سیدصادق سجادی و حسن انوشه در گفتگو با ایلنا:
باید از موازی‌کاری در دانشنامه‌نویسی جلوگیری کرد / از طرف دولت حمایت نمی‌شویم
ورجاوند در کنار مطالعات تاریخی و باستان‌شناسی‌اش، علاقه‌ی خاصی به دانشنامه‌نویسی داشت و با دانشنامه‌هایی چون دایره المعارف تشیع، دانشنامه جهان اسلام، دانشنامه بزرگ فارسی و دانشنامه زنان همکاری داشت.
در ۱۹ خرداد ۱۳۸۶ پرویز ورجاوند درگذشت. ورجاوند در کنار مطالعات تاریخی و باستان‌شناسی‌اش، علاقه‌ی خاصی به دانشنامه‌نویسی داشت و با دانشنامه‌هایی چون دایره المعارف تشیع، دانشنامه جهان اسلام، دانشنامه بزرگ فارسی و دانشنامه زنان همکاری داشت.
سیدصادق سجادی، معاون پژوهشی دایره‌المعارف بزرگ اسلامی در گفتگو با خبرنگار ایلنا علاوه بر آنکه از دانش ورجاوند در دانشنامه‌نویسی دفاع می‌کند. او درباره مقام علمی او در حیطه‌ی دانشنامه‌نویسی گفت: دانشنامه تشیع اولین دایره‌المعارفی است که بعداز انقلاب در ایران آغاز به کار کرد و به نوعی مسیر صحیح نوشتن دانشنامه را به دیگر پژِوهشگران نشان داد که حضور پرویز ورجاوند در این گروه توانست این تاثیر را دوچندان کند.
وی به علاقه‌ی ورجاوند به حیطه‌ی دانشنامه‌نویسی اشاره کرد و افزود: پرویز ورجاوند یکی از پژوهشگران بزرگ کشور بود که حضورش در این حیطه انکارنشدنی است و دانشنامه‌هایی که در تدوین آن همکاری داشته، همگی نمونه‌ی خوبی از یک دانشنامه‌ی استاندارد است.
سجادی به سابقه‌ی دانشنامه‌نویسی در کشور هم اشاره‌ای کرد و گفت: دانشنامه‌نویسی در ایران سابقه‌ی طولانی دارد و در این راستا می‌توان از الفهرست ابن‌ندیم و قانون ابن‌سینا نام برد اما سابقه‌ی دانشنامه‌نویسی به معنای مدرن در ایران به حدود سی سال پیش بازمی‌گردد. بعداز انقلاب سال ۵۷ حرکتی سریع و عمیقی در این زمینه انجام گرفت.
معاون پژوهشی دایره‌المعارف بزرگ اسلامی؛ خصوصیات یک دانشنامه‌ی نوین را چنین برشمرد: دایره‌المعارف نوین به مفاهیم و معرفی بشر می‌پردازد و شیوه‌های ارجاع آن باتوجه به قشر مخاطبین‌اش دسته‌بندی می‌شود. از انواع این دانشنامه‌ها می‌توان به دانشنامه عمومی و تخصصی اشاره کرد.
سجادی در ادامه افزود: دانشنامه‌ها از نظر محتوا به دو دسته عمومی و تخصصی تقسیم می‌شوند. دانشنامه‌های با محتوای عمومی شامل شرح حال شخصیت‌ها، مفاهیم، جلوه‌های فکری و عقاید و حوادثاست که نمونه این نوع؛ دانشنامه‌ی بزرگ ایران است. نوع دیگر دانشنامه‌های تخصصی است که به طور مفصل و تخصصی در زمینه‌ای خاص کارشده‌است.
معاون پژوهشی دایره‌المعارف بزرگ اسلامی؛ دانشنامه‌ها را یکی از عوامل مهم ارتقا سطح اطلاعات عمومی مردم دانست و گفت: دانشنامه‌ها موجب گسترش علم می‌شوند و در سراسر جهان مشاهده می‌کنیم که دانشنامه‌ها هرسال درحال تجدیدچاپ هستند.
سیدصادق سجادی؛ حرکت اصلی دانشنامه‌نویسی را به بعداز انقلاب نسبت داد و افزود: قبل از انقلاب حرکاتی در این زمینه انجام می‌شد که خیلی اندک و محدود بود. اما پس از انقلاب حرکتی سریع آغاز شد به طوری که بهترین و معروفترین نمونه‌های دانشنامه‌های نوین ایرانی متعلق به این زمان هستند.
وی از نگارش دانشنامه‌های تکراری در ایران نیز گله کرد و گفت: اگر نهادی علمی با طرح هدف درست و روشن و باتوجه به ضوابط دانشنامه‌نویسی تصمیم به نگارش دانشنامه کند، برای جامعه مفید است. اما موضوعات تکراری و نامستند که در عرض دیگر دایره‌المعارف‌ها است، نامفید و اسراف هزینه محسوب می‌شود.
سجادی در ادامه به ضرورت حضور نهادی اشاره کرد تا نظارت بر انتخاب موضوعات دانشنامه‌ها داشته باشد و گفت: شاید نهادی بتواند حضور داشته‌باشد تا از موازی‌کاری در این حیطه جلوگیری کند. البته این نهاد نباید در محتوای دانشنامه‌ها دخالتی کند چراکه باعثورود عقاید شخصی در نگارش دانشنامه می‌شود. هرچند در لایه‌های زیرین هر دانشنامه‌ای حضور نویسنده ملموس است.
از طرف دولت یا ارگانی دیگر حمایت نمی‌شویم
حسن انوشه نیز با گرامی‌داشت یاد پرویز ورجاوند و نقش او در دانشنامه‌نویسی گفت: من با ایشان در نگارش دانشنامه‌ی تشیع همکار بودم. آقای ورجاوند مسئول بخش جغرافیا و اماکن مقدس بود.
این پژوهشگر درباره همکاری خود با دانشنامه تشیع گفت: من از سال ۱۳۵۹ با این دانشنامه همکاری کردم و به گفته آقای خرمشاهی چیزی حدود ۳۰۰۰مقاله در این دانشنامه دارم. این دانشنامه به نظرم بسیار کاربردی و مفید است و دایره‌المعارفی خسته کننده و مفصل محسوب نمی‌شود. البته یکی از کاستی‌های این دانشنامه یکدست نبودن مقالات است که دلایل مختلفی دارد. یکی از مشکلات اصلی آن هم نبود منبع مالی محکم و ثابت است.
به اعتقاد انوشه؛ جنبش دانشنامه‌نویسی پس از انقلاب عملکرد خوبی داشته‌است. او گفت: جنبش پس از انقلاب در این حیطه بسیار موفق بوده که بعضی‌ها در وضعیت خوبی به سر می‌برند، مانند دانشنامه جهان اسلام و برخی هم دچار مضیقه مالی هستند.
در ادامه افزود: خیلی از دانشنامه‌ها به خاطر مسائل مالی روی دست مانده‌اند یا متوقف شده‌اند. حمایت مالی صورت نمی‌گیرد. نه از طرف دولت نه ارگان دیگر. من خودم بارها درخواست وام کرده‌‌ام اما تابه حال نتیجه‌ای نگرفتم.
وی درپاسخ به این سوال که سطح علمی پژوهشگران امروز ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؛ گفت: من سطح آن‌ها را بالا می‌بینم چراکه در دنیای امروز با وجود منابع و سایت‌های مختلف علمی باید چنین انتظاری داشت. پس مطمئنا در این حرکت سی ساله رو جلو خیز برداشته‌ایم.
انوشه؛ کابرد دانشنامه‌ها را دادن سرنخ دانست و افزود: دانشنامه باید تنها یک سرنخی را به مخاطب بدهد و با دادن اطلاعات مختصر و معرفی منابع خواننده با کلیت موضوع آشنا کرده و مسیری را برای تحقیقات بیشتر به وی نشان دهد.
