تاثیرگذاریِ سهام شرکت‌های فولادی در بورس کالا/ نگاهی به وزن میدکو در بازار
در مهرماه ۱۴۰۰، تولیدکنندگان فولاد کشور موظف به عرضه محصولات خود در بورس کالا شدند.
در آن زمان، وزارت صمت در بخشنامه‌ای اعلام کرد که در صورت عدم عرضه محصولات فولادی در بورس‌کالا، تولیدکنندگان محصولات فولادی اجازه خرید شمش از بورس را نخواهند داشت. در متن این بخشنامه آمده بود: «با عنایت به دستور و تاکید مقام عالی وزارت مبنی بر عرضه کلیه محصولات تولیدی شمش فولاد و مقاطع فولادی (طویل، تخت) در بورس کالا، لطفاً به واحدهای فولادی استان مربوطه اعلام نمایند که از تاریخ ۲۴ مهر ۱۴۰۰ کل تولید خود را شامل (شمش فولادی شامل بیلت، بلوم، اسلب، انواع ورق، میلگرد شاخه و کلاف تیرآهن، نبشی، ناودانی، لوله و پروفیل و …) را در بورس کالا عرضه نمایند و در صورت عدم اجرای مفاد فوق واحدهای تولیدکننده محصولات فولادی مجاز به خرید شمش فولادی از بورس کالا نیستند. همچنین واحدهای فولادی مجاز به فروش محصولات خارج از بورس کالا نیستند».
پس از آن، تولیدکنندگان فولادی و معدنی، شروع به عرضه محصولات خود در بورس کالا کردند؛ بنابراین امروز بعد از گذشت دو سال و نیم از این ابلاغیه، قیاس سهم عرضه محصولات شرکت‌های فولادی مختلف، میزان تولید محصولات آن‌ها و سهم‌شان از کیک تولید فولاد را نشان می‌دهد.
از نظر تاریخی، سابقه بورس کالای ایران به دو سازمان مجزا برمی‌گردد، سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران، که در شهریورماه سال ۱۳۸۲، فعالیت خود را آغاز کرد و همچنین سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی ایران، که در شهریورماه سال ۱۳۸۳، شروع به فعالیت نمود. شرکت بورس کالای ایران (سهامی عام) بر اساس قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذر ماه ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی تأسیس شده است. کلیه عملیات و فعالیت های اجرائی سازمان‌های کارگزاران بورس فلزات تهران و کارگزاران بورس کالای کشاورزی ایران از مهر ماه ۱۳۸۶ به شرکت بورس کالای ایران (سهامی عام) انتقال و فعالیت شرکت از تاریخ مذکور آغاز شده است. این شرکت دارای تالارهای معاملاتی در شهرهای تهران و کیش می‌باشد که معاملات صادراتی در محل تالار کیش انجام می‌شود. شرکت از مهر ۱۳۹۰ در بازار پایه شرکت فرابورس پذیرفته شده که در آذر ۱۳۹۵ به بازار پایه «الف» فرابورس، در بهمن ۱۳۹۷ به تابلوی فرعی بازار اول بورس اوراق بهادار تهران و سپس در مهر سال ۱۴۰۰ به بازار اول تابلوی اصلی بورس اوراق بهادار تهران منتقل گردید. بدین ترتیب، هم‌اکنون بورس کالای ایران با تجربه‌ای طولانی، بستری مناسب برای معاملات انواع محصولات فولادی و معدنی، محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی و محصولات کشاورزی است.
از مهرماه ۱۴۰۰، تولیدکنندگان محصولات فولادی و معدنی، سهم قابل ملاحظه‌ای از عرضه کل در بورس کالا را از آن خود کردند؛ این سهم با رشد محصولات این بخش، سال به سال افزایش یافت. براساس آخرین آمارها، تولید فولاد کشور در سال ۱۴۰۲ به ۳۲ میلیون و ۱۰۸ هزار تن رسید که این میزان تولید در مقایسه با سال پیش از آن رشد ۵.۵ درصدی نشان می‌دهد. بر پایه آمارهای منتشره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، تولید فولاد کشور در سال ۱۴۰۲ به ۳۲ میلیون و ۱۰۸ هزار تن رسید که بالاترین میزان در تاریخ تولید این محصول است. براساس ابلاغیه وزارت صمت در مورد ممنوعیت فروش خارج از بورس کالا، خرید و فروش تمام این محصولات به جز سهم صادرات، از طریق بورس کالا انجام می‌شود.
شرکت‌های فولادی و معدنی، سهم قابل توجهی از معاملات بورس کالا دارند و در واقع به تدریج به عناصر تعادلیِ این بازار بدل شده‌اند؛ برای نمونه یکی از شرکت‌های اصلی تولید محصولات فولادی و معدنی کشور، شرکت میدکو (شرکت مادر تخصصی توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه) است که صورت‌های مالی سال مالی منتهی به ۲۹ اسفند سال ۱۴۰۲ (حسابرسی نشده) شرکت میدکو نشان می‌دهد « شرکت میدکو در دوره ۱۲ ماهه منتهی به ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ ضمن ثبت افزایش سرمایه ۴۳ درصد، در این دوره به ازای هر سهم ۲۱۰ ریال سود محقق کرده است». ضمناً میدکو با سرمایه ثبت شده ۲۰۰,۰۰۰,۰۰۰ میلیون ریال طی عملکرد ۱۲ ماهه منتهی به ۲۹ اسفندماهِ ۱۴۰۲ مبلغ ۴۱,۹۸۲,۱۹۳ میلیون ریال سود خالص شناسایی کرده است که مبلغ بسیار قابل توجهی‌ست.
ارزش بالای سهام میدکو در بورس دقیقاً تابعی از ظرفیت بالای تولید محصولات در این شرکت به نسبت ظرفیت تولیدِ همان محصولات در کل کشور است؛ در گزارش تفسیری مدیریتی صورت‌های مالی حسابرسی شده شرکت در سال مالی منتهی به ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ جداولی موجود است که حجم بالای تولیدات این شرکت و فروش بالای آن‌ها در بورس کالا، در داخل کشور و در بازارهای صادراتی را نشان می‌دهند.
برای نمونه، در این جداول، ظرفیت تولید فولاد میدکو در این بازه زمانی ۴۲۰۰۰۰۰ تن بوده که در قیاس با ظرفیت ۴۴۳۶۸۰۰۰ تنی تولید فولاد در کشور، نشان از این واقعیت دارد که ۹.۵ درصد ظرفیت تولید فولاد کشور به میدکو اختصاص دارد. در مورد آهن اسفنجی این نسبت ۷.۶ درصد و در مورد گندله سنگ آهن ۱۱.۱ درصد است. اما در مورد برخی از محصولات، رقم این شاخص نسبی بالای ۳۰ درصد است برای نمونه، کنسانتره ذغال سنگ ۳۲.۳ درصد، کک متالوژی ۴۰ درصد و دولومیت پخته ۳۳ درصد است.
به این ترتیب، ارزیابی جایگاه شرکتی که به طور متوسط بیش از ۲۰ درصد ظرفیت تولید محصولات فولاد و معدن را در اختیار دارد در بازار سهام و بورس کالا، چندان دشوار نمی‌نماید؛ میدکو امروز در بورس کالا ۲۰ درصدِ سهام عرضه شده شمش(بیلت و بلوم) فولاد، ۱۵ درصد سهام عرضه شده مس کاتدی، ۱۲ درصد سهام عرضه شده فروسیلیس، ۱۰ درصد سهام عرضه شده لوله مسی و در نهایت، ۱۰۰ درصد سهام عرضه شده شمش منیزیم را به خود اختصاص داده است.
در چنین شرایطی، با توجه به تاثیر غالب و سرنوشت‌ساز این سهام گسترده بر بازار از یکسو و نقش بیش از ۲۰ درصدی تولیدات میدکو در ظرفیت تولیدی فولاد و معدن کشور از سوی دیگر، می‌توان سودآوری سهامداران این شرکت در کوتاه‌مدت، میان‌مدت و حتی بلندمدت ( به شرط تثبیت شرایط سیاسی و اقتصادی کشور) را تضمین شده دانست. سقوط سهام این شرکت و شرکت‌های فولادی با وزن مشابه، بدون هیچ تردیدی موجب سقوط بازار می‌شود و در نتیجه کلیت بازار یا همان بورس کالا اجازه نمی‌دهد چنین اتفاقی رخ دهد؛ «بازار» که براساس نظام عرضه و تقاضا شکل گرفته، ایستایی خود را با حفظ و پویاییِ سهام غالب از جمله سهام شرکت‌های مادر فولادی و معدنی تضمین می‌کند.
