ممیزی؛ رمان را نابود می‌کند

چند سالی است که اسدالله امرایی به صورت جدی به ترجمه و انتشار داستانهای کوتاه از سراسر جهان مشغول است. او درباره‌ی استقبال از داستان کوتاه چنین گفت: داستان کوتاه در سراسر جهان مورد توجه قرار گرفته و خوانندگان زیادی دارد. این مسئله تا آنجایی پیش رفته که برای اولین بار به یک نویسنده‌ی داستان کوتاه یعنی «آلیس مونرو» جایزه نوبل اعطا شد. با این‌ همه نمی‌توان گفت در ایران هم این اهمیت احساس شده و استقبال از داستان کوتاه در حد رمان است.

این مترجم در گفتگو با خبرنگار ایلنا گفت: من ترجیح می‌دهم داستان کوتاه ترجمه کنم نه به این دلیل که ترجمه‌ی رمان را دوست ندارم ولی مشکل اینجاست که با این سطح از ممیزی تقریبا چیزی از اصل کتاب نمی‌ماند و از آنجا که من معمولا از نویسندگان آثار اجازه ترجمه می‌گیرم فکر می‌کنم چهره خوش آیندی ندارد که آن نویسنده ببیند من اثرش را تکه پاره کرده‌ام.

امرایی درباره‌ی ممیزی داستان کوتاه گفت: این ممیزی برای داستان کوتاه هم اعمال می‌شود ولی مسئله‌ی داستان کوتاه با رمان فرق می‌کند چون نهایتا من مجبور می‌شوم یک داستان کوتاه را از مجموعه حذف کنم و این به کلیت اثر ضربه‌ای نمی‌زند؛ اما رمان یک کلیت منسجم است که با دست بردن در آن و حذف بخشی از آن کل اثر به هم می‌ریزد و گاهی حتی نابودش می‌کند. این مسئله هم برای وجهه مترجم بد است و هم برای آبروی فرهنگی کشورمان خوب نیست.

وی در ادامه درباره شکل ممیزی گفت: ممیزی‌ها بعضی اوقات به شدت بی‌منطق می‌شود یعنی برای مثال وقتی در یک رمان از شخصیت یزید حرف زده می‌شود و گفته می‌شود او شراب می‌خورد، شراب را حذف می‌کنند چون نباید اسمش در رمان بیاید. خب این شخصیت منفی است و یک جوری باید این منفی بودن نشان داده شود.

امرایی در ادامه گفت: اگر منصف باشیم باید بگوییم اوضاع ممیزی در دولت جدید کمی بهتر شده ولی واقعا راه درازی داریم تا این حساسیت‌ها درباره‌ی ادبیات از بین برود. واقعا هم ادبیات مقوله‌ی حساسیت‌زایی نیست زیرا ادبیات در خدمت اصلاح جامعه است و نه در خدمت تخریب آن. به هر حال ما امیدواریم اوضاع بهتر شود ولی تاکید می‌کنم هنوز این حساسیت‌ها وجود دارد.

اسدالله امرایی امسال با دو مجموعه داستان جدید به نمایشگاه کتاب می‌آید که عبارت‌انداز: «برادرم به آمریکا می‌آید» از نشر نقش و نگار و «تعمید تفنگ» از نشر پیدایش که هر دو، داستانهای پراکنده‌ای است که خود او جمع آوری کرده‌است. علاوه‌ بر این‌ چندین آثار تجدید چاپی هم از امرایی در نمایشگاه کتاب عرضه می‌شود که برخی از آنها عبارت‌انداز: خزان خودکامه اثر مارکز، انجیل سفید، داستانهایی برای شب و چندتایی هم برای روز، بهترین بچه عالم.