رئیس‌جمهور آینده، آمریکایی ورشکسته را تحویل می‌گیرد/ سیاست کاخ سفید باج‌خواهی و چپاول کشورهای نفت‌خیز است/ تهران در دولت بایدن، دست بالا را دارد/ ایران، همینه آمریکا را در عراق درهم شکست

پروفسور «حیدر بن علی اللواتی»، استاد دانشگاه و تحلیلگر سیاسی سلطنت‌نشین عمان درباره پیروزی «جو بایدن» در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و رویکردهای احتمالی وی در قبال کشورهای خاورمیانه و رژیم‌های عربی حوزه خلیج فارس در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا گفت: درباره سیاست‌های بایدن در قبال ملت آمریکا باید بگویم که او آمریکایی ضعیف را تحویل می‌گیرد که آسیب‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی فراوانی دیده و ویروس کرونا ضربه سنگینی به آن وارد کرده است. 

آمریکا برای ترمیم اقتصاد آسیب‌دیده خود به سال‌ها زمان نیاز دارد

اللواتی گفت: همه می‌دانیم که اساس هیمنه آمریکا اقتصاد و صنعت است و کرونا اکنون دامن‌گیر آن شده است. همینه آمریکا بر سه رکن برتری اقتصادی، تجاری و نظامی استوار است. کرونا دارایی و اقتصاد آمریکا را درنوردیده و این کشور در حال حاضر از کسری بودجه و بدهی ۲۸ تریلیون دلاری رنج می‌برد. نرخ بیکاری افزایش یافته و در ماه می به ۴۰ میلیون نفر رسید. در زمینه تجارت نیز باید گفت که کرونا بسیاری از کارخانه‌های آمریکا را تعطیل کرده و کالاها به دلیل پایین آمدن قدرت خرید مردم در پی افزایش نرخ بیکاری بدون تقاضا مانده و تعادل عرضه و تقاضا بر هم خورده است. آمریکا به سال‌ها زمان نیاز دارد تا اقتصاد خود را سامان داده و به مدار وضعیت گذشته بازگرداند. 

افول اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آمریکا کار را برای بایدن سخت‌تر کرده است

این تحلیلگر عمانی افزود: همه این مشکلات زمینه را برای شعله‌ور کردن آتش خشم مردم فراهم کرده است. چنانکه شخصیت منفی «دونالد ترامپ» و نژادپرستی وی، پیش از این خشم بسیاری از مردم را برافروخته بود و تبعات اقتصادی نیز اکنون مزید بر علت شده است. افول اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آمریکا کار را برای بایدن سخت‌تر کرده و او باید خواسته‌ها و انتظارات افرادی را که به وی رای داده‌اند، محقق کند. بنابراین بایدن بیش از توجه به سیاست خارجی باید بر داخل و مردم کشورش و اجرای اصلاحات داخلی و تحقق عدالت اجتماعی و مراقبت‌های بهداشتی تمرکز کند تا در انتخابات چهار سال آینده چوب اشتباهات خود را نخورد. 

اللواتی گفت: آمریکا از شکاف داخلی رنج می‌برد و بایدن به جای صرف هزینه برای جنگ‌ها و چانه‌زنی‌های نظامی در خارج از کشور باید همه اهتمام خود را صرف داخل کشور کند.

همه رؤسای جمهوری آینده آمریکا سیاست باج‌خواهی و چپاول کشورهای نفت‌خیز را پی می‌گیرند

وی درباره تعامل بایدن با کشورهای نفت‌خیز عرب در منطقه خاور میانه و حوزه خلیج‌فارس گفت: همه می‌دانیم که روش ترامپ کاملا صریح و علنی بود. او از این کشورها باج‌خواهی می‌کرد و گاهی با تهدید و گاهی به بهانه حمایت از این کشورها در قبال ایران، گاهی به بهانه فروش اسلحه و گاهی به بهانه سرمایه‌گذاری در آمریکا اموال آنها را چپاول می کرد. معتقد هستم که ترامپ در مسیری گام برداشت که همه رؤسای جمهوری آینده آمریکا نیز همین راه را که مبتنی بر سیاست باج‌خواهی و چپاول اموال کشورهای نفت‌خیز بوده طی خواهند کرد. دلیل آن هم واضح است، اقتصاد آمریکا ورشکسته شده و در رکود به سر می‌برد و دولت‌های آینده با بحران مالی روبه‌رو خواهند بود. کرونا همچنان ادامه دارد و پیامدهای آن گریبانگیر آمریکا خواهد بود. بنابراین بایدن چاره‌ای غیر از دوشیدن کشورهای نفت‌خیز و برخی کشورهای حوزه خلیج‌فارس ندارد و به پترودلارهای این کشورها نیاز دارد. بایدن همین راه را طی خواهد کرد اما به شیوه و سبک خودش. ترامپ در سخنرانی‌ها، اظهارات، نطق های تلویزیونی و دیدارهای خود رژیم های عربی را خوار و تحقیر می‌کرد. اما به اعتقاد من بایدن چنین روشی را انتخاب نخواهد کرد اما در هر صورت چاره‌‌ای غیر از باج‌خواهی از این کشورها به بهانه های مختلفی چون، ایران‌هراسی یا وجود تهدیدهای ترکیه نخواهد داشت. 

خلق بحران بین کشورهای عربی، آنها را به دامن آمریکا بازمی‌گرداند

اللواتی در ادامه گفت: بایدن نیز ممکن است مانند ترامپ که بین قطر و عربستان فتنه‌انگیزی و بحران خلیج‌فارس را ایجاد کرد، به چنین تفرقه‌افکنی و ایجاد درگیری بین کشورهای عربی متوسل شود. خلق چنین بحران‌هایی، کشورهای عربی را به دامن آمریکا باز می‌گرداند تا از آنها در برابر دیگری حمایت کند و در مقابل به پترودلارهای این کشورها دست یابد. هدف بایدن و ترامپ یکسان است یعنی همان باج‌خواهی اما ابزار متفاوت خواهد بود. 

ترامپ به ازای هر حرف و سخن ضد ایرانی، از حکام و شیوخ عرب پول می‌گرفت

این تحلیلگر عمانی گفت: برخی از کشورهای حوزه خلیج‌فارس خواهان پیروزی ترامپ بودند، چرا که در توهم خدمات ترامپ به خود به سر می‌بردند. ترامپ به ازای هر حرف و سخنی که علیه ایران مطرح می‌کرد، از حکام و شیوخ عرب پول می‌گرفت. بله ترامپ شبحی از ایران برای این کشورها ساخته بود و در شیپور آن می‌دمید تا با ایران هراسی و اظهارات خصمانه علیه تهران توجه حکام خلیج‌فارس را به خود جلب کند و چنین نیز کرد. اما همان گونه که می‌بینیم بایدن اظهارات تندی علیه برخی کشورهای عربی دارد و من معتقد هستم که برخی رژیم های عربی که اموال هنگفتی برای کمپین ترامپ صرف کرده و امیدوار بودند ترامپ این دوره هم ریاست را به دست خواهد داشت و علیه ایران جنگ‌افروزی خواهد کرد، همه از پیروزی بایدن آسیب دیده و ناامید شده اند. 

اعراب حوزه خلیج‌فارس همچنین از ثبات در عراق و سوریه و یمن واهمه دارند

اللواتی گفت: کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس همچنین از ثبات در عراق و سوریه و یمن واهمه دارند. ترامپ سیاست خلق بحران‌ها و تنش‌های داخلی در داخل کشورهای مذکور را در پی گرفت و برای فروش تسلیحات و سر پا ماندن کارخانه‌های آمریکا در شیپور جنگ یمن می‌دمید.  ترامپ همچنین با ایجاد جنگ نرم در داخل جامعه عراق با حمایت مالی کشورهای نفت‌خیز خلیج‌فارس، این کشور را از درون تهی و ثبات آن را متزلزل کرد. متاسفانه برخی از کشورهای حوزه خلیج‌فارس از طرح‌های بی‌ثبات کننده ترامپ در عراق و سوریه حمایت کردند چنانکه اکنون در لیبی و یمن رخ داده است و همچنین شاهد تشویق ترامپ به اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران هستیم.

سیاست‌های بایدن، باعث نگرانی اعراب از احتمال افزایش قدرت ایران و ترکیه شده است

وی افزود: به همین دلیل به اعتقاد من این رژیم ها از پیروزی بایدن راضی نیستند هر چند که شخص بایدن نیز اهداف و برنامه‌هایی را برای برتری اسرائیل در منطقه خواهد داشت اما همان طور که گفتم بایدن باید بر ایجاد توازن بین سیاست داخلی و خارجی تمرکز کند و همین امر مایه نگرانی برخی کشورهای عربی خلیج‌فارس نسبت به احتمال خروج تدریجی آمریکا از خاورمیانه و گرایش به چین و روسیه شده است. چرا که با خروج آمریکا خلأ ناشی از زوال قدرت واشنگتن را یک دولت مقتدر منطقه‌ای پر خواهد کرد که از پشتوانه مردمی برخوردار بوده و نفوذ آن در منطقه قطعی و حتمی است. این خلأ را تنها دو کشور در منطقه پر خواهند کرد یا ایران یا ترکیه. رژیم های عربی هم از ایران و هم از ترکیه بیمناک هستند. اگر بایدن بر داخل آمریکا تمرکز کند که چاره‌ای غیر از این ندارد، آنها اجازه نخواهند داد اموال آمریکا صرف خاورمیانه شود چرا که داخل به اصلاحات نیاز دارد. پس حکام عرب از پیروزی بایدن متضرر خواهند شد. 

با روی کار آمدن بایدن، روند عادی‌سازی به تعویق خواهد افتاد

وی درباره مسیر عادی‌سازی و آینده روابط اعراب با اسرائیل گفت: با روی کار آمدن بایدن، روند عادی‌سازی به تعویق خواهد افتاد. درست است که تضمین امنیت و برتری اسرائیل همواره مورد توجه آمریکا بوده است اما دولت بایدن در حال حاضر موضوع مهمتری یعنی همان اصلاح داخلی را پیش رو دارد. اظهارات بایدن و «کاملا هریس» معاون آینده وی دال بر دیدگاه دموکرات آنها است و نشان می‌دهد بایدن همان رویکرد «باراک اوباما» را در پیش خواهد گرفت. سبک و دیدگاه دموکرات‌ها در قبال مسئله فلسطین کامل واضح و روشن است. آنها بر راهکار دو کشوری معتقد هستند. حتی جمهوری‌خواهان نیز این روش را قبول داشتند اما وقتی ترامپ روی کار آمد، روحیه استکباری و غرور و تکبر وی در کنار چنین روحیه‌ای از «بنیامین نتانیاهو» حکام عرب را تحت فشار عادی سازی روابط با اسرائیل به زور وعده و وعید قرار داد. 

وی گفت: دموکرات‌ها چنین روشی را روش برتر نمی‌دانند. آنها خواهان برتری اسرائیل و تضمین امنیت آن هستند اما تاکید دارند که عادی‌سازی باید گام به گام صورت گرفته و با ملت‌های عرب آغاز شود تا روابط پایدار و با ثبات باشد حال آنکه ترامپ این توافق را با دولت‌ها و رژیم‌های عربی و صرف توافق با حکام عرب عملی کرد. به گونه‌ای که خشم ملت‌های عرب را بر انگیخت. این ملت‌ها همگی علیه عادی‌سازی روابط با اسرائیل هستند.  در مورد کشورهایی چون امارات و بحرین و سودان که توافق عادی‌سازی امضا کرده‌اند، این روند پا بر جا می‌ماند و آنها راهی به عقب ندارند؛ آنها از این پس نیز تحت فشار خواهند بود. این کشورها به دلیل احساس خلأ قدرتی که با شکست ترامپ می‌کنند و از بیم قدرت‌های منطقه چون ایران و ترکیه و کشورهایی چون چین و روسیه وارد ائتلاف های امنیتی و نظامی فراوانی خواهند شد. 

بایدن رویکرد اوباما را در قبال ایران در پیش می‌گیرد

وی درباره رویکرد بایدن در قبال پرونده‌های منطقه گفت: پرونده‌هایی چون ایران، ترکیه و یمن برای بایدن متفاوت از یکدیگر هستند. در مورد ایران، بایدن همان رویکرد اوباما را پیش خواهد گرفت. شخص وی تصریح کرد که به برجام باز خواهد گشت. وی اعتراف کرد که سیاست اعمال فشار حداکثری بر ایران شکست خورده است. این اظهارات وی مصرف تبلیغاتی نداشت، بلکه او به این اصل رسیده و هدف نیز در این زمینه مهار ایران است. استراتژی جمهوری‌خواهان برای مهار ایران، اعمال تحریم‌های حداکثری بود اما دموکرات‌ها معتقد هستند که بهترین راه برای مقابله با ایران، رفع تدریجی تحریم‌ها و ورود به برخی تفاهم‌هاست. به ویژه اینکه آنها اصلا تمایلی ندارند که ایران جذب روسیه و چین شود. ایران برای آمریکا مهره‌ای کلیدی بوده و آمریکا ایران را از دیرباز در حوزه و قلمرو خود می دیدند اما وقوع انقلاب اسلامی و تحقق استقلال ایران به نفع آمریکا نبود. 

نخبگان سیاسی آمریکا خواستار بازگشت به چارچوب سیاسی و حصول توافق با ایران هستند

وی تاکید کرد: همه مطالعات و پژوهش های استراتژیک در آمریکا تاکید می‌کنند که باید تحریم های ایران لغو شود تا این کشور به چین و روسیه متمایل نشود که در این صورت شکست بسیار بزرگی برای سیاست آمریکا به شمار می‌رود. آنها هرگز نمی‌خواهند دست چین به آب‌های خلیج فارس برسد . به همین دلیل در کانون آمریکا نخبگان سیاسی این کشور خواستار بازگشت به چارچوب سیاسی و حصول توافق با ایران هستند.

آمریکا بسیار ضعیف و ایران به عنوان یک قدرت بزرگ در منطقه، دارای نفوذ شدیدی شده است

این تحلیلگر عمانی ادامه داد: پیش‌بینی می کنم که بایدن در قبال ایران نرم‌تر از اوباما باشد چون در آن زمان آمریکا دچار سقوط اقتصادی و اجتماعی که اکنون با آن مواجه است، نشده بود. آمریکا در حال حاضر بسیار ضعیف شده و ایران به عنوان یک قدرت بزرگ در منطقه دارای نفوذ شدیدی شده است.

وی گفت: من اطمینان دارم که فشارها در دوره بایدن بر ایران بسیار کمتر خواهد شد و این موضوع بازتاب مثبتی برای ثبات در عراق نیز به دنبال خواهد داشت. البته چنین رویکردی قطعا به مذاق بسیاری از کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس خوش نخواهد آمد و به همین دلیل توجه بیشتری به رژیم صهیونیستی نشان خواهند داد.  

سلطنت‌نشین عمان مجددا میانجی ایران و آمریکا خواهد شد

اللواتی تاکید کرد که سلطنت‌نشین عمان نقش جدید و محوری را به عهده خواهد گرفت و از نو واسطه بین ایران و آمریکا خواهد شد. 

ایران تنها کشوری بود که هیمنه آمریکا را در عراق و در پایگاه «عین الاسد» در هم شکست

وی افزود که ایران هیچ بدهی به خارج ندارد و در برابر سخت‌ترین تحریم‌های تاریخ، مقاومت و ایستادگی کرد، توسعه یافت و تنها کشوری بود که هیمنه آمریکا را در عراق و در پایگاه «عین الاسد» در هم شکست. ایران اقتدار نظامی خود را ثابت کرد و تسلیم نشد. به هیمن دلیل بایدن ایمان دارد که سیاست تحریم دیگر در برابر ایران کارگر نیست و باید رفتارش را تغییر دهد. ایران بهترین فرصت را در اختیار دارد تا روابط خود را با آمریکا و روسیه و چین متوازن کند و شرایط به نفع ایران است. 

ترکیه در دولت بایدن تحت فشار مضاعف قرار می‌گیرد

وی گفت: درباره پرونده ترکیه باید بگویم که به دلیل دیدگاه بسیار خصمانه جبهه دموکرات‌ها و شخص «نانسی پلوسی» رئیس مجلس نمایندگان نسبت «به «رجب طیب اردوغان»، آنکارا تحت فشار مضاعف قرار خواهد گرفت. بایدن، اردوغان را یک دیکتاتور می‌داند و قطعا رویکرد مثبتی را در قبال ترکیه اتخاذ نخواهد کرد.

توقف فوری جنگ یمن در دستور کار دولت بایدن قرار ندارد

اللواتی درباره جنگ یمن گفت: جنگ یمن کارخانه‌های سلاح آمریکا را سر پا نگه می‌دارد و کشورهای عرب حاضر در این جنگ میلیاردها دلار برای خرید سلاح از آمریکا هزینه می‌کنند. بنابراین ادامه جنگ یمن به نفع آمریکا خواهد بود و مظلومیت مردم این کشور همچنان ادامه خواهد داشت هر چند ممکن است در سایه پیروزی بایدن و اعمال فشار قشرهایی که وی را به ریاست رسانده‌اند و ضد جنگ هستند، این فشارها اندکی کاهش یابد. من پیش‌بینی نمی‌کنم که جنگ یمن به زودی متوقف شود و این در اولویت برنامه بایدن در سایه وضعیت فعلی کشورش قرار ندارد.