۳ دلیل اصلی برای فاصله گرفتن ترکیه از آمریکا/ جزئیات همکاری آنکارا و مسکو در ادلب

«بهرام امیر احمدیان» تحلیلگر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا با اشاره به دیدار پوتین و اردوغان اظهار کرد: دیدار روسای جمهور ترکیه و روسیه تا حدودی نشان می‌دهد که ترکیه از آمریکا دور شده و به روسیه متمایل شده است. اگر به سخنان قبل از سفر رئیس‌جمهوری ترکیه توجه کنیم، می‌بینیم که آنکارا نوعی عکس‌العمل به اقدام‌های اخیر ایالات متحده در مورد چند پرونده نشان داده است. پرونده اول بحث عدم استرداد فتح‌الله گولن بعد از کودتای ۱۵ جولای از سوی آمریکا بوده و به نظر می‌رسد آنکارا از مقاومت واشنگتن برای استرداد گولن به ترکیه ناامید شده است. به گونه‌ای که در هفته‌های اخیر انتقادات زیادی از سوی مقام‌های این کشور علیه ایالات متحده صورت گرفته و نهایتاً شاهد سفر اردوغان به روسیه بودیم.

وی افزود: موضوع دیگر که فاصله بین آمریکا و ترکیه را زیاد می‌کند، بحث عدم پشتیبانی ناتو از ترکیه است. همگان به خاطر دارند زمانی که جنگنده سوخوی روسیه توسط ترکیه و پدافند آن مورد اصابت قرار گرفت، هیچ‌گونه حمایتی از سوی ناتو صورت نگرفت و تا حدودی آنکارا از سازمان پیمان آتلانتیک شمالی فاصله گرفت. موضوع دیگر کردهای مستقر در شمال سوریه هستند؛ از دو سال گذشته تاکنون نیروهای سوریه دموکراتیک و جریان‌هایی مانند ی.پ.گ و پ.ی.د مورد حمایت تسلیحاتی و آموزشی ایالات متحده قرار گرفتند و دقیقاً این موضوع برخلاف امنیت ملی ترکیه است. لذا خلاء موجود در روابط آمریکا و ترکیه روابط آنکارا و مسکو را به سمت تاکتیکی شدن پیش برده است.

باید توجه داشت که ساختار ارتش ترکیه بر مبنای ناتو و مدل‌های غربی بنا شده اما شاهد آن هستیم که تسلیحات روسی و سامانه‌های پدافندی اس۴۰۰ روسیه توسط ترکیه خریداری می‌شود. لذا تغییر آرایش و تنوع در تسلیحات می‌تواند معنادار باشد و از این جهت باید گفت که ترکیه در مورد مباحث نظامی هم به سمت روسیه نزدیک شده است. البته یکی دیگر از دلایلی که ترکیه به روسیه نزدیک شده، نا امیدی از حمایت‌های سیاسی ترامپ است. آنها نگران قطع حمایت‌های ترامپ از آنکارا هستند و از این جهت خود را به روسیه نزدیک کردند.

این استاد دانشگاه با اشاره به همکاری روسیه و ترکیه در بحران سوریه گفت: برخی از همکاری‌ها و همچنین دیدار اخیر روسای جمهوری ترکیه و روسیه حول محور پرونده سوریه می‌گردد. روسیه و ترکیه دو ضلع از مثلث مذاکرات آستانه هستند که تا حدودی نگاهشان به یکدیگر نزدیک است. به عنوان مثال در مورد ادلب و اینکه برخورد روسیه و آمریکا با ترکیه چه خواهد بود و یا اینکه دو کشور چه منافعی را در آنجا پیگیری خواهند کرد نکات بسیار مهمی وجود دارد. نخست اینکه مخالفان بشار اسد در استان ادلب حضور دارند و اگر ترکیه، روسیه و حتی ایالات متحده دست به سرکوب آنها بزنند ممکن است روند پرونده سوریه به کلی تغییر پیدا کند. از این جهت بسیاری از معارضان از روند نشست آ‌ستانه ناراضی هستند و معتقدند که منافع آنها تامین نشده است.

وی ادامه داد: یکی از دلایلی که ترکیه در ادلب حضور دارد وجود منطقه «هاتای» در نزدیکی ادلب است. این منطقه در گذشته متعلق به سوریه بوده اما پس از آن که مرزهای عثمانی شکل گرفت به دلیل استراتژیک بودن وضعیت آن و همجواری با مدیترانه توسط عثمانی‌ها به گروگان گرفته شد و در حالت فعلی این منطقه در اختیار ترکیه است اما مالکیت آن از قدیم با سوریه بود. لذا ادلب از همه جهت برای آنکارا اهمیت دارد. به این جهت است که در مورد ادلب و همکاری‌های روسیه و ترکیه باید ببینیم که آیا این دو کشور ختم‌کننده پرونده ادلب خواهند بود یا خیر و تا چه حدی نگاهشان در خصوص این موضوع به یکدیگر نزدیک است.

بخشی از دیدار دو رئیس جمهور مبتنی بر روابط اقتصادی بود. باید توجه داشت که روسیه به ترکیه گاز صادر می‌کند و در ازای آن ترکیه کالاهای خوراکی و صنایع سبک خود را به مسکو می‌فرستد. به همین دلیل دو کشور اصرار به ادامه همکاری و مناسبات اقتصادی دارند. از سوی دیگر اقتصادهای کوچک که به آنها «اقتصاد چمدانی» گفته می‌شود و بخشی از اقتصاد مسکو را شکل می‌دهد از سوی ترک‌ها صورت می‌پذیرد که می‌تواند رونق اقتصادی را برای روسیه به همراه داشته باشد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: بخشی از این همکاری‌ روسیه و ترکیه به مسائل هسته‌ای و تاسیس نیروگاه‌های اتمی برمی‌گردد که نشان می‌دهد روابط ترکیه و روسیه آرام آ‌رام به سمت تبدیل شدن به «روابط استراتژیک» گام برمی‌دارد و به نظر می‌رسد سیاست ترکیه در حالت فعلی سردرگم است. ساختار سیاسی و نظامی ترکیه تا حد زیادی از غرب نمونه‌برداری شده از این جهت تمایل ترکیه به سمت شرق و همچنین فاصله گرفتن از اتحادیه اروپا، مخدوش شدن روابط با ناتو و آمریکا و همچنین نامشخص بودن وضعیت گولن همگی موجب شده تا ترکیه به سمت روسیه متمایل شود و از غرب فاصله بگیرد.