در راستای ارتقای منزلت کارآفرینان و شکوفایی اقتصادی کشور:
آیا توفیق ارائه کارت سبز کارآفرینی به دولت سیزدهم می‌رسد؟
مهندس بشیر انیسی، کارآفرین و رئیس کانون کارآفرینان تهران اعتقاد دارد برای ایجاد یک مکانیزم فراگیر برای بهبود فضای فعالیت کارآفرینان و شکل‌گیری آسان کسب و کارهای خلاقانه، ایجاد منزلت اجتماعی برای این قشر بسیار اهمیت دارد. کانون کارآفرینان استان تهران در این راستا برنامه‌هایی را در دستور کار قرار داده که اگرچه در دولت قبل مورد بی‌مهری قرار گرفت؛ اما دولت سیزدهم نسبت به برنامه‌های پیشنهادی کانون با آغوشی باز برخورد کرده است.
مهندس انیسی معتقد است که مدیران دولت سیزدهم درک کافی از اهمیت جامعه کارآفرینی در کشور دارند و به این خاطر با برنامه‌های کانون از جمله ارتقای منزلت کارآفرینان و تسهیل فعالیت‌های این گروه در جامعه همسویی دارند. این برنامه‌ها در حاشیه چهاردهمین جشنواره کارآفرینان کشور نیز ازجمله بحث‌های انجام شده بین رئیس و اعضای کانون کارآفرینان تهران و مدیران ارشد دولت بود.
در حاشیه این جشنواره با مهندس بشیر انیسی برنامه‌های پیش روی کانون برای تسهیل روند کسب و کار و افزایش منزلت کارآفرینان، ازجمله پروژه کارت سبز کارآفرینی را به بحث گذاشتیم که می‌خوانید:
جناب مهندس انیسی شما در کانون کارآفرینان استان تهران برنامه‌هایی را برای بهبود جایگاه قشر کارآفرین در کشور در دستور کار قرار داده اید. به نظر می‌رسد تعامل خوبی هم با دولت دارید و از عملکرد دولت راضی هستید. در این باره توضیحاتی ارائه دهید.
الحمد الله این دولت در این زمینه خیلی خوب شروع کرده و در سطوح مختلف تعامل خوبی با کانون دارد. ما امیدواریم در فضایی که ایجاد شده بتوانیم برنامه‌هایی را که در راستای اعتلای جایگاه کارآفرینان کشور و اعطای منزلت اجتماعی به این قشر فرهیخته و موثر در شکوفایی و رشد، داشتیم و برخی از آن‌ها معطل مانده بودند و برخی دیگر به صورت ناتمام بودند، به طور جدی به مرحله عمل در بیاوریم و اکوسیستم کارآفرینی کشور را وارد فاز جدیدی از تعامل‌های بنیادین و انگیزه‌های حرکت کنیم.
در این زمینه ظاهرا یکی از کارهای بسیار مهم پروژه کارت سبز کارآفرینی است که در تعاملات اخیر شما با مدیران دولتی دستاوردهایی هم به همراه داشته است.
بله. این یکی از همان موضوعات مهم و کارهای اصولی است که صورت گرفته است و در نهایت توانستیم بعد از مدت‌ها تلاش با کمک دولت جدید آن را نهایی کنیم. مقداری از کارهای مربوط به بحث کارت سبز کارآفرینان قبلا انجام شده بود و ما از دولت خواستیم به طور جدی این مساله در دستور کار قرار گیرد. در واقع دولت قبلی توفیق نداشت که امضای این درخواست را انجام دهد و در آخرین لحظات این کار مهم از امضای نهایی بی بهره ماند.
خوش بختانه دولت سیزدهم با همسویی گسترده ای که در حوزه نظری و عملی با این مساله دارد از این کار بزرگ حمایت کرد و توانستیم کارت سبز کارآفرینی را به عنوان یکی از فاکتورهای تجلیل از کارآفرینان عملیاتی کنیم. جالب است بدانید ترکیه و کشورهای دیگر، سالهاست چنین سیستمی را دارند. یعنی کارآفرین فارغ از بروکراسی‌های اداری رایج می‌تواند در این کشورها کارش را انجام دهد و گردش کار این قشر به شکل قابل ملاحظه ای تسهیل می‌شود.
حتما می‌دانید که در جدول جهانی شاخص‌های تسهیل کسب و کار، کشور ما رتبه بسیار پایینی دارد و کارآفرینان ایرانی هم گلایه دارند که مهمترین چالش آن‌ها در ایجاد کسب و کار و تبدیل ایده‌ها و خلاقیت‌ها به شغل و تولید، نبود میدان مناسب برای عمل است. به عبارت دیگر دیوانسالاری اداری سنگینی در کشور وجود دارد که کارها را دشوار می‌کند. فکر می‌کنید این فعالیت‌ها می‌تواند این شرایط را تعدیل کند؟
ما در دوره‌های قبلی کانون، یک کارگروه تسهیل فضای کسب و کار داشتیم که برخی از بحث‌ها را جلو بردیم. امیدواریم که در کانون جدید که چند ماهی است حکم آن ابلاغ شده و بنده به عنوان رئیس انتخاب شده ام، این کار را به طور جدی تری پیش ببریم. چون همکاران بسیار نخبه ای در هیات امنا هستند و دوستان دیگری در رشته‌های مختلف به عنوان نخبه در تیم حضور دارند. این بدان معناست که تیم ما کاملا حرفه ای و کامل است و پتانسیل‌های عظیمی برای ایجاد انگیزش و حرکت موتور محرکه جامعه کارآفرینی کشور دارد.
از این نظر امیدواریم به دستاوردهای خوبی برسیم. ما در ساختار تیم کانون، حتی کارآفرینی داریم که عضو پژوهشگاه علمی سیاست‌های کشور است. همین‌طور شخصی مثل دبیر کانون، آقای دکتر نقی زاده که شرکت ایشان دانش بنیان است و یا آقای دکتر رسولی زاده هستند که شرکت شان جزو شرکت‌های برتر هوش مصنوعی خاورمیانه است، یا آقای دکتر پاک نهاد که در حوزه الکترونیک کار می‌کند، آقای دکتر سلجوقی که مدیر کل کارآفرینی بود و خودش، کارآفرین است، آقای دکتر مجید سیاری هم یکی از مدارس کسب و کار معتبر کشور به اسم ماهان را دارد.
با چنین ظرفیتی که در کانون ایجاد شده است، به امید خدا، کارگروه تسهیل کسب و کارمان را شکل خواهیم داد که در حوزه‌های چندگانه تسهیل کسب و کار با جاهای مختلفی مانند مجلس، دولت و دستگاه‌های اجرایی مرتبط، رایزنی و همکاری داشته باشیم تا این فضای نامناسب را بهبود بخشیم. مجلس هم اخیرا مصوبه‌های خوبی در زمینه کسب و کارها و استارتاپ‌ها تصویب کرده که باید بتوانیم این مصوبه‌ها را بیشتر کنیم و از سوی دیگر قوانین اضافه را حذف کنیم.
فکر می‌کنید این فعالیت‌ها ازجمله توسعه جشنواره که شما در مصاحبه دیگری درباره آن توضیح داده اید، به طور کلی می‌تواند نقش قابل ملاحظه ای در تشویق عرصه کارآفرینی کشور با فرض عوض نشدن وضعیت موجود داشته باشد؟
به هرحال این کارها، نوعی فعالیت نهادگرایانه است و خود کارآفرینان که امروز برگزیده شدند، همگی اعلام آمادگی کردند که بیایند در حوزه‌های مختلف کار کنند. کشور خودمان است و همه باید دست به دست هم بدهیم و کارها را پیش ببریم. این، یک کار تیمی است و نه فردی. فکر می‌کنم این جریان به زودی تاثیر خودش را روی فضای کسب و کار خواهد گذاشت.
سوال این است که اگر قرار است از عرصه شعار به سمت عملگرایی حرکت کنیم. مخصوصا با تحولاتی که شما توصیف کردید، ما وارد فاز جدیدی خواهیم شد؟ چون پارسال هم که بحث مانع‌زدایی‌ها مطرح بود، به نظر نمی‌رسد وضعیت ما در جدول تسهیل کسب و کارها تغییری کرده باشد.
بله. موضوع همین جاست. وقتی دولت بخواهد تنهایی بنشیند و درباره مانع‌زدایی‌ها فکر کند یا صرفا با بخش خاصی از تجارت و صنعت تعامل برقرار کند و بخواهد مانع‌زدایی کند، نتیجه کار همین می‌شود که می‌بینید. میانگین کارآفرینان برگزیده ما در کل کشور حدود 500 تا 600 نفر هستند که در حوزه‌های مختلف کار می‌کنند. اساسنامه کانون می‌گوید که این‌ها اتاق فکر دولت هستند. هرچه دولت بیشتر از این اتاق‌های فکر استفاده کند، نتیجه بهتری خواهیم گرفت. این مساله که قبلا هم به آن اشاره کرده ام به خودی خود نوعی حرکت به سمت ایجاد منزلت اجتماعی و عمومی برای کارآفرینان است.
در حال حاضر با زحمتی که آقای دکتر منصوری، طبق مصوبه‌های قانونی کشیده و این را اجرایی کردند و شهامت و درایت اجرایی کردن اش را داشتند، فضا تغییر خواهد کرد. فضای ایجاد شده همین الان هم نسبت به گذشته، خیلی متفاوت است و خود همین مساله شروع مانع‌زدایی و ارزش دادن به کارآفرینان است. علاوه بر این، همچنان که گفته شد کارگروه تسهیل فضای کسب و کار باید روی تدوین قوانین هم کار کند. این‌ها بهترین ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های کشور هستند که باید از آن‌ها استفاده کرد و اعتباری را که شایسته کارآفرینان است به آن‌ها داد.
در حاشیه جشنواره چهاردهم هم این مساله مطرح شد. ما توضیح دادیم که برای رسیدن به مقصود، منزلت اجتماعی کارآفرینان که بخشی از آن در قالب کارت سبز کارآفرینی دیده شده، اهمیت بسیاری دارد. از این رو قرار است روی منزلت اجتماعی کارآفرینان به صورت جدی کار شود.
این ایده چه زمانی شکل گرفت؟
این ایده قبلا هم مطرح شده بود؛ ولی هیچ وقت اجرایی نشد؛ در حالی که در همه کشورها چنین طرحی وجود دارد و مدیران و سیاست‌گذاران تلاش می‌کنند با ایجاد جاذبه‌های مختلف در فضای کارآفرینی، استارتاپی و خلاقیت، حتی بخشی از نوابغ کشورهای دیگر را به سمت کشور خود جذب کرده و پویایی منابع انسانی خلاقه را به طور پیوسته تقویت کنند.
خوش بختانه این طرح با استقبال خوبی تا حالا از سوی دولت سیزدهم روبه رو شده و حتی معاون رئیس جمهور، استاندار تهران و مشاور وزیر کشور هم اهتمام خوبی کردند که این کار انجام شود.
همانطور که اشاره شد، مدت‌هاست شاهدیم نوابغ و نخبگان به خاطر فضای کسب و کار از کشور می‌روند. ایده‌ها، طرح‌ها و برنامه‌های شما که با تکمیل ساختار کانون تقریبا در ابتدای راه آن هستید، می‌تواند این روند را متوقف کند؟
وقتی فضای کسب و کار بهبود پیدا کند و ترویج فرهنگ کارآفرینی صورت گیرد، وقتی منزلت اجتماعی یک کارآفرین در کشوری بالا باشد و کارآفرین فکر کند که مهم است، هم نخبگان ما که بالقوه می‌توانند بالفعل شوند و هم کارآفرینانی که بالفعل شده‌اند انگیزه بیشتری نسبت به کارآفرینی در کشور پیدا می‌کنند. پس ترویج فرهنگ کارآفرینی، بهبود فضای کسب و کار و بالا بردن منزلت اجتماعی کارآفرینان، قطعا این روند را متوقف یا کند می‌کند. این‌ها همه فعالیت‌هایی است که به صورت عملی و اجرایی به صورت جدی در دستور کار است و در حاشیه جشنواره هم تحولات عملیاتی خوبی در این راستا صورت گرفت. برای مثال چنانچه گفته شد استاندار دستور داد کارآفرینان طبق اساسنامه کانون، حکم مشاور در دستگاه‌های دولتی را دریافت کنند. معاون رئیس جمهور، وزارتخانه‌های کار و کشور هم از طرح‌ها استقبال کرده اند.
به خاطر اهمیت موضوع اگر ممکن است به صورت دقیق‌تری بفرمایید ابعاد مساله منزلت اجتماعی کارآفرینان کشور که یکی از پروژه‌هایی است که شما روی آن کار می‌کنید شامل چه مواردی است؟
اجازه بدهید مثالی بزنم. در گذشته کاسب‌ها و تجار معروف و معتبر شهر، نوعی اعتبار اجتماعی پذیرفته شده بین مردم و نهادها داشتند. مثلا فلان کاسب معتبر می‌توانست با مراجعه به کلانتری محل فردی را که مثلا به دلیل مشکلات مالی بازداشت شده بود، بدون این که وثیقه ای در کار باشد، فقط با اعتبار خودش ضمانت کرده و آزاد کند.
یعنی این اعتبار در جامعه کار می‌کرد و یکی از پایه‌های اصولی کسب و کار بود. بحث این جاست که از نظر ما، کارآفرینان باید چنین منزلتی را در جامعه داشته باشند. در واقع ایده، دانش و خلاقیت آن‌ها اعتبارشان در بانک‌ها و... باشد نه تعداد سند‌هایی که می‌توانند وثیقه بگذارند. این مساله باعث می‌شود سند و سند‌بازی که امروزه مد شده است کمرنگ‌تر شود و تسهیلات هم به سمت درست، یعنی تولید و اشتغال واقعی به دست افرادی که دانش این کار را دارند، حرکت کنند.
باید به کارآفرینان که موتور محرکه نوآوری و ایجاد ارزش و اشتغال کشور هستند و در مدت چهارده سال داوری شده و بالا آمده اند، چنین جایگاه اجتماعی ویژ ای بدهیم. این امر به خودی خود باعث ترویج فرهنگ کارآفرینی می‌شود و افزایش روحیه کارآفرینی را به دنبال خواهد داشت. در فرهنگ عمومی و فرهنگ اقتصادی کشور هم نوعی الگوسازی مثبت و متفاوت و نوعی فرهنگ‌سازی درباره جایگاه کارآفرینان صورت خواهد گرفت.
این در حالی است که تا حالا معیار اعتبار‌سنجی افراد تنها بانک‌ها بودند و چون تسهیلات پیش دولت و بانک‌هاست، آن‌ها صرفا مطالبه سند می‌کردند که این مساله به رقابت ذخیره سند و رانت‌خواری و... منجر می‌شود. کارآفرینان باید بیرون از این فضا بتوانند از تسهیلات کم‌بهره ذخیره ارزی و صندوق نوآوری شکوفایی و نهادهای دیگر بهره مند شوند. این منزلت اجتماعی کار آفرین است.
با تشکر از حضور شما در این گفت و گو
