موضوع سوریه در سبد داد و ستد مصر و عربستان وجود ندارد

«مجتبی امانی» رئیس سابق دفتر حافظ منافع ایران در مصر با تشریح دلایل فاصله گرفتن مصر از ریاض در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا تاکید کرد: مصر و عربستان به صورت بنیادین دارای یک نوع رقابت در جهان عرب و منطقه هستند و این مساله هیچ وقت کاملاً متوقف نشده است بلکه در پنج سال اخیر عربستان به نوعی از قدرت گرفتن مصر هراس داشته و اهمیت این موضوع هم روز به روز برای عربستان افزایش داشته است.

وی ادامه داد: سعودی‌ها به دلیل از دست دادن برخی از مناطق نفوذ سنتی خود و با توجه به ارتباطات و روابطی که با جهان عرب و دنیای خارج از کشورهای عربی دارند، همچنان در این فکر هستند که باید تمامی کشورهای منطقه در سیطره و خواست آنها باشند. لذا سعودی‌ها با این پیش فرض و از همین زاویه به مصر نگاه می‌کنند. اما مصر به طور سنتی و تاریخی خودش را برای رهبری اعراب شایسته می‌داند و از این رو شاهد آن هستیم که این دو نگاه متفاوت، باعث تقابل میان مصر و عربستان شده است و تا جایی هم شاهد عملی شدن این تقابلات بوده‌ایم.

این کارشناس مسائل مصر با اشاره به خواست سعودی‌ها برای از بین بردن جنبش اخوان‌المسلمین در مصر گفت: عربستان برای از بین بردن اخوان که قصد ایجاد حکومت اسلامی در مصر را داشتند، برنامه‌های متفاوتی را طراحی کرد چراکه سعودی‌ها به شدت از وجود و حضور اخوانی‌ها و موفقیت انقلاب مصر احساس نگرانی می‌کردند. از این رو عربستان به السیسی در سقوط مرسی‌ کمک کرد و این موضوع موجب شد تا مصر تحت حکومت السیسی به صورت موقت با عربستان متحد شود که البته وعده‌های مالی هم در این میان به مصری‌ها داده شد. اما انتظاراتی که حکومت السیسی از کمک مالی عربستان به مصر داشت، برآورده نشد.

وی افزود: مصر همیشه سعی کرده است که در موضوعات مهم منطقه مانند سوریه به طور مستقل تصمیم بگیرد. البته السیسی در داد و ستدهای خود با عربستان و با کنار زدن اخوانی‌ها به نوعی یک امتیاز به عربستان داده است. عدم برقراری رابطه مصر با ایران هم جزو این داد و ستدها بود اما باتوجه به نگاه حداکثری و جایگاه عربستان در منطقه، موضوع سوریه موضوعی نبود که در سبد این داد و ستد قرار داشته باشد. نگاه مستقل مصر به این موضوع، موجب به وجود آمدن دلخوری بین مصر و عربستان شده است.

امانی درباره رویکرد مصر در خصوص پرونده سوریه، گفت: سیاست مصر نسبت به سوریه همان نگاه استراتژیک مصر به امنیت سوریه است. مصری‌ها می‌دانند که فروپاشی حکومت سوریه و بشار اسد موجب تقویت اسرائیل می‌شود که این بحث موجب تهدید مصر و به مخاطره افتادن امنیت این کشور خواهد شد. باید این نکته را مد نظر داشته باشیم که سوریه و مصر زمانی با یکدیگر علیه اسرائیل می‌جنگیدند و در طول سالیان گذشتهَ نوع نگاه استراتژیک مصر به سوریه ثابت بوده است.

وی در توصیف دلایل نزدیکی مصر و روسیه عنوان کرد: نزدیک شدن مصر و روسیه تا حدود زیادی برای ایجاد نگرانی در آمریکا صورت گرفت. چراکه آمریکایی‌ها به علت موضع دوگانه‌ای که در زمان سقوط مرسی داشتند، باعث نارضایتی عبدالفتاح السیسی شدند. در آن زمان وزارت دفاع آمریکا به همراه سیا از السیسی حمایت کردند و کنگره و کاخ سفید از محمد مرسی حمایت کردند که همین مساله موجب دلخوری السیسی شده و موجب شد تا مصر به سمت روسیه گرایش پیدا کند.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در پایان گفت: عربستان در صدد بود تا به نوعی یک نوع تقابل را با آمریکا به وجود آورد. لذا قصد داشت با تعهد پرداخت مبلغ سلاح‌های خریداری شده توسط مصر از روسیه، مصر تحت حکومت السیسی را بیش از گذشته با خود هم‌فکر و هم‌عقیده کنند و ثانیا بتواند امتیازی از این جهت به روسیه بدهد و تمامی این سناریو برای تحت‌الشعاع قرار گرفتن سیاست‌های آمریکا در مصر و تا حدودی در منطقه توسط سعودی‌ها برنامه‌ریزی شد. سعودی‌ها در آن زمان از سیاست آمریکا در سوریه و عدم حمله نظامی به سوریه رضایت نداشتند. البته سرعت حوادث به گونه‌ای بود که عربستان را پشت سر خود گذاشت. برکناری بندر بن سلطان که طراح این عملیات بود و همچنین مرگ ملک عبدالله، موجب شد که عربستان از این بلندپروازی دست بردارد و کاستی در کمک‌های مالی به مصر نیز موجب ایجاد سردی در روابط مصر و عربستان شد.