پدیده ای به نام بورس ایران

در ماه های گذشته شاهد اتفاقاتی در عرصه سیاست و اقتصاد کشور بوده ایم که یکی از مهمترین آن که در صدر اخبار اقتصادی به گوش می رسد رشد بازار سرمایه بوده است . در بررسی اولیه به این موضوع برخورد می کنیم که این رشد فزاینده ، ارتباط منطقی با سود و وضعیت مالی شرکت های موجود در بازار ندارد. ضمن اینکه چشم انداز روشنی را نمی توان در ارتباط با مبانی بنیادی و مولفه های حاکم بر سود آوری این شرکت ها متصور بود. بنابراین برای توجیه این رشد قابل توجه باید به دنبال دلایل غیراقتصادی بود.

به باور نگارنده عواملی باعث کنش اجتماعی جامعه و تبدیل شدن بورس به یک پدیده اجتماعی در ماه‌های اخیر شده است. به نظر می رسد آنچه باعث رونق فعلی بازار سرمایه شده است، اقبال عمومی جامعه به این بازار می‌باشد که اساسا" در بستر عوامل بنیادی و همچنین توجه به تصمیم گیری های مالکان سهام قابل بررسی نمی‌باشد بلکه وضعیت موجود ریشه در یک تغییر نگرش ساختاری در افراد جامعه نسبت به بازار سرمایه و الگوی سرمایه گذاری آنها دارد و در نتیجه به طور قطع می‌توان رشد اخیر شاخص بورس را در قالب جامعه شناسی رفتاری بررسی کرد .

دلایل همه گیر شدن و ایجاد این پدیده اجتماعی عبارتند از:

1 . دسترسی آسان به بازار سرمایه و بورس به لطف گوشی های هوشمند و همچنین رشد و توسعه زیرساخت‌های فضای مجازی ؛ توضیح اینکه در سال های گذشته سرمایه گذاری در بورس مستلزم حضور فیزیکی افراد در مکانی بنام تالار بورس بود و در نتیجه سرمایه گذاری در این بازار مختص افرادی میشد که سرمایه گذاری در بورس شغلشان شده بود . اما در حال حاضر افراد می توانند در بورس سرمایه گذاری کنند در حالی که شغلشان چیز دیگریست .

2 . آموزش های مجازی و تبلیغ در فضای مجازی و سودمند جلوه دادن بازار بورس در اذهان عمومی .

3 . کم ریسک بودن بازار سرمایه نسبت به بازارهای مشابه و قابلیت نقد شوندگی بالای آن .

کما اینکه در چندهفته قبل پس از حادثه تلخ شهادت سپهبد سلیمانی پیش بینی می شد که این اتفاق منجر به سقوط بازار گردد ، ولی حمایت های همه جانبه شرکت های دولتی مانع سقوط بازار سرمایه گردید . وقتی سرمایه گذار در بدترین شرایط ریسک بازار را در کمترین حالت مشاهده میکند و شرایط را مثبت ارزیابی می نماید اعتماد بیشتری به بازار سرمایه به عنوان یک بازار امن پیدا خواهد کرد .

4 . ورود به بازار بورس با حداقل نقدینگی و بدون شرایط خاص؛ طبق قوانین جدید سازمان بورس اوراق بهادار افراد با مدارک زیر دیپلم نیز اجازه اخذ کد بورسی و فعالیت در بازار بورس به عنوان سرمایه گذار را دارند ضمن اینکه با حداقل 1،000،000 ریال میتوان دراین بازار سرمایه گذاری نمود که ورود به هیچ یک از بازار های موازی با چنین مبلغی امکان پذیر نیست.

5 . تبدیل شدن به یک فضیلت اجتماعی (ارزش و مد جدید) در شرایط کنونی و با وجود حس رقابت در این بازار داشتن کد بورسی و فعالیت در بازار بورس به یک برتری شخصیتی بدل شده است که افراد با داشتن آن خود را جزء طبقه فرهیخته وآگاه از فعالیت های اقتصادی به حساب می آورند.

6 . بدست آوردن سود در کمترین زمان ممکن ؛ سرمایه گذاری در بازار سرمایه به نسبت سایر بازارهای موازی بسیار زود بازده بوده و سرمایه گذاران در زمان کمتری از سود سرمایه گذاری خود منتفع می گردند.

7 . عدم اعتماد عمومی به سرمایه گذاری در بانکها و موسسات مالی به علت سیاستهای غلط دولت در دهه های اخیر .

ورشکستگی گاه و بیگاه موسسات مالی و اعتباری ، اعتماد عمومی مردم را نسبت به این نوع از سرمایه گذاری خدشه دار نموده است و لذا اقبال سرمایه گذاران را به این الگو سرمایه گذاری بسیار کمرنگ کرده است.

8 . از نظر اکثر سرمایه گذاران در بازار سرمایه سود حاصل از سپرده گذاری در بانک ها ، از منظر اعتقادات مذهبی دچار مشکل بوده و سلامت آن مورد تردید است در صورتیکه که سرمایه گذاری در بورس به جهت داشتن سود و زیان توأمان و همچنین کمک به گردش چرخهای صنعت و تولید نه تنها شبهه ناک نیست بلکه مفید و مولد نیز می باشد.

9 . عدم امنیت در بازار های موازی مانند ارز ، طلا و ... نوسانات بیش از حد در بازار های مالی موازی و عدم تعادل در آن به جهت شرایط ویژه سیاسی و منطقه ای، این بازار ها را بسیار نا امن وغیر قابل پیش بینی نموده و در پاره ایی مواقع حتی نقد شوندگی آنها را مخاطره انگیز کرده است.

با توجه به مسائل ذکر شده و با عنایت به اینکه در حال حاضر سرمایه گذاران در بورس طبق آمار در حدود 8 تا 13درصد می‌باشد ، انتظار می رود در صورتیکه در عرصه سیاست شاهد اتفاقات عجیب نباشیم ، بازار سرمایه کماکان بازار پیشتاز، بدون رقیب و سودده باقی بماند.

سید حسین فاضل (مدیر اداری و منابع انسانی شرکت سرمایه گذاری سپه)