بهاءالدین خرمشاهی در گفتگو با ایلنا:
سر کتاب‌های غیرمذهبی بی‌کلاه مانده
در قرآن کریم ۲۵۰ واژه غیرعربی وجود دارد. / در شاهنامه چیزی درحدود دوهزار کلمه عربی وجود دارد. / از ۵۰هزار تا ۶۰هزار کتاب منتشری، ۲۰هزارکتاب مذهبی هستند.
خرمشاهی گفت: وام - واژه‌ها کلماتی هستند که زبان الف از زبان ب می‌گیرد و این موضوع بسیار طبیعی است و از گذشته‌های دور رواج داشته‌است.
بهاءالدین خرمشاهی در گفتگو با خبرنگار ایلنا؛ با اشاره به کلمات فارسی در قرآن کریم تصریح کرد: در قرآن کریم ۲۵۰ واژه غیرعربی وجود دارد که بحث‌های فراروانی را موجب شده است. اینکه قرآن کلام خداست و باید تنها از کلمات عربی بهره برده باشد. اما باید به این موضوع دقت کنیم که قرآن از زبان روز عربی آن موقع بهره جسته که دارای واژه‌های وارداتی بوده است.
خالق " کتیبه‌ای بر باد " گفت: در دهه چهل بررسی‌ای که ما در زبان فارسی انجام دادیم، از کلام فردوسی که شاهنامه باشد تا جدیدترین نسخه‌های فارسی که در آن زمان مجله زن امروز بود، به این نتیجه رسیدیم که در زبان فارسی چیزی درحدود ۶۰ تا ۶۵ درصد لغت عربی داریم.
وی افزود: ما عین لغت عربی را به کار نمی‌بریم بلکه با تغییر تلفظ، املا و معنا از آن‌ها استفاده می‌کنیم. برخی اوقات هم به صورت ترکیبی از لغات فارسی و عربی ساخته می‌شوند. برای مثال ترکیب " خداحافظ " از کلمه‌ی فارسی " خدا " و کلمه‌ی عربی " حافظ " تشکیل شده است و همچنین " عبارت سلام بر شما " و دیگر نمونه‌ها.
بهاءالدین خرمشاهی درباره‌ی اهمیت وجود وام - واژه‌های عربی در زبان فارسی گفت: اگر از زبان عربی وام - واژه نمی‌گرفتیم؛ زبان ما در زمینه فلسفه اسلامی و دیگر زمینه‌های مربوط به علم عرب ناتوان بود.
وی بر حضور پرقدرت کلمات عربی در زبان فارسی تاکید کرد و افزود: خیلی‌ها می‌گویند که در شاهنامه هیچ کلمه عربی وجود ندارد. درحالیکه چیزی درحدود دوهزار کلمه عربی در کتاب فردوسی وجود دارد.
این دین پژوه بده بستان لغوی با زبان عربی را دو طرفه دانست و گفت: تنها زبان ما نبوده که از عربی وام گرفته، بلکه زبان عربی نیز لغات فارسی فراوانی را وارد خود کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که حدود بیست هزار لغت فارسی در زبان عربی وجود دارد که یا عینا استفاده می‌شوند و یا با تغییر شکل باز وارد فارسی شده‌اند.
وی ادامه داد: درحال حاضر در زبان رسمی و معیار ما، که همان زبان رسانه‌ها و نشریات است، لغات عربی کمتر دیده می‌شود. برخی افراد کوشش شخصی می‌کنند تا تعداد لغات عربی به‌کار رفته را کمتر کنند که این حرکت قدری تندروانه است. البته اگر این کوشش‌های شخصی به جریان کلی تبدیل شود قابل حمایت است.
مترجم کتاب " شیطان در بهشت " شروع ورود واژه‌های فرنگی به زبان فارسی را دوره صفوی ذکر کرد و گفت: از برخورد ایرانیان در زمان صفویه و بعدتر در قاجاریه با خارجیان چه به صورت سفیر در ایران و چه در سفرهای خارجی، تعدادی کلمه و واژه فرانسوی و انگلیسی وارد زبان فارسی شد.
خرمشاهی گفت: در دوره مدیریت دکتر حسن حبیبی در فرهنگستان، یک کار علمی خیلی ارزشمند انجام شد که با کمک رسانه‌ها شروع شد. به این صورت که لغات خارجی را زبان فراسی بیرون کشیدند. به جز کلماتی که احساس نمی‌کنیم بیگانه‌اند. مثل موبایل، تلفن، تلویزیون، کولر و…
وی افزود: در این بررسی پیرامون ۶هزار واژه پربسامد(پرکاربرد) پیدا شد که شناسنامه ایرانی گرفتند. لغاتی چون فئودالیسم و همه ایسم‌ها و واژگان کامپیوتری چون آپلود و دانلود و…در این بین همان طور که همه سخن‌گویان فارسی واژگانی را به رسمیت می شناختند ما نیز به رسمیت شناختیم. چون ما سرجنگ با یک حرکت فرهنگی نداریم.
بهاءالدین خرمشاهی درباره لایحه مجلس برای انتخاب اسم برای مغازه‌ها و رستوران‌ها تصریح کرد: حدود هفت سال پیش این لایحه در مجلس تصویب شد که برای انتخاب اسم مغازه‌ها و رستوران‌ها و… باید از فرهنگستان مشاوره گرفته شود و کسانی که از این قانون تبعیت نکنند جریمه می‌شود و درصورت سماجت بیشتر به تخلف، احتمال به زندان رفتن هم دارد.
وی درباره فهرست کتاب‌های خریداری شده توسط وزارت ارشاد در دولت یازدهم، نیز با اشاره به کم‌لطفی وزارتخانه به ناشران غیرمذهبی گفت: همین قدر که آثار مذهبی در کشور هست کفایت می‌کند. این موضوع برابر است با بی‌کلاه ماندن سر کتاب‌های غیرمذهبی. چون به اندازه کافی در تهران، مشهد، قم و اصفهان کتاب مذهبی چاپ می‌شود.
وی افزود: به گمانم از ۵۰هزار تا ۶۰هزار کتاب منتشر شده، ۲۰هزارکتاب مذهبی هستند. عادلانه است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نحوه عملکرد خود در این زمینه تجدیدنظر کند.
