گفتگو با آرش دادگر درباره تجربه اجرای «هملت» در ایتالیا؛
دیپلماسی فرهنگی زمان خاتمی معنا شد
دادگر درحالی تجربه موفق اجرا در یکی از مهمترین سالن‌های تئاتری ایتالیا را پشت سر گذاشته که برای آغاز تمرین‌های نمایش جدیدش با مشکل پلاتوی تمرین مواجه است!
آرش دادگر که به تازگی تجربه اجرای موفق نمایش «هملت» در پیکولو تئاتر شهر میلان را پشت سر گذاشته از توانایی‌های هنرمندان ایرانی در صورت وجود برنامه‌ریزی و درخشش استعدادها در سطح جهان گفت.
به گزارش خبرنگار ایلنا، تئاتر ایران در ماه‌های ابتدایی سال ۹۳ چندین حضور بین‌لمللی را تجربه کرد که تمام این حضورها با تلاش شخصی هنرمندان به نتیجه رسید و متاسفانه مسئولان کوچکترین نقشی در این رابطه نپذیرفتند. رویکردی که جز دوره اصلاحات در دیگر دولت‌های پس از اتقلاب به همین شکل ادامه داشته و دارد.
حضور گروه تئاتر «کوآنتوم» به سرپرستی آرش دادگر در کشور ایتالیا و اجرای نمایش «هملت» در سالن شناخته شده پیکولوی شهر میلان از آخرین نمونه‌ها محسوب می‌شود. گرچه نباید این نمایش را محصول دوره جدید اداره کل هنرهای نمایشی و معاونت امور هنری تلقی کرد اما انتظار می‌رفت گروه سفر بین‌المللی خود را با حمایت بیشتری آغاز کند؛ بویژه وقتی مسئولان کمترین حمایتی از اجرای عمومی نمایش نداشتند و کارگردان در نهایت اثر برگزیده جشنواره سی و دوم تئاتر فجر را در تماشاخانه ایرانشهر به صحنه برد.
دادگر در توضیح سومین تجربه بین‌المللی خود و البته نخستین تجربه جهانی نمایش «هملت» اظهار داشت: اسفند ماه سال گذشته فیلم نمایش را برای مسئولان کمپانی ارسال کردیم و پیش فروش بلیت‌ها طبق برنامه‌ریزی مدیران از ۱۰ تیرماه آغاز شد و نمایش به عنوان افتتاحیه فصل تئاتری این سالن روی صحنه رفت که خوشبختانه مردم و منتقدان بسیار استقبال کردند.
وی در پاسخ به این سوال که با توجه به طرح شعار دیپلماسی فرهنگی از سوی دولت چه فعالیتی برای گروه صورت گرفت؛ بیان کرد: به نظرم دیپلماسی فرهنگی به معنای واقعی و درست در دوران ریاست جمهوری سیدمحمد خاتمی اتفاق افتاد و دیپلماسی اقتصادی را هم به همراه آورد، اما بعداز آن دوران به مدت ۸ سال کاملا متوقف شد که امیدوارم این دیدگاه در دوره آقای روحانی فعالانه مورد توجه قرار بگیرد.
این هنرمند به صحبت‌های هنرمندان تئاتر با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره کرد و افزود: در دیدار با آقای جنتی هم تاکید داشتیم دولت در سال‌های گذشته برای فعالیت‌های برون مرزی گروه‌های هنری بویژه در زمینه تئاتر قدمی پیش نگذاشته و امید است این رویه در دولت جدید تغییر کند.
دادگر با بیان اینکه کمپانی «پیکولو» تامین هزینه‌های گروه را برعهده گرفت؛ توضیح داد: در گذشته هم برای اجرا به خارج از کشور دعوت شده بودم اما به دلیل مسائل مالی چنین امکانی فراهم نشد. درباره نمایش هملت هم اگر حمایت مسئولان کمپانی برای دریافت ویزا، ساخت دکور و تهیه بلیت اعضای گروه نبود به هیچ وجه امکان اجرا در ایتالیا برای ما فراهم نمی‌شد.
وی ادامه داد: جالب اینجاست که مسئولان فرهنگی کشورهای دیگر برای حضور و اجرای یک اثر نمایشی از ایران برنامه‌ریزی می‌کنند اما در داخل کشور چنین رویکردی را شاهد نیستیم. ما نمایش را در یکی از ۱۰ سالن برتر تئاتر اروپا روی صحنه بردیم و این حضور برای کشور یک افتخار است.
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: ترجمه متن نمایش به یکی از بهترین مترجمان کمپانی سپرده شد تا هنگام اجرا برای تماشاگران زیرنویس شود. درحالیکه طبق گفته مسئولان مخاطب ایتالیایی علاقه‌ای به تماشای نمایش به زبان غیرمادری ندارد این سرمایه‌گذاری صورت گرفت تا نمایش را در شهر میلان روی صحنه ببریم و به این ترتیب زبان فارسی، به بیست و پنجمین زبانی تبدیل شد که در این سالن روی صحنه رفت.
کارگردان نمایش «طوفان» به قوانین موجود برای حمایت از گروه‌های هنری اشاره کرد و اظهار داشت: ابتدا باید به این نکته اشاره کنم که اینجا شرایط به گونه‌ای است که اگر قرار باشد دولت تمام سرمایه‌های حمایتی را تامین کند ماجرای «شاه می‌بخشد اما وزیر نمی‌بخشد» پیش می‌آید. زمانی مصوبه حمایت ۱۰۰۰ دلاری از هنرمندان در مجلس به تصویب رسید اما بعد از گرفتاری‌ها و پیگیری‌های بسیار عملا ۸۰۰ دلار به دست افراد می‌رسید که موجب شد هنرمندان از خیر این حمایت بگذرند.
او خاطرنشان کرد: اطمینان دارم در صورتی که امکان حضور هنرمندان ایرانی در تمام نقاط جهان بوجود بیاید همه از دیدن توانایی‌های ما شگفت‌زده می‌شوند،. متاسفانه دولت‌های ما هیچگاه برنامه‌ای منسجم برای گسترش رفت و آمدهای بین‌المللی میان هنرمندان نداشتند و گویا همچنان چنین قصدی وجود ندارد.
دادگر بر لزوم حمایت دولت از تاسیس کمپانی‌های تئاتر تاکید کرد و گفت: همواره بر لزوم حمایت از فعال شدن کمپانی‌های تئاتر تاکیده کرده و می‌کنم و اعتقاد دارم در صورتی که دولت تصدی‌گری خود در امور فرهنگی را کاهش دهد اتفاق‌های بسیار خوبی در عرصه فرهنگ و هنر می‌افتد.
وی افزود: جالب است بگویم کمپانی «پیکولو» گروه تئاتر «کوآنتوم» را به عنوان یک کمپانی درنظر گرفت و این در حالی است که من همین الان برای محل تمرین با مشکل مواجه هستم و باید سالن تمرین را از بنیاد دولتی رودکی ساعتی ۴۰ هزار تومان اجاره کنم.
این کارگردان با گلایه از این روند اظهار داشت: شما تصور کنید قرار است نمایش جدیدم را ۸ ماه تمرین کنم اما فقط هزینه محل تمرین طی این مدت تمام ذهنم را به خود مشغول خواهد کرد و متاسفانه هیچکس هم پاسخگوی این وضعیت نیست.
دادگر که با نمایش «هملت» جوایز بخش بین‌الملل جشنواره سی و دوم تئاتر فجر را به خود اختصاص داد؛ بیان کرد: ما فقط خودمان تلاش می‌کنیم و در تمام مراحل تنها هستیم. آنچه طی این مدت برای من اتفاق افتاد باید ۸ سال پیش از این رخ می‌داد اما به دلیل کمبودهای مالی چنین نشد و معلوم نیست چه زمانی برای بسیاری از هنرمندان رخ می‌دهد. انرژی من مدام صرف مسائل حاشیه‌ای می‌شود و جای اینکه به کار بعدی فکر کنم باید دغدغه محل تمرین داشته باشم.
وی درباره حمایت مسئولان ایرانی از اجرا در ایتالیا اظهار داشت: آقای طاهری و مرادخانی حمایت اندکی داشتند که از آن‌ها سپاس‌گذارم و می‌دانم دست‌شان برای کمک بیشتر باز نیست. به نظرم باید به این نکته هم توجه داشته باشیم که برای باز شدن دست قرار نیست تکدی کنیم بلکه باید برنامه داشته باشیم و بجنگیم. بسیاری از نهادها بودجه فرهنگی در اختیار دارند اما هیچ عملی انجام نمی‌دهند.
بازیگر نمایش «دیر راهبان» اظهار داشت: ما باید این ارگان‌ها را توجیه کنیم که هر قدر در زمینه فرهنگ و هنر سرمایه‌گذاری کنند در آینده محصولات بیشتری را درو می‌کنند و ما قادر به اثرگذاری در جهان خواهیم بود. اما اگر فقط بیلان کار می‌خواهیم که به همین رویه ادامه دهیم.
کارگردان نمایش «آژاکس» درباره اجرای نمایش «هملت» در میلان بیان کرد: «هملت» سنت تئاتر اروپا به حساب می‌آید و ما این کار را در کشوری اجرا کردیم که علاقه‌مندان تئاتر آن در گذشته بارها شاهد اجرای نمایش‌نامه شکسپیر به شیوه‌ها گوناگون بوده‌اند. تماشاگران کار بازیگران را بسیار پسندیدند، نمایش‌نامه نوشته شده بسیار برای آن‌ها مهم بود و بعد از اجرا با آقای احمدزاده بسیار گپ زدند.
وی افزود: تماشاگران بعد از اجرا به آقای اسکوبار، مدیر کمپانی می‌گفتند ما را با این کار شگفت‌زده کردید و اظهار نظرهای مشابه در نشست نقد و بررسی نمایش و نقد مطبوعات هم وجود داشت.
طراح صحنه و کارگردان نمایش «کالون و قیام کاستلیون» خاطرنشان کرد: ما موفق شدیم پرچم فرهنگ کشور را بالا ببریم و نشان دادیم توانایی‌هایی داریم که شکوفایی آن‌ها فقط به برنامه ریزی نیاز دارد. اگر برنامه وجود داشته باشد قول می‌دهم جهان را فتح می‌کنیم و آرزو دارم دیگر هنرمندان تئاتر ما نیز چنین امکانی را بدست بیاورند.
این هنرمند در پاسخ به این سوال که آیا همکاری با کمپانی ادامه پیدا می‌کند یا خیر؛ بیان کرد: خوشحالم تمام عوامل کار توانستند گام مهمی بردارند و معرفی بسیار حرفه‌ای و خوبی صورت گرفت. صحبت‌های اولیه‌ای انجام شده و دیگر کمپانی‌ها هم برنامه‌های پیکولو تئاتر را دنبال می‌کنند؛ به احتمال زیاد همکاری دوباره خواهیم داشت.
دادگر درباره نکته مهم اجرا در خارج از کشور گفت: برای من این مهم بود که ببینیم آیا نمایش خلق شده در ایران، با موضوعی خارجی می‌تواند آنچه ما درنظر داریم را به مخاطب انتقال دهد یا خیر. اینکه واقعا تئاتر اجرا می‌کنیم و می‌توانیم دریافت متفاوت از متن شناخته شده را برای تماشاگر خارجی به ارمغان بیاوریم یا خیر؟ که بدون غرور می‌گویم ما واقعا تئاتر بودیم و همه گروه حرفه‌ای عمل کردند.
وی در پایان درباره اجرای عموم در ایتالیا گفت: در سالن پیکولو پنج اجرا داشتیم که اصلا کم نیست و به نوعی بیشترین سقف اجرا در این سالن تئاتر ۴۰۰ نفری محسوب می‌شود که به ما داده شد. ما هم موفق شدیم شبی ۳۵۰ تماشاگر را به سالن بیاوریم و رضایت آن‌ها را جلب کنیم که این برای مسئولان بسیار مهم بود. امکان اجرای عموم در ایتالیا کم نیست و منتظر همکاری‌های بیشتر هستیم اما فعلا مهم است گروه ما در کار بعدی چه می‌خواهد بگوید.
