وزیر خارجه لبنان قربانی سیاست پاریس و واشنگتن شد/ بحران دیپلماتیک لبنان حداقل تا آخر امسال ادامه دارد/ اولویت «وهبه» دیپلماسی اقتصادی است

«سیدرضا صدرالحسینی» تحلیلگر مسائل منطقه در تشریح دلایل و ابعاد استعفای وزیر خارجه لبنان و آینده سیاست خارجی این کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: برای تحلیل دلایل پشت پرده استعفای «ناصیف حتی»، وزیر امور خارجه لبنان باید کمی به عقب برگردیم. زمانی که سعد الحریری از نخست‌وزیری استعفاء داد، لبنان علناً وارد یک بحران همه‌گیر شد و این وضعیت تا جایی ادامه پیدا کرد که تمام جریان‌ها و طیف‌های سیاسی در لبنان به دنبال انتخاب یک گزینه مفید و موثر برای نخست‌وزیر بودند. در آن زمان میشل عون به عنوان رئیس‌جمهوری لبنان به همراه طیف‌های مختلف سیاسی و پارلمان لبنان به این نتیجه رسیدند که باید بر سر یک گزینه برای انتخاب به عنوان نخست‌وزیر به خروجی نهایی و هماهنگ برسند. بحران در لبنان باعث شد تا مقام‌های این کشور به دنبال گزینه‌ای بگردند که بتواند اوضاع را تا حد زیادی سر و سامان دهد و در نهایت «حسان دیاب» را انتخاب کردند.

وی ادامه داد: دولت حسان دیاب را باید دولت ائتلافی دانست و به همین دلیل تمام هم و غم این دولت به دلیل مسائل معیشتی بر موضوع اقتصاد متمرکز شد. انتخاب دیاب به این دلیل بود که او پرونده پاک و تمیزی از حیث اقتصادی دارد و به همین دلیل او برای عبور از بحران‌های مذکور اقدام به تشکیل دولت کار کرد. نخست‌وزیر لبنان سعی داشت تا با گزینش گزینه‌های سالم و کارآمد بتواند اوضاع را سر و سامان دهد و به همین دلیل لازم بود گزینه‌هایی را انتخاب کند که بتواند انگشت‌های اتهام را از خود دور کند. در این میان فشارهایی از ناحیه ایالات متحده، فرانسه و حتی عربستان سعودی بر دولت حسان دیاب وارد شد که تا همین چند روز پیش ادامه داشت. پاریس، ریاض و واشنگتن به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر دولت حسان دیاب فشار آوردند تا بتوانند برخی از مهره‌های غیرهمسو با آنها که در دولت جدید روی کار آمده بودند را از دور خارج کنند که در ابتدای امر موفق به انجام این کار نشدند. دلیل کشورهای مذکور این بود که کابینه جدید لبنان بر خلاف منافع آنها کار می‌کند و همین مساله سعودی‌ها و آمریکا را عصبانی کرده بود.

این تحلیلگر مسائل سیاسی گفت: یکی از کسانی که آمریکایی‌ها از روز اول سعی داشتند او را مورد هجمه قرار دهند، ناصیف حتی، وزیر امور خارجه مستعفی لبنان بود. آمریکا بر این عقیده است که سیاست خارجی لبنان با واشنگتن هماهنگ نیست و به همین دلیل دست به هر اقدامی زد تا بتواند اوضاع را به نفع خود مدیریت کند. این فشارها و کارشکنی‌ها تا جایی پیش رفت که آمریکا و فرانسه بیشترین فشارهای خود را برای کنار گذاشتن ناصیف حتی به کار گرفتند و همین چند روز پیش شاهد کناره‌گیری او از وزارت خارجه بودیم. بسیاری از ناظران و فعالان سیاسی در لبنان و سایر کشورها معتقدند که جبران باسیل (وزیر خارجه پیشین و داماد میشل عون) پشت پرده استعفای ناصیف حتی بوده است اما برخلاف ادعای برخی گروه‌های سیاسی نزدیک به جریان مخالف دولت بیروت، فشارهای دولت‌های آمریکا و فرانسه علت اصلی استعفای وی بوده است.

صدرالحسینی افزود: بر اساس داده‌های موجود باید بگویم که عملکرد غیر مثبت ناصیف حتی یکی از مسائلی است که موجب شد تا او از مقامش استعفا دهد. توجه داشته باشید که اوضاع لبنان  در شرایط کنونی نامناسب است و مشکلات زیادی گریبان‌گیر بیروت است که عمده مشکلاتشان اقتصادی است. در واقع بحران اقتصادی در لبنان یکی از مسائلی است که هر کدام از وزرای خارجه لبنان باید با دید ویژه و نگاه مخصوص به آن بنگرند. من معتقدم که ناصیف حتی در محور دیپلماسی اقتصادی با مشکلات زیادی روبه‌رو بود و اساساً در این محور ضعیف ورود کرد. البته باید متوجه باشید که کشورهای عربی و غربی هم به هیچ وجه نمی‌خواستند لبنان و دولت جدیدش در مناسبات اقتصادی رشد کند و اوضاع سر و سامان بگیرد. این در حالیست که باید متوجه باشیم، بدنه اصلیِ وزارت امور خارجه لبنان همراه با جبران باسیل است. او از سال ۲۰۱۴ میلادی تا همین چندی پیش وزیر خارجه لبنان بوده و به همین دلیل ستون فقرات این وزارتخانه با او هماهنگ بوده‌اند اما این موجب اعمال فشار بر وی نشده است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: معتقدم فشارهای ایالات متحده، فرانسه و عربستان سعودی به انضمام فشار اسرائیل در پشت‌پرده باعث شد تا ناصیف حتی از وزارت خارجه استعفا دهد. توجه داشته باشید که آمریکا و عربستان به دنبال آن هستند تا سیاست خارجی لبنان به نفع آنها تغییر کند و بیروت از ایران فاصله بگیرد اما در دولت و بخشی از پارلمان جریان‌هایی وجود دارند که خواهان فاصله گرفتن از ایران نیستند. بر این اساس معتقدند که « شربل وهبه» که روز گذشته به عنوان وزیر خارجه جدید لبنان معارفه شد، کار سختی را در پیش دارد. او از یک طرف باید دیپلماسی اقتصادی را در پیش بگیرد و از سوی دیگر باید بتواند توازن روابط میان تهران و سایر بازیگران خارجی و داخلی با لبنان را حفظ کند. از این منظر او سعی خواهد کرد تا بتواند به برخی از کشورهایی عربی نزدیک شود اما متوجه باشید که این دولت‌ها تا زمانی که منافعشان را کسب نکنند، با بیروت هماهنگ نمی‌شوند. به همین دلیل معتقدم زد و خوردهای داخلی و همچنین منازعه دیپلماتیک حداقل تا اواخر سال جاری در لبنان ادامه دارد ولی بعید به نظر می‌رسد که سیاست خارجی این کشور تغییر کند.