اهمیت زنجیره توزیع در بهبود فرآیند های تجاری

ایلنا: در این راه، طراحی یک کانال توزیع مناسب، می تواند زمینه دستیابی به یک مزیت رقابتی پایدار را برای آنها فراهم سازد زیرا برخورداری از یک سیستم توزیع یکپارچه و واسطه های متبحر، از به هدر رفتن منابع مالی شرکت جلوگیری بعمل آورده و باعث صرفه جویی در هزینه های توزیع و کاهش قیمت تمام شده محصولات خواهد شد.

توزیع به زبان ساده به معنای رساندن محصول تولید شده به مصرف کنندگان در زمان و مکان مناسب میباشد و مهارت سیستمی که بازاریابی برای استفاده در مدیریت توزیع فیزیکی به کار گرفته، امروزه لجستیک نام دارد ،مدیریت بازاریابی پی برد که توزیع را باید به شیوه های علمی سازمان داد و به همین دلیل مفهوم لجستیک تجاری توسعه یافت و اهمیت مدیریت توزیع فیزیکی را افزایش داد.

از آنجاییکه هزینه های حمل و نقل تا حدود یک سوم هزینه های عملیاتی زنجیره تامین را در بر می گیرند، تصمیم گیری در مورد حمل و نقل بسیار پراهمیت است

شرکتها اغلب به این عنصر از آمیخته بازاریابی توجه نداشته و برای خود مشکلاتی ایجاد می کنند که بدین ترتیب زمینه موفقیت رقبای خود را فراهم می آورند.

سازمان ها بایستی در تصمیماتی که در سطوح مختلف کانال دراین زمینه اخذ می کنند دقت و وسواس بسیاری بخرج دهند بنحویکه هم رضایت مشتریان را در بر داشته باشد و هم سودآوری شرکت را به نحو مطلوبی تامین نماید،شرکتهای فعال در بازار همواره با تهدید تغییرات محیطی بازارمواجه اند و بهمین دلیل طراحی یک کانال توزیع منعطف، همواره از دغدغه های آنها به شمار می رود.

طراحی مناسب کانال توزیع و نتیجه ای که از عملکرد اعضا و شرکای کانال توزیع حاصل می شود ، به عنوان موثرترین عامل در موفقیت استراتژی کانالهای توزیع شرکت محسوب می گردد.

فاکتور های طراحی کانال توزیع به صورت زیر است:

1- تحلیل نیازهای مشتریان

2- تعیین اهداف کانال توزیع و شناسایی محدودیتها

3- تعیین گزینه های موجود

4- ارزیابی گزینه های مختلف و انتخاب

5- عقد قرارداد و کنترل

هر سازمان می تواند از طریق کانال توزیع محصولات با مشتریان خود ارتباط برقرارکرده ، اطلاعات مفیدی از بازار کسب نماید، کالا وخدمات خود را به مشتریان ارایه دهد ،جریان نقدینگی را به درون سازمان هدایت نماید و کامل کننده تمام فعالیتهای قبلی سازمان بوده و مزیت رقابتی پایدار ایجاد نماید.

در حقیقت یکپارچگی بستری است برای هر نوع بهبود ، نرخ یکپارچگی به ما کمک  می کند تا توانایی الزم برای بهبود هر شاخص را پیدا کنیم

یکپارچه سازی زنجیره تأمین یعنی اصل هدف، یعنی یکی کردن دیدگاه ها، اهداف و اطلاعات واستراتژی ها ، همه حلقه های زنجیره باید بفهمند که با هم شریک بوده و کسی در این زنجیره موفق است که حلقه های موفق دیگری وی را در بر گرفته باشند. موفقیت یک حلقه در گرو موفقیت حلقه های دیگر است و شکست یک حلقه شکست حلقه های دیگر را در پی خواهد داشت وبقول افلاطون "هیچ زنجیری محکم تر از سست ترین حلقه اش نیست."

شبکه تجارت داخلی را می‌توان مجموعه‌ای از مولفه‌ها دانست که فعالیت آنها منجر به تامین، تولید و انتقال کالا از تولیدکننده به مصرف‌کننده نهایی می‌شود و بهره‌وری شبکه تجارت داخلی به شدت وابسته به توسعه‌یافتگی مولفه‌های زیرساختی حوزه لجستیک است.

بر اساس گزارش بانک جهانی، بهبود در سیستم‌های لجستیکی با توسعه و رفع موانع اقتصادی همراه است. لذا از سال 1386 بانک جهانی هر دو سال یک‌بار اقدام به بررسی شاخص عملکرد لجستیک (LPI) کرده است. با کمک این شاخص می‌توان به وضعیت لجستیک داخلی و بین‌المللی کشورها دست‌یافت که بر اساس 6 شاخص ارزیابی می‌شود:

1- تحویل به‌موقع کالا

2- توانایی ردیابی و پیگیری کالاهای ارسالی

3- شایستگی و کیفیت خدمات لجستیک

4- سهولت دسترسی به کالا با قیمت‌های رقابتی

5- کیفیت زیرساخت‌های تجاری و جابه‌جایی

6- کارایی فرآیند ترخیص کالا

از سوی دیگر، زیرساخت‏های حمل‏ونقل و جابه جایی در داخل مرزها و در نقاط مرزی باید به نحوی توسعه یابد که جریان شبکه‌های حمل‏و نقل و توزیع را با کمترین هزینه و بیشترین سرعت از مبدأ تا خارج از مرزهای کشور میسر کنند.

چنانچه لجستیک در این مقوله‌ها دارای نقص باشد، بحث صادرات و حضور در بازارهای جهانی را به شدت تحت تاثیر قرار خواهد داد.

وجود سیستم‏های کارآمد لجستیکی بنگاه‏ها را در کاهش هزینه تولید محصول از طریق کاهش سهم هزینه‌های لجستیک در تولید یاری خواهد داد. افزایش بهره‌وری و استفاده بهتر از منابع در فعالیت‌های تولیدی و تجاری، از دیگر نتایج مثبت بهره‌گیری از سیستم‏های لجستیکی مناسب در بنگاه‏ها است.

ویژگی های سیستم توزیع مناسب به قرار زیر

می باشد:

1. قیمت کالا در بازار برابر هزینه های تولید به علاوه سود تولیدکننده،عاملان فروش و هزینه های حمل و نقل میباشد.

2.مصرف کننده با صرف حداقل زمان مصرفی به کالای مورد نیاز دست یابد.

3. کالا در حداقل زمان ممکن در فروشگاه ها توزیع شود.

4. عدم اجازه برای احتکار(عرضه مستمر و به موقع)

5. عدم اجازه به گران فروشی

6. نصب برچسب قیمت بر روی تمام کالاها

7.عدم تفاوت زیاد بین واحدهای خرده فروش وفروشگاه های بزرگ زنجیره ای

8. نظارت دقیق و دایمی به منظور تثبیت قیمتها

9. داشتن آزادی کامل برای رفع نیازها به واسطه ی الگوی صحیح مصرف

صنعت توزیع و پخش در کشور رسالت بزرگی را به دوش دارد، می تواند با کمک های عمدتاً غیر مالی دولت، اشکالات موجود در این صنعت را چون :

توجه به تجارت الکترونیک و رسیدن به استانداردهای جهانی نظام توزیع

ضرورت التزام دولت، صنعت و دانشگاه در بهبود فرآیندها و کاهش هزینه‌ها

ترغیب تولیدکنندگان به استفاده از شیوه کارآمد توزیع کالا

عدم قانون مستقل برای صنعت و نظام توزیع در کشور  

 را برطرف کرده و به عنوان یکی از منابع کشور که نقش عمده ای در توزیع کالا دارد تحول بزرگی در کشور ایجاد کند.

بدیهی است که هرگونه حرکت سازنده به مدد کارگروهی و استفاده از همه ظرفیت های موجود امکان پذیر خواهد بود .

مدل 3 p ازجمله مدل‌هایی است که در کشورهای توسعه‌یافته، شرکت‌ها و سازمان‌های پیشرفته، جهت ارتقاء زنجیره تأمین و درنهایت افزایش بهره‌وری سازمان استفاده می‌شود. در این مدل سه اصل وجود دارد که سهم و اهمیت هر یک به اندازه دیگری است. به بیانی دیگر میان آن‌ها توازن و تعادل برقرار است.

نام این مدل برگرفته از سه عبارت انگلیسی، Best Partner , Best Process Best people، است.

براساس این مدل، به‌منظور دستیابی به بهترین نتیجه لازم است سه شرط زیر تحقق یابد:

افراد و پرسنل درگیر در امر تأمین، کارآزموده، متخصص و حرفه‌ای باشند.

فرآیند مورداستفاده در جریان تأمین کالا در تمام ابعاد یک سازمان، منطقه و کشور به شکلی اصولی و هدفمند اجرا شود.

تمامی افراد درگیر در زنجیره تأمین که عدم حضورشان در جریان کار خلل ایجاد می‌کند، وظایف مربوطه را حرفه‌ای و منظم انجام دهند.

 توسعه زیرساخت‏های فیزیکی و غیرفیزیکی حوزه لجستیک با بهبود عملکرد شبکه های لجستیک کالا در داخل مرزها، علاوه بر کاهش قیمت تمام شده کالاهای تولیدی کشور، نظام توزیع کالا در داخل کشور را نیز سامان خواهد داد.

نویسنده: محمدعلی خراسانی

استاد دانشگاه و کارشناس حوزه خرده فروشیه