مومنی: دور جدید رادیکالیسم در آنکارا/ ادامه تقابل باکو - ایروان/ موج ضد روسی در گرجستان

قاسم مؤمنی، کارشناس مسائل قفقاز در تشریح مهمترین تحولات ترکیه و قفقاز در سال ۱۴۰۳ در گفت‌وگو با ایلنا عنوان کرد: انتخابات شهرداری ترکیه یکی از تحولات مهم سال گذشته به حساب می‌آید؛ چراکه نتایج این انتخابات به صورت کلی برای اردوغان و حزب حاکم به شدت اهمیت دارد و اساساً هر شخصی که در کسوت شهردار استانبول ظاهر می‌شود، مسئول پیشبرد یک راهبرد سیاسی و اقتصادی کلان به حساب می‌آید. این در حالیست که اردوغان خود به عنوان شهردار استانبول توانست به نخستوزیری و ریاستجمهوری ترکیه برسد و بر همین اساس نتایج و خروجی انتخابات شهرداری به خصوص نتایج استانبول برای وی بسیار مهم بود و در همین راستا شاهد اعمال فشار وی در کمیسیون انتخابات برای شمارش مجدد آرا بودیم. پیروزی اکرم امام اوغلو در انتخابات شهرداری استانبول و همچنین به قدرت رسیدن حزب وی در بسیاری از شهرهای کلیدی ترکیه موجب شد تا اردوغان از این روند عصبانی شود اما در نهایت شاهد آن بودیم که کارشکنی‌هایی در این مسیر انجام شد و حالا هم شهردار استانبول در حبس به سر می‌برد.

وی ادامه داد: آمارها نشان می‌دهد که اردوغان در انتخابات ریاستجمهوری آینده ترکیه چندان پایگاه اجتماعی و اقبال عمومی ندارد و به همین دلیل با پروندهسازی علیه اصلی‌ترین رقیب خود یعنی اکرم امام اوغلو، او را به عنوان کلیدی‌ترین چهره حزب جمهوری‌خواه خلق به حاشیه رانده است. تمامی این اقدامات نشان می‌دهد که حزب حاکم و رئیسجمهوری‌ ترکیه، عملاً به دنبال اعمال قدرت پلیسی جدید در ترکیه علیه مخالفان خود هستند که وقایع اخیر در استانبول و سراسر ترکیه گویای همین رویکرد تند وی است؛ به عبارت دیگر اردوغان مجدداً گزینه حذف مخالفان خود را همانند گذشته اما به گونه‌ای دیگر روی میز قرار داده است. در حوزه سیاست خارجی هم باید توجه داشت که اردوغان توانست در پرونده اوکراین بازی خود را ارائه دهد و هم از مسکو و هم از کی‌یف امتیازهای مربوط به خود را کسب کرد. از منظر دیگر ترکیه سعی کرد با نزدیک شدن به آذربایجان و برخی دیگر از کشورهای آسیای میانه، مسائل انرژی خود را حل و فصل کند و حتی در جای دیگر مسئولیت ترانزیت انرژی را به عهده بگیرد که برای اقتصاد این کشور بسیار مفید بود. در مورد سیاست منطقه‌ای ترکیه هم باید دانست که این کشور اساساً به‌رغم مواضع خود علیه اسرائیل، در یک سال گذشته بالاترین سطح روابط اقتصادی را با تل‌آویو داشته است. از سوی دیگر، ترکیه سعی کرد با حمایت از ابومحمد الجولانی نه تنها اسد را کنار بزند بلکه تلاش داشت کردهای سوریه را هم وارد مدار خود کند که در نهایت بحث خلع سلاح‌ها مطرح شد که شاهد ادغام این جریان در دولت جدید سوریه بودیم. به موازات این روند توافق ترکیه با عبدالله اوجالان، رهبر پ.ک.ک را شاهدیم که یک پیروزی برای حزب حاکم به حساب می‌آید.

این تحلیلگر مسائل سیاسی در مورد نزاع ارمنستان و آذربایجان با یکدیگر تصریح کرد: واقعیت این است که پرونده باکو و ایروان عملاً از حالت یک پرونده دوجانبه به یک پرونده بینالمللی تبدیل شده و بسیاری از بازیگران منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای در آن ایفای نقش می‌کنند و حتی به دنبال منافع خود هستند. در این میان ایران موضع خود نسبت به این پرونده را دارد و اساساً مایل نیست که منافعش تحتالشعاع قرار بگیرد ولی با توجه به نفوذ اسرائیل در آذربایجان و نیاز به  تأمین انرژی خود از سوی ترکیه و آذربایجان، شاهد آن هستیم که مجادله‌های مشخصی در سال گذشته با محوریت ارمنستان و آذربایجان رخ داده است. آنچه در میان باید مورد نظر قرار بگیرد این است که به احتمال زیاد صلح میان ارمنستان و آذربایجان امسال به نتیجه‌ خواهد رسید. در این مسیر نخست‌وزیر ارمنستان تلاش دارد تا بتواند به هر ترتیب که شده جذب سرمایه خارجی را در دستور کار قرار دهد تا در این مسیر بتواند اوضاع و احوال را کنترل کند و از سوی دیگر به دنبال آن است تا بتواند به هر صورت اوضاع و احوال را تحت کنترل خود درآورد.

وی در مورد تحولات گرجستان گفت: گرجستان در سال گذشته چندین بار شاهد وقوع اعتراضات خیابانی بود و حتی کار به درگیری معترضان و نیروهای امنیتی رسید اما ریشه این مسئله را باید نفوذ روسیه و تضاد میان دیدگاه افکار عمومی این کشور با دولت گرجستان دانست. واقعیت این است که حمله روسیه به گرجستان و اشغال بخش‌هایی از این کشور باعث شد تا نگاه ضد روسی در گرجستان برجسته شود. روسیه در انتخابات اخیر گرجستان توانست با نفوذی که در این کشور دارد گزینه‌های خود را سر کار بگذارد. همین مسئله موجب شد بسیاری از دولتمردان و حتی شهروندان گرجستان علیه نتایج انتخابات به خیابان بیایند و یک تنش سیاسی اجتماعی جدید در جامعه میان طیف مخالفان روسیه و موافقان نفوذ آن به وجود آمد.