7 سئوال رایج درباره عمل جراحی تعویض مفصل زانو

ایلنا؛ زانو از مهمترین اعضای بدن است که بدون عملکرد صحیح آن ، تحرک و انجام فعالیت های روزانه ، مختل می شود . از طرفی ، همین عضو مهم ، معمولا مورد کم توجهی است . سبک زندگی نامناسب و انجام فعالیت های مخاطره آمیز ،  اضافه وزن و ... زمینه ساز ، آسیب دیدن عضروف بین مفصلی و زانو ها است. 

آمارها نشان می دهد در ایران 300 هزار نفر در شرایطی قرار دارند که لازم است عمل تعویض مفصل زانو انجام دهند و در حال حاضر سالانه 50 هزار عمل تعویض زانو انجام می شود که بیشتر آنها مربوط به کلانشهر ها است .

از طرفی ، عمل تعویض مفصل زانو ، عملی پیچیده و پرهزینه است و همین موضوع ، باعث می شود ، بیماران ، خصوصا در کلانشهر تهران ، همواره به دنبال متخصص ارتوپد و دقیق تر بگویم بهترین دکتر تعویض مفصل زانو در تهران باشند تا ریسک عمل را به حداقل برسانند .

چنانچه در ناحیه زانو دچار ناراحتی یا درد هستید و پزشک معالج ، درمان آن را  تعویض مفصل زانو ،  تشخیص داده است . حتما سئوالات زیادی برایتان پیش آمده که در ادامه ، دکتر یاسر نژادی ، متخصص ارتوپدی و جراح زانو ، به آن پاسخ داده اند.

•   منظور از تعویض مفصل زانو چیست ؟

دکتر نژادی :  تعویض مفصل زانو یا آرتروپلاستی به عمل جراحی اطلاق می شود که طی آن مفصل آسیب دیده بیمار را بطور کامل با پروتز یا همان مفصل مصنوعی جایگزین می کنیم تا بیمار ضمن رهایی از درد و مشقت ، بتواند دوباره به زندگی عادی برگردد .

عملکرد این مفصل جدید ، کاملا طبیعی و مشابه مفصل واقعی فرد است و چنانچه بیمار به توصیه های پزشک معالج ، عمل کند می تواند سالیان درازی ، بدون مشکل به زندگی و کارهای روزانه  بپردازد .

طبیعتا با توجه به پیچیدگی عمل تعویض مفصل زانو ، این عمل را باید جراح و متخصص ارتوپد متبحر انجام دهد که از تجربه و مهارت کافی برخوردار است .

•  پروتز مصنوعی زانو چند سال دوام دارد؟

دکتر نژادی :   دوام و طول عمر پروتز مصنوعی زانو ، به عوامل مختلفی مثل تبحر جراح ، نوع پروتز ، بیمار و نحوه استفاده صحیح از پروتز دارد .

پروتز مصنوعی زانو ، چنانچه بیمار به توصیه های پزشک توجه داشته باشد 20 الی 25 سال دوام خواهد داشت .

•  تعویض مفصل زانو برای چه افرادی لازم است ؟

مفصلی که به هر دلیلی کاملا از کار افتاده و غضروف مفصلی از بین رفته است ، قابل ترمیم و درمان نیست . اما تعویض مفصل زانو به سن نیز وابسته است . درصد زیادی از افرادی که عمل تعویض مفصل زانو برای آنها انجام می شود افراد بالای 60 سال هستند که تعویض مفصل زانو را بطور کامل در یک یا هر دو پا برایشان انجام می دهیم .

طی عمل ، کندیل فمور یا همان استخوان بالای ران را برش می دهیم و پس از حذف بخش های آسیب دیده ، آن را با پروتز مصنوعی مفصل زانو جایگزین می کنیم و همین کار را برای استخوان پایین یا ساق انجام می شود. کشکک زانو نیز چنانچه دچار تخریب باشد ، تعویض می گردد.

برای بیمارانی که سن آنها کمتر از 60 سال است ، سعی می کنیم با روش های جایگزین ، استئوتومی با آرتروسکوپی داخل مفصل، ترمیم هایی انجام دهیم تا  بیمار را به سنی که بتوانیم تعویض کامل مفصل زانو را انجام دهیم ، برسانیم.

•  چند روز پس از عمل تعویض مفصل زانو ، بیمار می تواند راه برود ؟

دکتر نژادی :   این موضوع سئوال بسیاری از بیماران است. پس از عمل تعویض مفصل زانو ، از روز دوم یا سوم بیمار می تواند راه برود و فیزیوتراپی را شروع کند .

بازگشت کامل به شرایط عادی ، برای هر فرد متفاوت است . بیمار داشته ام که  با وزن بالای 100 کیلو دو هفته بعد از عمل همزمان هر دو زانو ، از طبقه دوم به همکف می آمد و باغچه را هم آب می داد ! ولی بطور کلی معمولا طی یک ماه بیمار عصایش را کنار می گذارد و طی یک الی دو ماه نیز عوارض و مشکلات احتمالی پس از عمل بطور کامل رفع می گردد و بیمار میتواند به زندگی عادی بازگردد .

•    آیا عمل تعویض مفصل زانو ، درمان جایگزین دارد ؟

دکتر نژادی :   برای بیمارانی که از نظر سنی در شرایطی نیستند که بتوانند تحت عمل تعویض مفصل زانو قرار بگیرند ، ولی در عین حال دچار درد در ناحیه زانو بوده و با فیزیوتراپی و اقدامات درمانی معمول،  درمان نشده اند ، می توان از تزریقات داخل مفصلی استفاده کرد .

در تزریق داخل مفصلی از PRP  تهیه شده از پلاکت بیمار استفاده می شود و معمولا برای بیماران مسن استفاده نمی شود .

همچنین می توان از هیارونیک اسید استفاده کرد که بصورت تک تزریقه و یا تزریقات متعدد بسته به سن بیمار استفاده کرد.

نتیجه این تزریقات ، کاهش اصطکاک بین مفصلی بوده و مفصل حالت لغزنده پیدا می کند و می تواند پیشرفت سایش غضروف مفصلی یا بیماری  استئوآرتریت مفاصل  را به تاخیر بیندازد .

•   منظور از سایش غضروف مفصلی چیست؟

دکتر نژادی :   بیماری استئوآرتیت یا سایش غضروف مفصلی ، بیماری پیشرونده تخریب غضروف بین مفصل است که معمولا از سنین 40 سال به بالا بروز می کند . البته در افرادی که مراقبت مفاصل خود نیستند یا دچار مشکلات ژنتیکی ، انحراف پا و ... هستند ، می تواند در سنین پایین تری شروع شود.

سایش غضروف مفصلی ، یکی از دلایل شایعی است که در نهایت منجر به عمل تعویض زانو می شود و این مساله بیانگر اهمیت مراقبت از زانوها و حفظ سلامت بدن است.

•    برای مراقبت از غضروف مفصل زانو چه نکاتی را باید رعایت کرد؟

دکتر نژادی :   در تمام مفاصل ، یک لایه واسط بنام غضروف وجود دارد که در مفصل زانو بسیار با اهمیت است . زیرا مفصل زانو پراستفاده ترین مفصل بدن است و وزن بدن را هم باید تحمل کند.

چنانچه این غضروف ، کارایی خود را از دست بدهد ، حرکت زانو و در نتیجه توانایی فرد برای زندگی عادی و حرکات روزمره دچار مشکل می شود .

این غضروف پر اهمیت ، به صورت یک لایه نازک بر روی استخوان فمور یا استخوان بالایی ران قرار دارد که بیماری پیشرونده تخریبی غضروف ، باعث حذف و تکه تکه شدن این غضروف در مفصل زانو می شود . به عبارتی هرچه شدت آرتروز بیشتر باشد،  تخریب گسترده تری در زانو رخ می دهد و باعث درد بیشتر و عدم توانایی فرد در مفصل زانو و تحرک می شود.

از آنجاییکه این غضروف قابل ترمیم نیست ، باید با تغییر سبک زندگی و جایگزین کردن سیک صحیح ، از آن مراقبت کرد .

به بیماران توصیه می شود ، که با یک پیاده روی سبک روزانه و ترجیحاً داخل آب در صورتی که خط آب تا سینه بیمار بیاید که عمق مناسبی می باشد ، راه بروند و در حین راه رفتن حالت، رباتیک باشد و زانو خم نشود تا عضلات را تقویت کنند.

همچنین یک سری از ورزش ها نیز به بیماران توصیه می شود و در کنار آنها ، از حرکاتی که باعث تخریب غضروف می شود مانند استفاده مکرر از پله ، خصوصا پایین رفتن از پله ،  یا سطوح های شیب داری که سرپایینی بوده و باعث می شود که وزن بدن بیشتر روی زانو تحمیل شود ، خودداری کنند.

چهار زانو یا دو زانو نشستن ، یکی از رفتارهای نامناسبی می باشد که باعث اوریوز شدن مفصل و از بین رفتن غضروف مفصل می شود.  تمام موارد دیگر مانند استفاده از دست دستشویی ایرانی (دستشویی ایرانی اشتباها به دستشویی فرنگی شهرت یافته ) نیز به بیماران توصیه می شود تا بتوانند غضروف مفصل را حفظ کنند.

•    توصیه های تکمیلی

دکتر نژادی :  مفصل زانو جدا از بافت فیزیولوژیک یا همان بافت طبیعی بدن انسان ، چون مفصل است و از آن بطور مکانیکی استفاده می شود ، می توان آن را معادل یک خودرو در نظر گرفت . همانطور که خودرو در فواصل مشخصی به نمایندگی می برید چکاپ می شود و روش صحیح استفاده از آن را می آموزید تا مشکل جدی پیش نیاید ، در عالم پزشکی نیز ،ما هم برای مفصل زانو توصیه می کنیم به پزشک متخصص مراجعه کنید و آموزش های لازم را قبل از استهلاک مفصل ببینید و در مواردی که مشکلات،  جزیی تر است با درمان های سبکتر و غیر تهاجمی تر ، بتوانیم مفصل زانو را برایشان حفظ کنیم تا به زمانی نرسد که نیاز به تعویض کامل مفصل زانو باشد .

بنابراین ، قبل از نیاز به تعویض مفصل ، حتما به پزشک متخصص مراجعه کرده تا سبک  صحیج زندگی ، ورزش های لازم و اگر نقیصه ای و مشکلی برای زانو بوجود آمده باشد با تشخیص به موقع و درمان صحیح ، جلوی پیشرفت آن گرفته شد تا به استئوآرتریت کامل زانو  مواجه نشود.

با آرزوی سلامتی برای هموطنان عزیزم .

دکتر یاسر نژادی : متخصص ارتوپدی – جراح زانو

 تلفن: 09380093838  –  22018658 – 021

تهران، زعفرانیه ،خیابان طاهری، جنب درب کاخ سعدآباد، کوچه شاهین، پلاک یک

وبسایت : www. dryasernezhadi.com