ابطال وتوی اوباما با هدف افزایش پرستیژ بین‌المللی آمریکا صورت گرفت/ القاعده زاییده فرهنگ ناقص عربستان
عده‌ای بر این عقیدهاند که آمریکا می‌توانست در دیوان کیفری بین‌المللی علیه اقدام‌های عربستان سعودی در ۱۱ سپتامبر طرح دعوی کند اما باید بگوییم که اصولاً ساختار سیاسی آمریکا و همچنین ساختار امنیتی این کشور مایل به درگیر شدن در نهادهای تصمیم‌گیری بین‌المللی نیست.
«فریدون مجلسی» تحلیلگر مسائل آمریکا با اشاره به ابطال وتوی رئیس‌جمهوری آمریکا توسط کنگره در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: اولین پرسشی که درباره ابطال وتوی اوباما توسط نمایندگان کنگره مطرح می‌شود، این است که آیا این اقدام یک عمل جدی به حساب می‌آید یا تنها یک فرآیند شکلی محسوب می‌شود. در پاسخ باید بگوییم این موضوع یک اقدام جدی است و حتی می‌توان آن را مدلی از قدرت‌نمایی جدید ایالات متحده در عرصه بین‌الملل دانست. چراکه غربی‌ها در حالت فعلی اعتقاد دارند اگر کشوری در مورد آمریکا تخطی کند، می‌بایست پاسخگو باشد و از این جهت شاهد هستیم که وتوی اوباما در خصوص دریافت غرامت از سوی شهروندان آمریکایی در پرونده ۱۱ سپتامبر باطل شد که این نوعی از قدرت‌نمایی را به تصویر می‌کشد.
وی ادامه داد: باید توجه داشته باشیم که وتو و مخالفت اوباما و در ادامه آن طرفداران وی بر اساس قراردادهای بین‌المللی و با اشاره به ساختار نظام بین‌الملل صورت گرفته است. به بیانی دیگر، ماهیت سخنان رئیس‌جمهوری آمریکا و همچنین وتوی او در جهت نشان دادن مخاطرات تایید مصوبه نمایندگان برای وصول غرامت بازماندگان قربانیان ۱۱ سپتامبر از عربستان است. به گونه‌ای که اوباما معتقد است این طرح می‌تواند مخاطرات زیادی برای ایالات متحده داشته باشد و از این جهت وی می‌خواهد که ساختار سیاسی آمریکا به خصوص قانون‌گذاران این کشور بفهمند که بعد از این اگر در هر جای دنیا مشکلی از سوی آمریکا به وجود بیاید، کشورها می‌توانند علیه واشنگتن در دادگاه‌های خود شکایت کنند و این اقدام قوانین بین‌المللی را متزلزل می‌کند.
بدون شک سعودی‌ها در ۱۱ سپتامبر دست داشته‌اند. رهبری القاعده در آن زمان در دست «اسامه بن‌لادن» بود و حتی قسمتی از ثروت بن لادن موجب شد تا این عملیات تامین مالی شود. اما باید دانست که محرک و عنصر اصلی به قدرت رسیدن بن لادن و همچنین درآمدزایی برای وی توسط سعودی‌ها صورت گرفت. ریاض برای به قدرت رساندن بن لادن و القاعده از سالیان بسیار گذشته و حتی از زمان ورود شوروی به افغانستان برنامه‌ریزی کرده بود و نهایتاً شاهد بودیم که القاعده با گرایشی از وهابیت عربستان تاسیس شد که امروزه نظاره‌گر انشعاب‌های دیگری مانند داعش به موازات آنها هستیم.
این دیپلمات پیشین کشورمان با تاکید بر نگرانی غربی‌ها در مورد افزایش عملکرد و خیزش الگوی رفتاری سعودی‌ها در جهان عنوان کرد: آمریکایی‌ها در حالت فعلی تسلیحات و جنگنده‌هایی که می‌بایست به عربستان می‌فروختند را تحویل دادند و خیالشان از این جهت آسوده است. اما آنها نگران این هستند که اگر ایدئولوژی و رفتار عربستان بخواهد بیش از این گسترش پیدا کند، می‌تواند مشکلاتی نه تنها برای آمریکا بلکه برای جهان به وجود آورد. با نمایان شدن سطح ناقص فرهنگی عربستان شاهد خیزش تفکراتی مانند داعش بودیم که البته غربی‌ها این نظریه را یکی از علل به هم‌ریختگی فعلی می‌دانند و از این جهت نگران هستند که تجهیزات تحویل داده شده به عربستان روزی به دست گروه‌های تندرو و افراطی بیفتد.
وی افزود: از بُعد سیاسی و بین‌المللی، ایالات متحده احساس می‌کند پیوند زدن خود به عربستان می‌تواند لطمه‌های زیادی را متوجه آمریکا کند. اما آن چیزی که در حالت فعلی در غرب آسیا رخ داده است، این پرسش را ایجاد می‌کند که آیا در وضعیت فعلی منطقه باید نظام سوریه را دیکتاتور خواند یا عربستان سعودی را؟ پاسخ روشن است در حالت فعلی و با توجه به هم ریختگی که در منطقه به وجود آمده سعودی‌ها مسبب اصلی این موضوع هستند. اگر به فعل و انفعال‌های رخ داده در خاورمیانه نگاهی گذرا بیاندازیم، می‌بینیم که منطقه به نفع اسرائیل ناامن شده است. از این جهت و با توجه به نظریه‌های ابتدایی در علم جرم‌شناسی، درس اول این است که اگر اطلاعاتی از مجرم و متهم وجود ندارد، باید دید که جرم به نفع چه کسی واقع شده است که در اینجا تمامی افکار عمومی، اسرائیل را مورد خطاب قرار می‌دهند.
این‌که آیا ابطال وتوی اوباما می‌تواند در محیط داخلی ایالات متحده تاثیرگذار باشد یا انتخابات آتی را تحت الشعاع قرار دهد باید بگوییم که پاسخ منفی است. چراکه در شکستن وتوی اوباما و همچنین مصوبه تامین غرامت حوادث ۱۱ سپتامبر توسط عربستان سعودی، سناتورهای دموکرات هم حضور داشتند. از این نظر باید بگوییم شکسته شدن وتوی اوباما در فاز اول بحث تنظیم رابطه با آمریکا در نظام بین‌الملل را مدنظر قرار می‌دهد و دوم موضوع افزایش پرستیژ بین‌المللی و قدرت‌نمایی در جهان از سوی ایالات متحده را نمایان می‌کند. اما احتمال دارد کشورهای دیگر پس از این پرونده دچار یک دگرگونی در مورد روابط خود با واشنگتن شوند و از این موضوع هراس داشته باشند که اگر روزی با آمریکا مبادله تجاری یا هر نوع رابطه دیگر داشته باشیم، ممکن است سرمایه‌های ما بلوکه شود.
مجلسی در پایان یادآور شد: عده‌ای بر این عقیدهاند که آمریکا می‌توانست در دیوان کیفری بین‌المللی علیه اقدام‌های عربستان سعودی در ۱۱ سپتامبر طرح دعوی کند اما باید بگوییم که اصولاً ساختار سیاسی آمریکا و همچنین ساختار امنیتی این کشور مایل به درگیر شدن در نهادهای تصمیم‌گیری بین‌المللی نیست. به عنوان مثال آنها بر این عقیدهاند که اگر قرار باشد علیه اقدام‌های عربستان در ۱۱ سپتامبر طرح دعوای بین‌المللی صورت بگیرد، ممکن است چندی بعد ویتنام علیه آمریکا و برای مطالبه خسارت‌های ناشی از جنگ در دیوان کیفری بین‌المللی پرونده‌ای را باز کند. از این منظر است که آمریکا نگران زیر سوال رفتن وجهه بین‌المللی خود بوده و تنها به این روند بسنده می‌کند.