فروشگاه های زنجیره‌ای؛ خیر عمومی و مصلحت‌های اجتماعی

ایلنا، امیرخسرو فخریان، رئیس اتحادیه کشوری فروشگاه های زنجیره ای ایران گفت:

مسئله "توزیع" کالا و خدمات و سرعت و سلامت در روند آن همراه با موضوع "قیمت"، دو عامل مهم در زمینه مباحث اقتصادی است که تقریبا همه نظام های سیاسی و مکاتب اقتصادی به آن پرداخته و آن را در بسیاری از زمینه های اقتصادی و بویژه در زمینه خرده فروشی محصولات تندگردش و موادغذایی و آن دسته از محصولاتی که با بهداشت محیط و سلامت جسمی شهروندان سروکار دارند تاثیرگزار و مهم تلقی می کنند.

بهای تمام شده و روند توزیع محصولات مختلف در  اقتصادهایی که یا به دلایل گوناگون تاریخی- مدیریتی -که خارج از موضوع این نوشتار است- از زیرساخت ها و شرایط مناسب برخوردار نیستند و یا به دلیل تاثیر عوامل بیرونی همچون جنگ های گسترده، تحریم های همه جانبه خارجی و شرایط غیرمترقبه از قبیل حوادث خسارت بار طبیعی و شیوع و تداوم بیماری های واگیردار از شکنندگی بالایی برخوردار هستند به دلیل تاثیر مستقیمی که بر اقتصاد خانواده بر جای می گذارند شایسته توجه و برنامه ریزی ویژه است.

در جوامع توسعه یافته، از دیرباز دولت ها از یک سو و سرمایه گذاران بخش خصوصی از سوی دیگر با اذعان کامل به تاثیر بهای تمام شده و روند توزیع کالاهای تندگردش خوراکی و بهداشتی در افزایش و کاهش رضایت مردم از سیستم سیاسی- اجتماعی و نیز به دلیل شناسایی زمینه های مساعد جهت فعالیت و بدست آوردن سود مستمر و تقریبا تضمین شده ای که در این عرصه مستتر است در صدد بوده اند تدبیری اندیشیده شود تا این دو مقوله (روند توزیع و بهای تمام شده) به نحوی مدیریت شود تا هم موجب افزایش رضایت شهروندان از کارآیی سیستم شود و هم سود فعالین این عرصه را تضمین و تداوم بخشد. فروشگاه های زنجیره ای یکی از کارآمدترین ابزارهایی هستند که در راستای این اهداف استراتژیک به وجود آمده اند.  

فروشگاه‌های زنجیره‌ای به دلیل برخورداری از مدیریت واحد و سیستم تهیه و توزیع کالا و در برگرفتن شعباتی که محصولات مشابه را با قیمت یکسان و مناسب در همه شعبات خود عرضه می کنند کارکردهای چندگانه ای در جوامع توسعه یافته و یا در حال توسعه دارند که موجب تحقق منافع دولت ها، شهروندان و خود می شوند. این مهم در کشورها و جوامع توسعه نیافته و یا در حال توسعه که با مشکلات عدیده اقتصادی دست به گریبان هستند اهمیت دو چندانی دارد. در ایران علی رغم مشکلات و موانع ناشی از قانونگذاری یا ابهامات قانونی و قوانین موازی و چه بسا متناقض که موجب بروز دشواری های اساسی در مسیر فعالیت بهینه فروشگاه های زنجیره ای شده است و نیز علی رغم تبلیغات منفی ناشی از توسعه نیافتگی اجتماعی بر علیه فعالیت فروشگاه های زنجیره ای، این فروشگاه ها توانسته اند تا حد قابل قبولی کارکردها و خدمات موردانتظار را بویژه در شرایط اضطرار برآورده نمایند.

به دلیل مشکلات ساختاری اقتصادی و تحریم های ظالمانه که صادرات و واردات کشور را مختل نموده و روند تولید را با کاهش جدی مواجه کرده و موجب پیدایی شرایط رکودتورمی و در نتیجه، گرانی های افسارگسیخته شده است فروشگاه های زنجیره ای با مدیریت واحد، سرعت در تامین کالا، در اختیار داشتن ناوگان حمل و نقل جهت توزیع سریع محصولات، کالاهای مشابه و قیمت های یکسان در همه شعب فروشگاهی خود توانسته اند با کوتاه کردن زنجیره تولید تا تاوزیع ، کاهش قیمت ها و ارائه تخفیف های همیشگی یا مقطعی، ضمن تنوع بخشی به سبد اقتصاد خانواده و فراهم نمودن کالاهای اساسی مورد نیاز، از پیدا شدن شرایط کمبود و افزایش قیمت ها جلوگیری کنند.

تحریم های همه جانبه و بویژه تجربه اخیر شرایط ناشی از اپیدمی ویروس کرونا که در کنار مرگ و میر تاسف بار، خسارات همه جانبه ای را به سلامت روحی و روانی اجتماع و بسیاری از حوزه های اقتصادی و بخش تولید و توزیع وارد کرد و همکاری نزدیک فروشگاه های زنجیره با دولت در توزیع اقلام اساسی جهت تنظیم بازار و همچنین تامین سریع محصولات ضدعفونی کننده، شوینده و بهداشتی و نیز فراهم نمودن اقلام غذایی ایمن و بهداشتی که با سیستم ها و روش های نوین نظارتی کنترل و ارزیابی شد و از ورود اقلام اساسی و موردنیاز به بازار آزاد ممانعت کرد یکی از فرازهای مهم در تاریخ فعالیت فروشگاه های زنجیره ای در کشورمان است که ضمن تامین اطمینان خاطر شهروندان، مانع بروز رفتارهای غیراجتماعی از جمله هجوم های احساسی برای خرید و یا غارت نمودن فروشگاه ها شده و کارآیی و کارآمدی بخش خصوصی و فروشگاه های زنجیره ای و تاثیر مثبت آنها در اقتصاد جامعه و زندگی شهروندان را اثبات کرد.

این که در شرایط حساس و خطیری همچون شیوع ویروس کرونا که سلامت کلی جامعه را با خطر مواجه کرده است فروشگاه های زنجیره ای بخش زیادی از ظرفیت های خود را به تأمین مواد بهداشتی و شوینده، اقلام پیشگیری از بیماری و لباس های ویژه کادر درمان اختصاص می دهند و با رعایت دقیق پروتکل های بهداشتی فضایی ایمن برای مشتریان ایجاد می کنند تا بتوانند در کمترین زمان ممکن و بدون به خطرانداختن خود و دیگران، بیشترین نیازهای خود را برآورده کنند، این که برخی از فروشگاه های زنجیره ای با فعالیت شبانه روزی، مانع توقف خدمت رسانی به شهروندان می شوند، این که بسیاری از فروشگاه های زنجیره ای با راه اندازی بخش فروش اینترنتی، سعی در تکمیل و بهینه سازی زنجیره خدمات خود دارند و این که فروشگاه های زنجیره ای با تقویت و تشدید سیستم نظارتی خود به صورت پایش مداوم الکترونیکی و بازدیدهای سرزده از شعبات، برای ارتقاء سلامت توزیع و اطمینان از رسیدن اقلام به دست شهروندان و ممانعت از ورود به بازار آزاد و جلوگیری از افزایش خودسرانه قیمت ها تلاش می کنند نشان دهنده نگاه ملی فروشگاه های زنجیره ای، تلاش در جهت حفظ منافع جامعه، برآوردن خیر و مصلحت عمومی و موید نقش و تاثیر مثبت آنها در جامعه است. بی تردید تداوم این روند مثبت خدمت رسانی و شکوفایی سایر کارکردهای فروشگاه های زنجیره ای نیازمند، همدلی و همراهی دولت و نهادها و مراجع قانونگذار، قضایی و نظارتی است که تحقق آن می تواند حکمرانی خوب، شهروندی خوب و زندگی خوب شهروندان را به دنبال داشته باشد.