سفیر روسیه در گفت‌وگوی اختصاصی با ایلنا/۲/
طالبان را به رویارویی با داعش تشویق می‌کنیم / پشت پرده سناریوی دموکرات‌ها علیه مسکو/ در حال احیای روابط با مصر هستیم
بدون تردید اوکراین توافق مینسک را اجراء نخواهد کرد اما کشورهای اروپایی همچنان از کی‌یف حمایت می‌کنند که این یک نوع دوگانگی را به تصویر می‌کشد.
همانطور که در بخش اول گفت‌وگوی اختصاصی «لوان جاگاریان» سفیر فدراسیون روسیه در ایران با ایلنا اشاره شد، محتوای این گفت‌وگو در ۳ پرونده جداگانه با بررسی پرونده‌های مختلف منتشر خواهد شد. در پرونده دوم (متن پیش‌رو) مسائل مربوط به بحران اوکراین و توافقنامه مینسک، رویارویی مسکو و ناتو، موضوع دخالت روسیه در انتخابات آمریکا، راهبرد کرملین در افغانستان به همراه روابط دوجانبه با مصر به بحث و گفت‌وگو گذاشته شد که مشروح آن به شرح زیر از نظر خواهد گذشت.
ایلنا: در مقطعی دیده شد که دولت ترکیه از اوکراین حمایت کرد که این بیشتر در زمان قطع روابط میان آنکارا و مسکو رخ داد. نگاه روسیه به این موضوع چگونه بوده است؟
جاگاریان: رابطه ترکیه با اوکراین تا حدودی از زمان قدیم وجود داشته و البته پس از سرنگونی جنگنده سوخوی روسیه توسط نیروی هوایی ترکیه و قطع روابط میان دو کشور، نزدیک شدن ترکیه و اوکراین به یکدیگر شیب صعودی به خود گرفت و همچنان هم با یکدیگر روابط دیپلماتیک و سیاسی دارند. از جهتی دیگر اوکراین از بازگشت شبه جزیره کریمه به خاک روسیه ناراضی است و ترکیه هم از این موضوع حمایت کرده است و همچنان اختلاف‌نظر میان روسیه و ترکیه در مورد کریمه وجود دارد.
مشابه مساله اوکراین و جزیره کریمه را باید پرونده «قبرس» بدانیم. روسیه از مذاکرات دولت قبرس و نمایندگان جمعیت ترکیه حمایت کرده و امید است با نظارت سازمان ملل به نتیجه برسد. لذا این‌که ترکیه از اوکراین حمایت می‌کند، امری طبیعی به نظر می‌رسد چراکه روسیه هم از مذاکرات قبرس حمایت می‌کند.
ایلنا: در چند روز گذشته شاهد بودیم که حدود هزار و ۲۰۰ نفر از نیروهای ناتو وارد خاک لیتوانی شدند که البته در واکنش به استقرار موشک‌های اسکندر روسیه در کالینگراد رخ داده است. به عنوان نماینده فدراسیون روسیه این آرایش نظامی را چگونه ارزیابی و برآورد می‌کنید؟
جاگاریان: استقرار موشک‌های اسکندر روسیه در کالینگراد به نوعی یک پاسخ به تهدیدهای کشورهای غربی بود. سیستم‌های موشکی که توسط این کشورها در لهستان و رومانی مستقر شد، به نوعی تهدید مسکو ارزیابی می‌شود و ما هم به این تهدید پاسخ دادیم. اگرچه برخی از کشورها تحکیم حضور نظامی ناتو را تهدید روسیه می‌دانند اما باید بدانند که قدرت نظامی روسیه برای مقابله با هر متجاوزی کفایت می‌کند و امیدواریم در دولت ترامپ مواضع ناتو بازسازی شود.
ایلنا: اما برخی از چهره‌های سیاسی و نظامی ایالات متحده و شخص ترامپ از ادامه همکاری‌ها با ناتو خبر دادند.
جاگاریان: درست است که برخی از مقام‌های ایالات متحده این موضوع را تایید کرده‌اند اما واقعیت این است که بعضی از کشورهای اروپایی از مواضع ترامپ در مورد ناتو همچنان نگران هستند. به عنوان مثال مرکل در آلمان یا فرانسوا اولاند در فرانسه و سایر رهبران کشورهای اروپایی از مواضع ترامپ در مورد ناتو انتقاد کردند و البته ترامپ هم انتقادهای زیادی نسبت به آنها به خصوص آنگلا مرکل صورت داده که بیشترین محور آن مربوط به سیاست مهاجرپذیری آلمان بوده است که به نظر می‌رسد این روند تا زمان برگزاری اجلاس جی۲۰ در ماه جولای ادامه داشته باشد و در آنجا این تقابل و انتقادها به صورت علنی و رو در رو صورت بگیرد.
از این جهت نباید شکاف میان کشورهای اروپایی را مد نظر قرار نداد. چراکه برخی از کشورهای اروپایی در مورد تحریم روسیه با یکدیگر اختلاف نظر دارند. کشورهایی مانند مجارستان، اسلواکی، ایتالیا، یونان و قبرس همگی مخالف ادامه تحریم روسیه هستند؛ ولی آنها باید بدانند که شروع کننده تحریم خودشان هستند و مسکو هیچ گاه دست خود را برای لغو این تحریم‌ها به سوی برخی از کشورهای اروپایی دراز نمی‌کند و تنها پاسخ اقدام‌های آنها را می‌دهد و دقیقاً اروپایی‌ها بر این موضوع واقف هستند.
حتی برخی از این کشورها به ما گفتند که در صورت عمل کردن به تعهدات، تحریم‌های اعمال شده علیه روسیه را لغو می‌کنیم؛ اما مسکو دقیقاً به آنها فهماند که شروع کننده تحریم‌ها، کشورهای قاره سبز بوده‌اند و می‌توانند به همین روند ادامه دهند اما روسیه به آنها گفته بود که بنا به خواست خودشان تحریم‌ها را لغو کنند؛ چراکه مسکو دارای سیاست مشخص است و این تهدید‌ها را مهم نمی‌داند.
ایلنا: پس از پیروزی ترامپ اخباری مبنی بر دخالت روسیه در انتخابات آمریکا منتشر شد که مسائلی مانند جنگ اطلاعاتی سرویس‌های اطلاعاتی روسیه و آمریکا و حتی موضوع جنگ سایبری مطرح شده بود. دلیل انتشار این اخبار چه بود؟
جاگاریان: اگر به دوره هشت ساله اوباما نگاهی گذرا بیاندازیم به وضوح می‌بینیم که روسیه در این مدت در صدر فهرست اقدام‌های منفی آمریکا قرار داشته است. از این منظر کاملاً طبیعی است که دموکرات‌ها پس از شکست هیلاری کلینتون در انتخابات ریاست جمهوری اخیر به دنبال سناریونویسی در ابعاد مختلف هستند تا بتوانند شکست خود را پوشش دهند. یکی از این مسائل بحث دخالت روسیه در انتخابات اخیر است. زمانی که یک جناح سیاسی، دولت یا طیف مقابل و حتی دشمن خود را متهم به انجام یک عمل می‌کند، بدون تردید باید مدارک آن را به صورت مستند ارائه بدهد. در مورد سخنان اخیر دموکرات‌ها همین روال باید طی شود. یعنی اگر شخص یا جناحی ادعا می‌کند که روسیه در انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا دخالت داشته است، باید مدارک و مستندات خود را ارائه کند وگرنه تمامی آنها دروغ و فرافکنی به حساب می‌آید.
نباید این موضوع را فراموش کنیم که برخی از سیاستمداران کشورهای اروپایی مانند بوریس جانسون وزیر خارجه بریتانیا، فرانسوا اولاند رئیس جمهور فرانسه و حتی مرکل به عنوان صدراعظم آلمان در زمان تبلیغات نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا به حمایت از هیلاری کلینتون پرداختند و از نظر ما این یک نوع مداخله نرم قلمداد می‌شود. به گونه‌ای که در انتخابات اوکراین هم چنین حمایت‌هایی صورت گرفت و ما این سیاست را برخورد دوگانه می‌دانیم. همگان به یاد دارند که سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا مکالمات رئیس‌جمهوری فرانسه و صدراعظم آلمان را شنود می‌کردند اما برلین و پاریس واکنش خاصی صورت ندادند و سکوت اختیار کردند. این نشان از سیاست‌های دوگانه آنها دارد.
از این جهت، هر اتفاقی که در دنیا رخ می‌دهد توسط کشورهای اروپایی به روسیه نسبت داده می‌شود. به عنوان مثال اگر فردا دیده شد که در یکی از این کشورها برف شدید باریده و چند نفر قربانی شده‌اند، تعجبی ندارد که دولت‌های اروپایی روسیه را محکوم کنند. چراکه آنها به هر ترتیب درصدد ضربه زدن به وجهه فدراسیون روسیه هستند. البته در این میان باید به تصمیم‌های اوباما هم اشاره شود چراکه سیاست وی صادقانه نبود. آنها از یک طرف بحث برقراری و نوسازی روابط با روسیه را مطرح کردند از سوی دیگر دست به انجام عملیات خرابکارانه ضد ما در اوکراین زدند.
در سال ۲۰۱۰ و در زمان برگزاری انتخابات اوکراین، من به عنوان ناظر سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE) در غرب اوکراین حضور داشتم و در آنجا شاهد بودم که روند انتخابات سالم برگزار شد و در نتیجه «ویکتور یانکوویچ» به عنوان رئیس جمهوری اوکراین برگزیده شد، اما در اواخر سال ۲۰۱۳ و اوایل سال ۲۰۱۴ شاهد بودیم که طرح‌ریزی یک کودتا برای به هم ریختن اوکراین توسط ایالات متحده صورت گرفت. چراکه منافع غربی‌ها در کی‌یف به نوع دیگری رقم خورده بود. حال باید سوال شود که اقدام‌های آمریکا در اوکراین را باید در چه زمینه و سطحی قلمداد کرد؟ آیا نباید آن را را طرح‌ریزی برای کودتا دانست؟
ایلنا: چندی پیش سخنان «ضمیر کابلوف» نماینده ویژه پوتین در افغانستان در مورد اشتباهاتی که شوروی در زمان لشکرکشی به این کشور داشته است در رسانه‌های خارجی منتشر شد و البته در گذشته هم ایشان به ادامه حمایت روسیه از طالبان در جهت مبارزه با داعش و همچنین پیوستن به روند صلح با دولت وحدت ملی افغانستان اشاره کرده بودند که حتی انتقادهایی به ایشان صورت گرفت. به صورت کلی راهبرد روسیه در افغانستان چگونه است؟
جاگاریان: بخشی از این موضوع به شکست ایالات متحده در افغانستان در مبارزه با تروریسم برمی‌گردد. اما قبل از هر چیز باید بگویم که در زمان شوروی، در سرکنسولگری شوروی و سپس روسیه در مزارشریف و پس از آن در سفارت روسیه در کابل به همراه کابلوف حضور داشتم و وقایع تلخی را تجربه کردم. به صورت دقیق آنچه که در سال ۱۹۸۰ میلادی در آن مناطق مشاهده کردم، دقیقاً همانند اشتباهات غربی‌ها پس از ورود نظامی به افغانستان در سال ۲۰۰۱ است.
ایلنا: به صورت مشخص چه اشتباهاتی مد نظر است؟
جاگاریان: عموماً اشتباهات رخ داده در افغانستان را باید در چند سطح مختلف بررسی کرد. چراکه ویژگی‌های مهم این کشور را مد نظر نمی‌گیرند. به عنوان مثال در زمان شوروی سابق، می‌خواستیم با ارزش‌های سوسیالیستی و کمونیستی وارد کشوری مانند افغانستان شویم و توقع داشتیم که شهروندان این سرزمین ما را بپذیرند. مثلاً در افغانستان مراسم و جلسات با قرائت چند آیه از قرآن شروع می‌شود اما زمانی که من در افغانستان حاضر بودم سعی بر این بود تا با پخش «سرود انترناسیونال» این مراسم‌ها شروع شود که این اصلاً برای جامعه افغانستان قابل قبول نبود و ما جنبه مذهبی این کشور را در نظر نگرفتیم. همین وضعیت را در باید در مورد ورود و حضور آمریکایی‌ها در افغانستان مد نظر قرار دهیم. به گونه‌ای که آنها با ارزش‌ها و دیدگاه‌های خود وارد این کشور شدند و شاهد هستیم که در بحث مبارزه با تروریسم به موفقیت چندانی دست پیدا نکردند و به سرنوشت آنها خوش‌بین نیستم.
اما در مورد طالبان باید بگویم که مهمترین موضوع تامین امنیت سفارت روسیه در افغانستان خواهد بود و از طرف دیگر درصدد هستیم تا طالبان با دولت وحدت ملی افغانستان گفت‌وگو کند. چراکه همانند پرونده سوریه معتقد هستیم که حل‌وفصل مسائل افغانستان راهکار نظامی ندارد. کمااینکه دفتر طالبان در دوحه قطر نشان می‌دهد که حضور طالبان در افغانستان جدی است.
ایلنا: آیا در این بین روسیه نگرانی‌های امنیتی دیگر در مورد افغانستان دارد، یا خیر؟
جاگاریان: البته که نگرانی‌های امنیتی وجود دارد. چراکه برای مسکو امنیت تاجیکستان و حتی ازبکستان مهم است. به گونه‌ای که تاجیکستان متحد نظامی روسیه قلمداد می‌شود و در آنجا پایگاه نظامی داریم. در اواخر سال ۲۰۱۶ رایزنی‌های سه جانبه میان چین، روسیه و پاکستان در مسکو صورت گرفت و این مذاکرات ادامه خواهد داشت و سعی داریم که ایران و هند در این مذاکرات شرکت کنند.
برخی از اعضاء طالبان در ولایت ننگرهار با داعش بیعت کردند و وارد صفوف آنها شدند اما تعداد زیادی از آنها همچنان به طالبان وفادار بوده و در درون این گروهک حضور دارند. لذا به نظرم اگر طالبان با داعش به تقابل بپردازد و وارد جنگ شود مشکلی ایجاد نمی‌کند اما نمی‌گوییم که روسیه باید حمایت کند بلکه ما این روند را درست می‌دانیم و تشویق می‌کنیم؛ همانطور که طالبان را تشویق می‌کنیم و در حال قانع کردن آنها برای ورود به پروسه مذاکرات صلح با دولت وحدت ملی افغانستان هستیم. چراکه این مدل بهتر از آن است که طالبان و داعش با یکدیگر علیه دولت افغانستان بیعت کنند.
ایلنا: به عنوان آخرین سوال؛ روابط روسیه و مصر در حالت فعلی در چه سطحی قرار دارد و تاکید بر کدام محورها بیشتر است؟
جاگاریان: روابط ما با مصر در حالت فعلی تا حدودی مناسب ارزیابی می‌شود. مسکو اعلام آمادگی کرده بود که در مصر می‌تواند نیروگاه اتمی راه‌اندازی کند که این موضوع در دست پیگیری است. پس از حادثه تروریستی که برای هواپیمای مسافربری روسیه اتفاق افتاد و در صحرای سینا سقوط کرد، گردشگران ما به مصر سفر نمی‌کردند و ضربه سنگینی برای صنعت توریسم مصر به شما می‌آمد. در حال حاضر چند دور مذاکرات میان مقام‌های هوایی مصر و روسیه برگزار شده و از مقام‌های آنها درخواست بالا بردن سطح امنیتی پروازها را داشتیم و تا حدودی این ملاحظات انجام شده است و به زودی پروازها بر قرار می‌شود.
در مورد مواضع مصر در پرونده سوریه هم باید بگوییم، نشست لوزان در مورد پرونده سوریه که روسیه به همراه ایران، عراق و مصر در مقابل آمریکا، ترکیه، قطر و عربستان حضور داشت تا حدود زیادی گویای مواضع قاهره در مورد سوریه است.
گفت‌وگو: فرشاد گلزاری
