نگاهی به تحولات جهان در سال ۲۰۲۰؛ پرونده دوم: لبنان و یمن
بایکوت «حسان دیاب» زیر سایه انفجار بیروت/ تعمیق بحریان معیشت در لبنان/ عملیات مرکب انصارالله علیه بازار نفت ریاض/ توافق نیم‌بند سعودی‌ها با امارت
سفیر پیشین ایران در لبنان گفت: ایجاد بحران معیشت در بیروت و چسباندن آن به انفجار بندر بیروت، رقبای رئیس جریان المستقبل را کنار گذاشت اما مهمتر از آن ضربه انصارالله به عربستان سعودی بود که ریاض را با مشکلات متعدد روبه‌رو کرد.
«احمد دستمالچیان» سفیر پیشین ایران در لبنان در تشریح مهمترین وقایع لبنان و یمن در سال ۲۰۲۰ در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: پس از آنکه جنگ‌های نیابتی که توسط مثلث عبری، عربی و غربی در سوریه و عراق به راه افتاد بود، به بن‌بست رسید و علناً این سناریو با مشکل مواجه شد، شاهد آن بودیم که یکباره لبنان در عرصه داخلی با مشکلات مختلفی روبه‌رو شد. این مشکلات در سال ۲۰۲۰ میلادی عموماً بر مسائل اقتصادی و معیشتی استوار بود، اما ریشه این تحولات به نوعی اقدام‌های متعدد علیه بیروت بود. در این سال ما شاهد آن بودیم که قیمت سوخت به دلیل مشکلاتی که در بانک مرکزی و همچنین نظام اقتصادی لبنان رخ داد، افزایش پیدا کرد و همین مساله موجب ایجاد یک به هم‌ریختگی در داخل این کشور شد ولی این تازه اول کار بود.
وی ادامه داد: بحریان سوخت در لبنان به نوعی موتور محرک اعتراض‌ها در این کشور بود و بر این اساس یکباره دیدیم که این مسأله به سایر بخش‌های جامعه لبنان تسری پیدا کرد که بخشی از این سناریو توسط ایالات متحده آمریکا خصوصاً سفیر این کشور در بیروت پایه‌گذاری و پیاده‌سازی شد. توجه داشته باشید که یکی از دلایل این اقدام‌های ایالات متحده و همچنین عربستان سعودی، روی کار آمدن مجلس نسبتاً یکدست از جریان مقاومت بود و از این منظر باید گفت که همین مسأله موجب شد تا جریان غربی نسبت به این موضوع واکنش نشان دهد. یکی از خطرناک‌ترین و مخرب‌ترین اقدام‌هایی که در این راستا از سوی غربی‌ها و برخی دیگر از کشورهای عربی منطقه، به انضمام رژیم صهیونیستی رخ داد، هدف قرار دادن پایه‌های ثبات بود که در عراق هم مشابه این اقدام را طی سال ۲۰۲۰ شاهد بودیم و همانگونه که گفته شد، یکی از اصلی‌ترین پایه‌های ثبات، اقتصاد و معیشت کشور بود.
این تحلیلگر مسائل منطقه تصریح کرد: این جریان با رمز معیشت و مشکلات اقتصادی جمعیت زیادی از عمومی مردم را به میدان آوردند اما یکباره تخریب بانک‌ها، تاسیسات، ادارات و مغازه‌ها به جایی رسید که اوضاع امنیتی، پدید آمدن یک بحران امنیتی و اجتماعی را نشان می‌داد. به عبارت دیگر یک تظاهرات مسالمت‌آمیز مردمی، یکباره به تظاهرات خشن تبدیل شد و در نهایت دولت قانونی لبنان به رهبری «حسان دیاب» بر اثر افزایش فشار روانی و خارجی کنار کشید تا دولت همسو با غرب روی کار بیاید. مطالباتی که خواسته مردم بود، چندان موضوع پیچیده‌ای نبود و مشابه آن را در سوریه و عراق دیدیم، اما آنچه تمام معادلات را با مشکلات زیادی روبه‌رو کرد، انفجار بندر بیروت بود که مبداء وقوع آن بی‌موالاتی مسئولان دولت سابق لبنان به رهبری سعد الحریری است اما آنها این اتفاق دلخراش را به حزب‌الله لبنان نسبت دادند.
دستمالچیان افزود: تمام این سناریو برای آن طرح و اجرا شد که بتوانند بی‌دولتی را بر بیروت حاکم کنند که این اتفاق رخ داده است. مساله دیگر که برای بسیاری از مخاطبان یک موضوع بسیار مهم قلمداد می‌شود، شروع مذاکرات ترسیم مرزهای دریایی میان لبنان و سرزمین‌های اشغالی بود که در چند ماه پیش انجام شد. توجه داشته باشید که این پرونده یک مساله جدید نیست بلکه از دهه‌ها قبل مساله ترسیم مرزهای دریایی میان لبنان و رژیم صهیونیستی مطرح بود که در این میان تل‌آویو با تمام قوای خود به دنبال آن است تا بتواند منابع گاز و نفت لبنان را تحت سیطره خود قرار دهد. دو طرف به دنبال تثبیت منافع خود هستند اما مساله اینجاست که اسرائیلی‌ها با مانور رسانه‌ای سعی داشتند تا بتوانند یک برداشت سیاسی از این جلسات دو جانبه به افکار عمومی مخابره کنند تا همه به این فکر بیفتند که لبنان در حال عادی‌سازی روابطش با رژیم صهیونیستی است که این مسأله هم تکذیب شد.
یمن
وی با اشاره به مهمترین تحولات یمن در سال ۲۰۲۰ گفت: در یمن اوضاع و احوال تا حد زیادی نسبت به سال‌های قبل متفاوت بود و این تفاوت هم در حوزه میدانی و هم در حوزه سیاسی حس می‌شد. در این کشور شاهد ابتکار عمل‌های متفاوتی بودیم؛ به گونهای که هجمه‌های زیادی از سوی انصارالله یمن به عربستان سعودی و مواضعش در این کشور وارد شد و چندین مقر کلیدی سعودی‌ها مورد حمله قرار گرفت که توانست ریاض را وارد یک شوک و بحرانی آنی کند. این حملات کاهش قیمت نفت را در پی داشت و همین مسأله موجب شد تا کنترل این بحران از توان سعودی‌ها هم خارج شود. اقدامات انصارالله صرفاً از طریق حملات هوایی صورت نگرفت، بلکه حملات زمینی هم مکمل آن شد که یکی از مهمترن آثارش، آزادسازی شهر مأرب بود. لذا باید گفت که ما در سال ۲۰۲۰ شاهد یکسری از عملیات‌های جدید مرکب بودیم که خروجی‌اش کاملاً مشخص است.
سفیر پیشین کشورمان در اردن در پایان خاطرنشان کرد: تحول بسیار مهمی که در سال گذشه در یمن شاهدش بودیم، بروز اختلاف‌های مختلف میان امارات متحده عربی و عربستان سعودی بود؛ به گونهای که امارات با حمایت از جدایی‌طلبان جنوب یمن سعی کرد تا منافع خود را تامین کند و این در حالیست که سعودی‌ها سعی کردند تا امارات را به هر نحوی که شده در ائتلاف عربی علیه یمن نگه دارند. در این میان چندین دور مذاکرات صلح میان طرفین در ژنو برگزار شد و قرار شد توافق‌نامه‌هایی به صورت مرحله‌ای منعقد شود و این در حالیست که اخیراً شاهد یک توافق مجدد میان جدایی‌طلبان جنوب یمن با منصور هادی بودیم. این توافق نشان می‌دهد که ریاض از روی کار آمدن دموکرات‌ها در کاخ‌سفید ناراضی و نگران است و حالا به دنبال سر پا نگه داشتن توافق‌ها در یمن بر اساس هدف‌گذاری خاص خود هستند. بر این اساس فکر می‌کنم که در سال ۲۰۲۱ پرونده یمن باید دستخوش تغییرات مهمی شود.
