اکنون در ابتدای سال 2020 میلادی قرار داریم. توسعه امکانات و زیرساختهایی که بتوانند در 5 یا 10 سال دیگر به خوبی از پس وظایف خود در حوزه مدیریت پروژه برآیند نیاز به سنجش سمت و سویی روندها در این حوزه دارد. هر چند پیش بینی آینده کار ساده ای نیست و همواره با خطای بالایی مواجه است اما برای برنامه ریزی درست و سرمایه گذاری مطمئن در این حوزه چاره ای جز این نیست. بسیاری از سیستمها و زیرساختهایی که در سامانه های پیچیده ای از جمله سامانه های مدیریت پروژه استفاده میشوند به زمانی چند ساله برای توسعه نیاز دارند و بنابراین اگر بخواهیم در سالهای آتی محصول مناسبی برای بازار داخلی یا خارجی داشته باشیم قطعا میبایست از حالا برای آن برنامه داشته باشیم.

نرم افزار مدیریت پروژه IPMP از ابتدا با رویکرد پاسخگویی به مهمترین نیازها در حوزه مدیریت پروژه سازمانی توسعه یافته است. تیم ما بر اساس مطالعه و بررسی منابع مختلف و همچنین تجربیات متعدد در پروژه های داخلی و خارجی موثرترین عوامل در حوزه مدیریت پروژه در سالهای آتی را در قالب موارد ذیل شناسایی کرده است:

بکارگیری گسترده تر از تکنولوژیهای مرتبط با هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و هوش داده ای

این عامل بر اغلب سیستمهای پیچیده اطلاعاتی در سالهای بعد تاثیر گذار خواهد بود. با توجه به ارزانترشدن این تکنولوژیها، بالا رفتن میزان دسترسی  به آنها و مقبولیت بیشتر آنها در جامعه انتظار میرود این تکنولوژیها در سیستمهای مدیریت اطلاعات پروژه PMIS نیز مرسوم شوند. پیش از این نیز در بسیاری از زمینه های مدیریت پروژه (البته به صورت محدود) از این تکنولوژیها استفاده شده است. برای مثال از روشهای هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در تصمیم سازیها و تحلیلهای if-then برای مباحث تاخیرات، تخصیص منابع و مدیریت ریسک استفاده میشود. کاربران IPMP نیز سالهاست میتوانند با بکارگیری ماژول هوش تجاری از روشهای هوش داده ای و تکنیکهای حوزه های مرتبط در مدیریت پروژه استفاده کنند. با این وجود توسعه این تکنولوژیها و بکارگیری آنها در هسته این سامانه نیاز قطعی سالهای آتی خواهد بود.

تاثیرات زیست محیطی در اجرای پروژه ها

نگرانیهای ناشی از تغییرات اقلیمی در سالهای اخیر افزایش چشمگیری داشته و قطعا در سالهای آتی گسترش خواهد یافت. یکی از مهمترین تاثیرات جدید در اجرای پروژه ها، خصوصا در کشورهای اتحادیه اروپا و پروژه های بین اللملی، گسترش فرآیندهای مرتبط با مدیریت تاثیرات محیطی در پروژه است. این مسئله چنان اهمیت پیدا کرده که به نظر میرسد در سالهای آتی تاثیرات اساسی در استانداردهایی نظیر PMBOK بگذارد. نرم افزارهای مدیریت پروژه سازمانی نیز میبایست در سالهای آتی نسبت به پشتیبانی از فرایندهای مرتبط با این حوزه به صورت مستقل اقدام کنند. در سالهای آتی قطعا دفاتر مرتبط با مدیریت تاثیرات محیطی پروژه از قدرت مانور و عملیات بالایی برخوردار خواهند بود و  دیگر جزئی فراموش شده از ساختارهای سازمانی همچون دفاتر HSE نخواهند بود. گسترش مفاهیم مدیریت تاثیرات زیست محیطی همچنین تاثیر بسزایی در مفاهیم توسعه پایدار خواهد گذاشت.

تاثیرات ناشی از تکنولوژهای برتر 5 سال آتی

اگر به 15 سال قبل برمیگشتیم و در آن زمان میتوانستیم ظهور و گسترش برخی از تکنولوژیها مثل گوشیهای تلفن همراه هوشمند، RFID و پهبادهای ارزان قیمت را پیش بینی کنیم، سیستمهای اطلاعاتی مناسبتری را میتوانستیم طراحی کنیم. اما اکنون در ابتدای 2020 میلادی کدام تکنولوژیها احتمال بیشترین تاثیر را در حوزه سیستمهای اطلاعات مدیریت پروژه خواهند داشت؟

این توضیح لازم است که در این مقاله به معرفی این تکنولوژیها نخواهیم پرداخت و صرفا به تاثیر آنها در نرم افزارهای مدیریت پروژه و سامانه های مرتبط میپردایم. از خواننده درخواست میگردد نسبت به آشنایی با این تکنولوژیها در منابع دیگر اقدام کند.

1-  IoT، 5G

این دو تکنولوژی با وجود اینکه مستقل هستند اما تاثیرات بسیاری روی همدیگر داشته و خواهند داشت.  فقط کافیست تعداد دستگاههای مرتبط در یک خانه به اینترنت را در حال حاضر شمارش کنید. در خانه ما ایرانیها معمولا بین 3 تا 10 دستگاه به صورت همزمان ممکن است به اینترنت متصل باشند. در صورت گسترش تکنولوژی اینترنت اشیاء (IoT) این عدد به یکباره چند ده برابر خواهد شد. واضح است که روشهای ارتباطی کنونی توان این حجم از ارتباط مستمر را ندارند. نسل پنجم شبکه های ارتباطی (5G) پتانسیل لازم برای میزبانی از IoT را دارد.

حال تصور کنید که کارهایی مانند مدیریت انبار پروژه، انجام فاز راه اندازی پروژه (Commissioning) و ردیگیری اقلام در ساخت به چه میزان میتواند با بکارگیری اشیاء خود آگاه تغییر کنند.

2- چاپ سه بعدی

چاپ سه بعدی که در سالهای نه چندان دور گسترش انفجاری خود را آغاز کرد و در ابتدا به شکل گسترده در حوزه نمونه سازی سریع (Rapid Prototyping) بکارگرفته شد، به عنوان پای ثابت نه تنها در حوزه تولید، بلکه در حوزه اجرای پروژه ها هم قدرت نمایی میکند. با توجه به اینکه فرآیندهای چاپ سه بعدی به میزان بسیار بالایی مکانیزه هستند، امکان رصد پذیری و تعامل با سیستمهای مدیریت پروژه جهت مدیریت پیشرفت واقعی، احجام، منابع مصرف شده و مورد نیاز و تاخیرات را دارا هستند.

3- تغییرات در روشهای حمل و نقل

خودروهای برقی نه تنها به عنوان وسایل روزمره حمل و نقل شهری و بین شهری، بلکه هم اکنون برای جابجایی کالا و بار نیز مورد استفاده قرار میگیرند. بعلاوه توسعه تکنولوژی پهبادهای غیر نظامی در سالهای اخیر که میراث دهه گذشته به حساب می آید نیز تاثیر شگرفی بر مفهوم حمل و نقل گذاشته است.

این عامل از بحثهای مرتبط با برنامه ریزی حمل و نقل و مسائل مرتبط با تدارکات و خرید، تا بحث تامین انرژی خودروها و ماشین آلات در برنامه ریزی و اجرای پروژه ها تاثیر میگذارد.

4- دیگر تکنولوژیها

در این بخش در 3 بخش به 4 مورد از تکنولوژیهایی که به احتمال زیاد اثرات وسیعی در سالهای آتی در حوزه مدیریت پروژه و سیستمها و نرم افزارهای این حوزه میگذارند اشاره کردیم. با این وجود کاندیداهای زیادی در این بخش مطرح بودند که در اینجا برخی از آنها ذکر میشوند:

تکنولوژیهای مرتبط با شهر هوشمند، رباتیک، انرژیهای تجدید پذیر، واقعیت افزوده (AR) و واقعیت مجازی (VR)

افزایش سهم روشهای مدیریت چابک در پروژه ها

روشهای مدیریت چابک هر ساله سهم بیشتری از مدیریت پروژه را به خود اختصاص میدهند. این روشهای که در ابتدا از پروژه های نرم افزاری شروع شد به پروژه های تحقیق و توسعه گسترش یافت و هم اکنون انواع پروژه با این روشهای مدیریت میشوند. از دلایل اقبال به این روشهای میتوان سربار کمتر برای یادگیری و اجرای این قبیل متدولوژیها و همچنین سازگاری بیشتر آنها با محیط پر تغییر کنونی است.

IPMP از اواسط سال 98 دارای ماژولی برای مدیریت پروژه های به روشهای چابک شد. اولین روشهایی که در این ماژول پشتیبانی شدند متدولوژی اسکرام (Scrum) و کانبان هستند. یکی از مهمترین قابلیتهای IPMP، امکان مقایسه و گزارشگیری از پروژه هایی است که هر کدام به یک روش در حال مدیریت هستند. بنابراین IPMP میتواند برای سازمانهایی که از استانداردها و روشهای مختلف برای مدیریت پروژه های خود استفاده میکنند ایده آل باشد.