزند خواندگان ممنوع است مگر اینکه به اذن دادگاه و در شرایط خاصی باشد.
وی افزود: البته در برخی از مواد این لایحه ایراداتی وارد است. به عنوان نمونه در بخش وارد کردن نام فرزند خوانده در شناسنامه که اگر قانون سکوت می‌کرد بهتر بود.
دبیر مرجع ملی حقوق کودک اظهار داشت: البته جلسه علمی و تخصصی در این موضوع در مرجع ملی حقوق کودک در وزارت دادگستری برگزار خواهد شد تا در این مورد بحثو بررسی شود.
عضو هیئت رئیس مجلس: ازدواج با فرزند خوانده دستخوش هیاهوهای رسانه‌ای
سبحانی‌نیا عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی گفته است: موضوع ازدواج با فرزندخوانده در حاشیه طرح حمایت از فرزندان بی‌سرپرست و بدسرپرست مطرح شد و هیاهویی که در حاشیه آن ایجاد شده متاثر از فضای تبلیغاتی خارجی است و هنوز به تصویب نرسیده است.
رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس: ازدواج فرزندخوانده با پدرخوانده غیراخلاقی است / اینقدر دامن نزنید!
موضوع چالش‌ها و انتقادات در مورد این لایحه را با عبدالرضا عزیزی رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس عنوان کردیم که در گفتگو با این رسانه گفت: من نمی‌دانم چرا رسانه‌ها و برخی حقوقدانان اینقدر موضوع را بزرگ کرده‌اند. کجای دنیا دیدید که که فرزند خوانده با پدرخوانده ازدواج کند و این کار غیر اخلاقی را ترویج کنند.
وی افزود: اولا این طرح است نه لایحه و دوم اینکه در این ماده ۲۷ به صراحت نشوته شده است که ازدواج فرزند خوانده با پدرخوانده و مادرخوانده ممنوع است و تبصره و ماده‌ای هم ندارد!
گزارش: سید هادی کسایی زاده
