واکاوی علل مهاجرت ساکنین قاره سبز به خاورمیانه

مهاجرت یکی از مواردی است که در سالیان گذشته موجب وضع قوانین گوناگون و یا اصلاح آن در کشورهای سراسر دنیا خصوصاً کشورهای اروپایی که به عنوان "مهاجر پذیر" از آنها یاد می شود شده است. در وضعیت کنونی، قاره اروپا یکی از نقاطی است که بیشترین ورود مهاجر را به نام خود ثبت کرده است که البته این موضوع در سالیان گذشته موجب شد تا شهروندان آلمان نسبت به ورود بیش از حد مهاجران به این کشور واکنش نشان دهند که در نتیجه آن، مرکل نسبت به بازبینی قوانین مهاجرت آلمان صراحتاً سخنانی را ارائه کرد که البته به کام عده ای خوش نیامد.

جاذبه های پوشالی تشویق کننده مهاجران

یکی از عواملی که به عنوان اصلی ترین علت برای ورود مهاجران به هر کشور به نظر مهم خواهد بود، جاذبه هایی است که دولت مهاجر پذیر آنرا بالقوه یا بالفعل در کشور خود در اختیار دارد که می تواند از عوامل اقتصادی، سیاسی، بازارکسب و کار و غیره نشات بگیرد. عمده دلیل نقل مکان مهاجران به کشورهای اروپایی در دهه های اخیر، وجود فرصتهای شغلی مناسب بوده که در سالهای اخیر این موضوع با به وجود آمدن بحران پولی- مالی در قاره سبز، از رنگ و بو افتاد و رکود اقتصای باعث شد تا مهاجران از تکاپو بیافتند و بعد از اروپا نقطه دیگری را برای مهاجرت خود برگزینند.

"مرتون" و نظریه رویای آمریکایی

طبیعتاً مکان دومی که برای مهاجرت انتخاب شد، کشوری از قاره اروپا نبود؛ چراکه کشورهای مطرح این قاره مانند فرانسه، آلمان، انگلستان که به شاهراه‌های مهاجرت معروف هستند، خود در حال دست و پنجه نرم کردن با بحران اقتصادی هستند و میلی به میهمان پذیری و حمایت از آنها را ندارند. بطوریکه "مرتون" در نظریه رویای آمریکایی خود که امروزه بعنوان یکی از منابع قابل استناد و تدریس در دروس جامعه شناسی جنایی در سطوح دانشگاهی در سراسر دنیا به حساب می‌آید، به فرو ریختن آرزوهای مهاجرانی اشاره می‌کند که با هزاران امید پس از جنک جهانی به ایالات متحده مهاجرت کردند اما در عمل هیچ فضایی برای فعالیت و کسب و کار آنها وجود نداشت و در نتیجه موجب به وجود آمدن «مکتب شیکاگو» شد.

در این مکتب شما با عده‌ای از مهاجرینی برخورد می‌کنید که در نظریه رویای آمریکایی مرتون درباره آنها صحبت شد. به گونه ای که این جماعت پس از اینکه نمی‌تواستند خود را با محیط سرمایه داری آمریکا وقف دهند و عملاً برای تامین مخارج معیشتی خود با مشکل مواجه شدند، دست به تشکیل باندهای تبهکاری زدند و امرار معاش خود را از طریق خرید و فروش گسترده مشروبات الکلی و حتی درگیری های تن به تن و باندی تامین کردند و به نوعی مدلی از تروریسم شهری و سازمان یافته را به نمایش گذاشتند.

خاورمیانه مکانی برای کسب و کار خونین

در حالت کنونی به خصوص از زمانی که پدیده‌ای به نام «داعش» خصوصاً در خاورمیانه ظهور کرد؛ معادلات، قوانین و قواعد مهاجرت در سطوح کلی بین المللی به کلی تغییر پیدا کرد. منظور از تغییر در این موضوع به هم ریختگی ماهوی مهاجرت نیست بلکه تغییر شکل دادن و هدف از مهاجرت مد نظر است. به گونه ای که اگر نگاهی کاملاً سطحی و نه محتوایی به چهره‌ها و شمایل عناصر گروهک تروریستی داعش بیاندازیم، به یکباره تمامی ملیتهای موجود در سطح کره زمین را در این گروهک خواهیم دید.

در بدو فعالیت‌های داعش تمامی صاحب نظران خرد و کلان سیاست بین الملل بر این باور بودند که نیروی انسانی حاضر در این ماشین جنگی تنها از ملیتهای عرب و  کشورهای حاشیه خلیج فارس تامین خواهد شد. اما رفته رفته حضور سیاه‌پوستان، اروپایی تبارها و حتی چهره هایی از آسیای مرکزی در میان عناصر این گروهک حکایت از این داشت که پروژه‌ای چند ده ملیتی برای این موضوع درنظر گرفته شده است.

نکته بسیار مهمی که در خصوص علل مهاجرت و پیوستن اتباع کشورهای دیگر به خصوص اروپایی‌ها به داعش در این بین مطرح است، جاذبه‌هایی است که در این گروه وجود دارد.این جاذبه ها که می‌توان از آنها به عنوان محرکها نام برد به دو دسته 1- محرکهای بیرونی و 2- محرکهای درونی تقسیم می شوند که ممکن است در جایی این دو عامل در قالب یک محرک تلفیقی نقاب از چهره بردارد.

شهربازی مرگ، ابزار جدید جذب نیروی داعش

برای درک بهتر جاذبه‌های داعش بهتر است تصویری از یک شهربازی را در ذهن خود ترسیم کنید. زمانی که به داخل یک شهربازی راه پیدا می‌کنید قسمتهای مختلفی در آن به چشم می‌خورد. بطوریکه هر یک از این قسمتها که به شما «بازی» و «سرگرمی» خاصی را ارائه می‌کنند، در بر گیرنده ردیفهای سنی مختلف خواهد بود و همچنین هر کدام از آنها یک نوع تصویر جداگانه‌ای را در ذهن شما تداعی می کنند که فرآیند عمل شما در آن بازی منتهی به یک خروجی مشخص و کانالیزه خواهد شد.             

اگر مناطقی از عراق و سوریه که در تصرف داعش است را یک شهربازی در نظر بگیریم به راحتی خواهید فهمید که چرا اتباع تمامی کشورها به این سرزمینها مهاجرت می‌کنند.دلیلش بسیار ساده و البته بسیار خطرناک است. اگر به گوشه و کنار سوریه و عراق و در آینده‌ای نزدیک به افغانستان نگاهی بیاندازیم به وضوح می‌بینیم که هر کسی مشغول یک بازی خون آلود است. در گوشه‌ای شهروندان این کشورهای را به راحتی سر می برند و عده‌ای را بر اساس فتاوی فقهی از بالای ساختمان به روی زمین پرت می‌کنند.

در قسمتی دیگر گردانهای انتحاری داعش مشغول آموزش دیدن هستند که چگونه تله گذاری انفجاری را به مرحله اجراء کردن در سطح در آورند و یا اینکه چگونه یک جلیقه یا کمربند انفجاری درست کنند و در موعد مقرر ضامن آنرا نه بلکه روح از تن انسانهای بی گناه بیرون بکشند. در بخشی دیگر مفتی های داعش را خواهید دید که مشغول شست و شوی ذهن عناصر خود و تزریق افکار جعلی سلفی گری و وهابیت هستند. در جایی دیگر دختران و پسران 9 تا 15 سال را خواهید دید که تمرین تیراندازی با سلاح تک تیرانداز و کلاشینکف را پشت سر می‌گذارند و عده ای دیگر هم برای رزم در صحرا در حال گذراندن دوره های آموزشی هستند و به طور کلی شما یک شهربازی را می‌بینید که محیط شرم آوری برای تخلیه انرژی و به واقعیت رساندن صحنه‌های بازیهای رایانه‌ای و فیلمهای اکشن هالیوودی را به وجود آورده است و همه این عوامل به انضمام دلایل مالی و اقتصادی پکیجی را به نام " مهاجرت به سوی داعش" بر سر راه اتباع فقیر و حتی ثروتمند کشورهای اروپایی،آسیایی و آفریقایی قرار می دهد تا بتوانند تخیلات خود را در عالم واقع به منصه عمل برسانند.   

شبکه‌های اجتماعی، دروازه گزینش تروریستها

اما دسته ای دیگر که بصورت شبانه روزی بیدار هستند و مسئولیتی کلیدی در داعش به عهده آنها گذاشته شده است، اصلی ترین وظیفه در جذب شهروندان سراسر جهان به سوی داعش و کارخانه آدم کشی آنرا به عهده دارند. در بیانی بهتر این اشخاص مسئول تبلیغات داعش و جذب نیرو از طریق شبکه‌های اجتماعی هستند و به حدی در کار خود پیش رفته اند که توانسته اند از اقصی نقاط دنیا و حتی از قلب دانشگاه پزشکی بریتانیا زنان و مردانی را از طریق مرز ترکیه وارد سوریه کنند و از آنها در حملات و حتی اعدام های خود استفاده کنند.البته عده ای از این اشخاص هم به عراق فرستاده شده‌اند و مشغول به کشتار مردم در این کشور می‌باشند.

مرگ، کسب و کار من است

در تشریح محرکهای بیرونی و درونی که در سطور بالا به آن اشاره شد، مولفه‌های مختلفی را می‌توان مورد بررسی قرار داد. مولفه‌های بیرونی که اکثراً جوانان اروپا را به سمت داعش فرا می‌خواند عمدتاً در تبلیغات این گروهک تروریستی نمود پیدا می‌کند. فیلمهای ساخته و پرداخته شده به سبک هالیوودی که در آن آخرین مدل از سلاح‌های کارخانه‌های اروپایی،آمریکایی و اسرائیلی به نمایش گذاشته می‌شود، یکی از این دلایل است که با در هم آمیخته شدن صحنه های کشتار و اعدام ها حالتی هیجانی و توأم با نفرت را به بیننده القاء می‌کند و این موضوع مانند آهن ربا جوانانی را که تا دیروز پای بازی‌های خشن رایانه‌ای و فیلم‌های ترسناک می‌نشستند را به سمت این گروه می کشاند.

اقتصاد اروپایی، عامل صادرات تروریسم

عوامل درونی که در این موضوع می‌بایست مورد نظر قرار گیرد، عنصری است به نام "منابع مالی" که در بیان عامیانه از لفظ پول برای آن استفاده می‌شود. فقر و کمبود منابع مالی برای تامین مهاجران از جهاتی مانند بیمه بیکاری و درمان از عوامل مهم در هجرت اروپاییان به خاورمیانه برای پیوستن به داعش خواهد بود.

پاریس، تاجر تروریسم‌های اجاره‌ای

البته دلیل دیگری در مهاجرت آنها به خاورمیانه وجود دارد و آن صادرات تروریسم توسط دولتهای حاضر در قاره سبز است. کشورهایی مانند دانمارک،سوئد،نروژ،اتریش،آلمان و فرانسه از جمله کشورهایی هستند که سهم چشمگیری در ارسال تروریست به عراق و سوریه دارند. اما در صدر لیست صادر کنندگان تروریستهای اروپایی، مقام اول مربوط به فرانسه است. این کشور به دلیل اینکه با سیلی از جمعیت مهاجران نسل اولی مواجه است ، با چالشهای بسیار جدی در سطوح مدنی و اجتماعی خود مواجه شده‌اند.

خروجی این مشکلات و عدم هم گرایی جامعه فرانسه با این مهاجران تا جایی پیش رفت که زندانهای این کشور مملو از جمعیت مهاجرانی شد که اغلب نژاد آفریقایی تبار داشتند که علت آنرا باید در دوران استعمارگری فرانسه بر ممالک سیاهپوست و همچنین کشورهای قاره آفریقا جستجو کرد.

برد – برد به سبک فرانسوی

بی تردید زندانی هایی که در فرانسه سالیان سال به اتهامات مختلف اعم از سرقت، ضرب و جرح منتهی به فوت و مصادیق جرایم خشن در زندانها باقی مانده بودند، خطری بالقوه برای دولت این کشور محسوب می‌شدند.از این‌رو پروژه داعش مکانی بسیار مناسب برای ارسال این زندانی ها بود.چراکه با صادرات این افراد به سوریه و عراق خطری بزرگ از قاره اروپا به خاورمیانه منتقل شده که این انتقال یک بازی دو سر برد را برای فرانسه رقم می‌زند.

دلیل آنهم این است که در زمان صادرات این زندانی ها که در مرحله بعد به « تروریستهای اجاره‌ای» تغییر نام می‌دهند، آنها وارد منطقه‌ای می‌شوند که در آن جنگ و خونریزی و کشتار مردم هدف اصلی است لذا دو حالت در این مرحله وجود دارد و آن این است که این زندانی ها یا در حملات و عملیاتهای داعش توسط طرف مقابل کشته می شوند و یا اینکه طرف مقابل را می‌کشند که هر دو از اهداف فرانسوی‌ها و غربی ها به حساب می‌آید.

بنابراین به عنوان فرجام سخن باید گفت افزایش درخواستهای جوانان اروپا برای پیوستن به داعش هم جنبه اقتصادی دارد و هم جذبه‌های روانی که موجب اغنای خوی وحشیانه آنها می‌شود. چراکه اگر پلیسی در یکی از کشورهای غربی و اروپایی به سمت یک شهروند عادی شلیک کند و او را به قتل برساند عفت عمومی آن جامعه جریحه دار می شود و رسانه‌ها هم به سرعت به آن دامن می‌زند اما اگر شخصی را در آن سوی مرزها یعنی در عراق و سوریه قطعه قطعه کند آب از آب تکان نمی‌خورد و به آن برچسب مبارزه با تروریسم می زند.

گزارش: فرشاد گلزاری