اختلاف ترکیه با عربستان ۳ محور اساسی دارد/ اتحاد استراتژیک میان آنکارا و ابوظبی وجود ندارد

«رحمان قهرمان‌پور» کارشناس مسائل ترکیه با اشاره به موضع رئیس‌جمهوری ترکیه در مورد پایان اختلاف‌ها با عربستان و امارات در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: اردوغان از چند ماه پیش تلاش داشت تا اختلافات میان ترکیه با امارات و عربستان سعودی را کاهش دهد؛ چراکه یکی از دلایل او، پیش‌رو بودن انتخابات ۲۰۲۳ در ترکیه است. این درحالی که بیشترین حجم اعتراضات در داخل ترکیه با محوریت مسایل اقتصادی متوجه حزب عدالت توسعه بوده و به همین جهت ما شاهد حرکت اردوغان در محور سیاست خارجی با چاشنی تنش‌زدایی هستیم که امارات و عربستان در زمره این سناریو قرار می گیرند. برخلاف امارات، در عربستان سعودی بحث ترمیم روابط با ترکیه به خصوص از دید بن‌سلمان چندان مثبت ارزیابی نمی‌شود. در این میان اسناد و اخباری وجود دارد که نشان می‌دهد سفر اخیر رئیس‌جمهوری ترکیه به عربستان از سوی وی درخواست شده و سعودی‌ها چندان به حضور وی در کشورشان رضایت نداشتند.

وی ادامه داد: همین موضوع نشان می‌دهد سفر وی به عربستان مورد قبول بسیاری از شخصیت‌های سیاسی عربستان به خصوص ولیعهد این کشور نبوده است. توجه داشته باشید که اردوغان می‌خواهد روند مذاکره با سعودی‌ها و خط ارتباطی آنکارا با ریاض همچنان حفظ شود و به همین دلیل است که ترکیه به دنبال تنش‌زدایی با عربستان رفته است. در این میان اخیراً رئیس‌جمهوری ترکیه اعلام کرده بود که اختلافات کشورش با عربستان و امارات اصطلاحاً اختلافات درون خانوادگی است و حتی اعلام کرده که اوضاع به سمت کاهش و تنش با ریاض و ابوظبی پیش می‌رود. شاید این تفسیر در مورد امارات صادق باشد اما در مورد عربستان نمی‌توان چنین تحلیلی را ارائه کرد. باید به این درک برسیم که رقابت‌های زیادی میان آنکارا و ریاض وجود دارد که یکی از آنها بحث رهبری جهان اسلام است. ریاض همچنان به دنبال آن است که نفوذ خود در جهان اسلام را حفظ و حتی افزایش دهد و بر این سناریو بارها و بارها تاکید کرده است.

این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: سعودی‌ها در این راستا هزینه‌های مالی زیادی در خاک ترکیه و به ویژه در شهر استانبول انجام دادند و به همین جهت آنها با تضعیف جایگاه خود در جهان اسلام توسط ترکیه به شدت زاویه دارند. موضوع دوم بحث تقابل تفکر «محافظه‌کار سلفی» با لایه اخوانی در منطقه است که توسط ترکیه هدایت و تقویت شده است. عربستان از نفوذ این لایه در سوریه، لبنان و حتی در آفریقا به شدت عصبانی است و نمی‌خواهد این موضوع فراگیر شود؛ چراکه ریاض همچنان محور محافظه‌کاران سلفی را هدایت می‌کند و جنب و جوش ترکیه را با منافع خود در تضاد می‌بیند. محور سوم رقابت میان ترکیه و عربستان، ریشه تاریخی دارد؛ به گونه‌ای که در زمان استقلال و پیدایش عربستان ما شاهد چند پاره شدن امپراطوری عثمانی بودیم و همچنان ترکیه این موضوع را به عنوان یک خط اختلافی میان خود و ریاض قلمداد می‌کند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: در این میان نزدیک شدن امارات و ترکیه به نظر برخی از تحلیلگران می‌تواند علیه ریاض سازماندهی شود اما این تحلیل نادرست است؛ چراکه اتحاد استراتژیک میان آنکار و ابوظبی وجود ندارد و از سوی دیگر پیوندهای عربستان و امارات هم با یکدیگر عمیق است. حتی در این میان، اسرائیل در قالب توافق ابراهیم به دنبال وارد کردن عربستان سعودی به این ائتلاف منطقه‌ای است. از منظر دیگر در داخل ریاض هم مساله پادشاهی محمدبن سلمان همچنان مطرح است و به عنوان یک پروژه بزرگ مدنظر قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای قرار دارد. از این حیث اگر فرض را بر این بگذاریم که بن سلمان به عنوان پادشاه عربستان انتخاب شود، بدون تردید سیاست‌های او با ترکیه در تضاد خواهد بود و همین موضوع می‌تواند مانع روبه راه شدن روابط دو طرف شود.