عمق ساخت داخل حرکت از نقطه وابستگی به خودساختگی

به گزارش ایلنا به نقل از اهام ایران، عباس هاشمی دبیر انجمن ملی و اقتصادی صنایع لوازم خانگی ایران در اینباره نوشت: صنعت لوازم خانگی متوسط در طبقه‌بندی فناورانه جزو صنایع با تکنولوژی دسته‌بندی شده است، این ویژگی وابستگی واحدهای تولیدکننده لوازم خانگی در سراسر جهان به قطعات و تجهیزات به‌روز و در عین حال بهینه از نظر اقتصادی را ناگزیر کرده است به طوریکه هم اکنون نیمی از قطعات مورد نیاز این صنعت برای تولیدکنندگان عمده امریکایی، اروپایی و ژاپن و کره هم از طریق چین تامین می‌شود.

ایران نیز تا یک دهه گذشته عمده نیاز خود به قطعات لوازم خانگی را از طریق تامین‌کنندگان چینی و کره‌ای فراهم می‌کرد اما بسته‌تر شدن درهای تجارت خارجی به واسطه تحریم‌ها و  مدیریت منابع ارزی برای ضرورت مدیریت منابع ارزی تخصیص به واردات قطعه، سبب شد تا مسیر تامین قطعه در ایران از طریق دیگری شکل بگیرد. در سال ۹۷ با تحریم‌های ثانویه، برندهای خارجی از بیم جریمه‌های سنگین امریکا، بازار لوازم خانگی ایران را ترک کردند و اما بازار همچنان با عطش تقاضا مواجه بود؛ در این شرایط تولیدکنندگان داخلی در اتحادی نانوشته تصمیم به تامین نیاز بازار در کمترین زمان ممکن را گرفتند و امروز عدد ۶۵ درصد نقطه رهایی از وابستگی این صنعت را از کشورهای دیگر به رخ می‌کشد.

آمار ۱۶ میلیونی تولید لوازم خانگی تنها با واردات قطعه محقق نشد و داخلی‌سازی به ویژه در حوزه قطعات سهم موثری در این میزان تولیدات و نیز عمق ساخت داخل صنعت لوازم خانگی داشت، به طوریکه میانگین عمق ساخت داخل با گذشت بیش از ۶ سال از خروج برندهای خارجی از بازار، اکنون به  ۶۵درصد رسیده است. از آنجائیکه نیاز ارزی صنعت لوازم خانگی هم تابعی از رابطه منطقی و مستقیم بین تعداد لوازم خانگی تولیدی و ارزش قطعات وارداتی است، با تقویت عمق ساخت داخل، وابستگی وارداتی صنعت لوازم خانگی به  کمتر از ۳۵ درصد کاهش داشته است.

برهمین اساس چنانچه از منظر ارزش کل تولیدات لوازم خانگی در بازار ایران به میزان عمق ساخت داخل بپردازیم، با توجه به ارزش ۶ میلیارد دلاری تولیدات لوازم خانگی و ارزبری ۱.۲ میلیارد دلاری برای واردات مواد اولیه و قطعات، می‌توان دریافت که تنها حدود۲۰ درصد ارزش تولید صنعت لوازم خانگی از کانال واردات تامین می‌شود.

هرچند عمق ساخت داخل مهم‌ترین شاخص در ارزیابی داخلی‌سازی محصولات لوازم خانگی است اما یکی از خروجی‌های مهم در ابعاد کلان این صنعت، عملکرد صنعت لوازم خانگی برای خروج از بن‌بست مونتاژ و ورود به صنعت عمیق است.

عمق ساخت داخل بالاتر علاوه بر بهره‌گیری از توان بیشتر خلق ارزش افزوده، پتانسیل بیشتری هم برای ماندگاری در بازارهای صادراتی دارد. ضمن اینکه عمق بالاتر ساخت داخل، علاوه بر کاهش اثرپذیری صنعت از شوک‌های محیطی ناشی از فضای کلان سیاسی و اقتصادی، مزیت رقابتی محصولات در بازارهای خارجی را نیز افزایش می‌دهد.

هرچند بررسی روند واردات و صادرات قطعات و محصول لوازم خانگی طی سال‌های ۹۷ تا ۱۴۰۱ از تراز منفی در این حوزه خبر می‌دهد اما نباید فراموش کرد که تراز منفی و مثبت به خودی خود جایگاه چندانی ندارد و مسئله کلیدی، صادرات محصول با ویژگی تکنولوژیک با مزیت رقابتی است که هرچند ارقام و اعداد صادرات در صنعت لوازم خانگی با صنایعی همچون فولاد و پتروشیمی همتراز نیست اما صادرات لوازم خانگی صادرات زنجیره‌ای از ارزش است. ضمن اینکه تولید محصولات جدید در گروه‌های کالایی مختلف در کشور و نیاز ارزی بطور مقطعی و بومی‌سازی تدریجی کالاهای جدید از مختصات و ویژگی‌های این صنعت است.

از همه مهم‌تر محصولی که از این حوزه صنعتی به کشورهای دیگر صادر می‌شود به مزیت فناورانه رسیده است از همین رو تکیه بر وزن و ارزش دلاری صادرات در این حوزه، جایی در تحلیل تجاری آن ندارد و نباید از این موضوع هم غافل شد که صادرات به صورت عمومی در همه بخش‌های اقتصادی کشور در سال‌های اخیر که دولت‌ها با کمبود منابع ارزی روبرو بوده‌اند سیری نزولی داشته چراکه فشار برای رفع تعهدات ارزی، صادرکننده را از ادامه فعالیت در این عرصه ناامید کرده است و نباید تولیدکننده را مقصر کاهش صادرات دانست.