استاد دانشگاه آلبرتا در گفت‌وگو با ایلنا:
خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام اوضاع را وخیم‌تر کرده است/ احیای برجام خالی از پیچیدگی‌های گوناگون نیست
استاد علوم سیاسی دانشگاه آلبرتا گفت: کمتر شدن بار بحران‌ها در منطقه بی‌تردید بر سیاست خارجه آمریکا در قبال ایران تأثیرگذار خواهد بود.
به گزارش ایلنا، «راب آیتکن» استاد علوم سیاسی در دانشگاه آلبرتا است. وی در زمینه روابط بین‌الملل و اقتصاد جهانی پژوهش می‌کند.
راب آیتکن در رابطه با آخرین تحولات در رابطه با احیای توافق برجام به خبرنگار ایلنا گفت: چند روز پیش، «رزماری دی کارلو»، مسئول امور سیاسی سازمان ملل متحد نسبت به توقف تلاش‌ها برای احیای توافق بین‌المللی بر سر برنامه هسته‌ای ایران موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) هشدار داد. وی همچنین هشدار داد که عدم دستیابی به توافق بر سر برجام می‌تواند برای طرفین مضر باشد. دی کارلو ضمن ارائه توضیحاتی به شورای امنیت در مورد وضعیت برجام، به صراحت عنوان کرد که «دیپلماسی تنها راه برای رسیدگی موثر به موضوع هسته‌ای ایران» است. در این زمینه، به نظرم دی کارلو کاملا حق دارد، چراکه طی سالیان اخیر و از زمان خروج یک‌جانبه آمریکا از این توافق شاهد بودیم که وضعیت به جای بهتر شدن، رو به سوی وخامت گذاشته است. بنابراین به نظرم، احیای برجام نهایتا اقدامی مؤثر برای حل پرونده هسته‌ای ایران است.
این استاد دانشگاه در ادامه عنوان کرد: ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ در دوران ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور سابق آمریکا، از این توافق خارج شد. پس از به قدرت رسیدن دموکرات‌ها به رهبری «جو بایدن» رئیس‌جمهوری فعلی، واشنگتن در حال مذاکره برای بازگشت به این توافق بوده، اما تاکنون هیچ توافقی حاصل نشده است. این خود نشان می‌دهد که رویکرد ترامپ مبنی بر زیر پا گذاشتن توافق‌ها چه نتایج فاجعه‌باری برای سیاست‌گذاری ایالات متحده به دنبال داشته است. سیاست‌های غلط فردی خودرأی باعث شد که یکی از توافق‌های درخوری که طی چندین سال گذشته و با تلاش بسیار به نتیجه رسیده بود، از میان برود و حال باید انرژی زیادی را برای احیای آن به کار بست.
وی با اشاره به رویکرد دولت فعلی آمریکا در رابطه با احیای برجام گفت: نگاه دولت بایدن به برجام اساسا مثبت است، اما در این میان پیچیدگی‌هایی نیز وجود دارد. اصولا، نابود کردن یک توافق بسیار آسان است، اما احیای آن نیازمند زمان بسیاری است. در زمینه منازعات هسته‌ای و تسلیحاتی روسیه و آمریکا نیز شاهد آن بودیم که تمامی توافقات بسیار راحت زیر پا گذاشته شد، اما بی‌تردید احیای آن‌ها چندان آسان نخواهد بود. بنابراین، به نظر من دولت بایدن به این درک رسیده که نمی‌توان بدون برجام کاری از پیش برد، اما روند احیای آن و پیچیدگی‌هایی که خواسته یا ناخواسته در این زمینه وجود دارد قابل انکار نیست. همچنین از یاد نباید برد که بحران اوکراین تا حدی بر اولویت‌های دولت آمریکا در زمینه سیاست خارجه تأثیر گذاشته است. همچنین اخیرا شاهد مرخصی اجباری «رابرت مالی»، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران بودیم که این خود می‌تواند نشان از تغییراتی در ساختار سیاست خارجه واشنگتن در قبال تهران باشد.
والن در ادامه عنوان کرد: این در حالی است که نقش کشورهای ثالث را نیز نباید در این زمینه از یاد برد. اخیرا سخنگوی وزارت خارجه چین گفت که پکن به تلاش‌ها برای کمک به بازگرداندن توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران «در سریع‌ترین زمان ممکن» ادامه خواهد داد. موضع روسیه نیز بنا به گفته مقام‌های این کشور مبتنی بر احیای برجام است. از یاد نبریم که طی نشست اخیر شورای امنیت، «واسیلی نبنزیا» سفیر دائم روسیه در سازمان ملل نسبت به برجام که او آن را «نقطه عطف دیپلماسی چندجانبه» نامید، ابراز نگرانی کرد. بنابراین از نقش کشورهایی که منافع مشترکی در این زمینه دارند نیز نباید غافل شد. به طور کلی، به نظر من، احیای برجام می‌تواند برای تمامی کشورها سومند باشد، چراکه یکی از نقاط مبهم در عرصه سیاست بین‌الملل را به نتیجه مثبت می‌رساند.
وی عنوان کرد: از سوی دیگر، احیای روابط میان ایران و عربستان نیز خود می‌تواند نقطه عطفی در این زمینه باشد. کمتر شدن بار بحران‌ها در منطقه بی‌تردید بر سیاست خارجه آمریکا در قبال ایران تأثیرگذار خواهد بود. همچنین، تلاش‌ها برای حل‌وفصل بحران یمن نیز می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد. نکته دیگری نیز که نباید از یاد برد این است که در نهایت توافق احیای برجام باید به شکلی صورت بگیرد که به‌قولی نتوان دیگر به‌راحتی آن را زیر پا گذاشت، منظورم از جانب تمامی طرف‌هاست. به نظرم این مسأله مهمی است و یکی از نکاتی که طرف‌های مذاکره‌کننده بر آن تاکید بسیار دارند نیز همین مسأله است. با این همه، در زمینه مسائل مهم و تأثیرگذاری چون توافق برجام در نهایت صرفا می‌توان امیدوار بود، چراکه چنین تصمیماتی در سطح کلان سیاست‌گذاری صورت می‌گیرد و نمی‌توان نتیجه آن را پیشاپیش حدس زد.
