آموزش بورس به زبان ساده

بازار مکانی عمومی است که در آن خریداران و فروشندگان معاملات خود را به شکل مستقیم و یا از طریق یک واسطه انجام می‌دهند و خرید و فروش صورت می‌گیرد. بورس نیز عملا یک بازار است که در آن معامله‌گران به شکل مستقیم یا غیرمستقیم اقدام به معامله می‌کنند و بازاری است که در آن دارایی‌های مختلفی مورد معامله قرار می‌گیرد. 

دارایی‌های قابل معامله به دو دسته دارایی مالی و غیرمالی تقسیم بندی می‌شود. درایی غیرمالی (واقعی) این دارایی‌ها فیزیکی هستند و شامل زمین، ملک، خودرو و کالاهای این‌چنینی می ‌شوند. دارایی‌های مالی، فیزیکی نیستند اما ارزشمندند. این دارایی‌ها شامل پول نقد، سپرده‌های بانکی، سهام، اوراق مشارکت و... هستند.

اساسا بورس، به بازاری گفته می‌شود که چیزی در آن معامله شود. بورس به طور کلی شامل چهار بازار به شرح است.

1. بورس اوراق بهادار

بورس اوراق بهادار بازاری متشکل و رسمی است که در آن دارایی‌های مالی تحت قوانین مصوب معامله می‌شود. از آنجایی که پذیرش شرکت‌ها در این بازار تحت شرایط خاصی صورت می‌گیرد، این بازار دارای شفافیت قابل ملاحظه‌ای است. البته شرکت‌هایی که امکان ورود به این بازار را ندارند، می‌توانند وارد  بازار فرابورس شوند. این امکان وجود دارد که درصورت تایید سازمان بورس، شرکت از بازار فرابورس به بورس اوراق بهادار منتقل شود.

به زبان ساده تر بورس اوراق بهادار در ایران به دو دسته بورس و فرابورس تقسیم بندی شده است.

2. بورس کالا

در این بازار کالاهای معینی مورد معامله قرار می‌گیرند، معمولا این کالاها شامل مواد اولیه و مواد خام هستند که مورد معامله قرار می‌گیرند. هر بورس کالایی را، با نام همان کالایی که مورد معامله قرار می‌گیرد نامگذاری می‌کنند، مثل بورس نفت.

3. بورس انرژی

در این بازار، حامل‌های انرژی (همانند گاز، برق، نفت و سایر حامل‌های انرژی) و اوراق مبتنی بر این حامل ‌ها معامله می‌شود. این بازار در سال 1391 به طور رسمی فعالیت خود را با معاملات برق، قطران،  و زغال‌سنگ آغاز کرد.

4. بورس آتی

در این بازار، انواع قراردادهای آتی (مثل سکه، زعفران و...) معامله می شود. ورود به این بازار نیازمند آموزش های جداگانه و خاصی است و به تازه واردان بازار توصیه نمی شود.

بورس اوراق بهادار، به دو بخش بورس و فرابورس تقسیم می شود.

فرابورس چیست؟

بازار فرابورس ( OTC ) که مخفف ( Over The Counter ) می باشد و در تعریف جهانی فرابورس می توان گفت که سهام شرکت‌هایی که شفافیت کافی یا وضعیت سودآوری مناسب ندارند، در فرابورس قرار می‌ گیرند.

بازار فرابورس بازاری غیرمتمرکز است که در آن سهام، کالا، ارز، رمز ارز و... به صورت مستقیم بین خریدار و فروشنده رد و بدل می‌ شود. در این نوع از بازار واسطه ‌هایی نظیر کارگزار یا سازمان مرکزی (نظیر سازمان بورس اوراق بهادار) حذف شده اند. 

بازار فرابورس محل مشخصی برای معامله ندارد. توسعه اینترنت و خصوصا شبکه‌های اجتماعی، توسعه بازار فرابورس را وارد مرحله‌ی جدیدی کرد. مثال‌های زیادی برای بازار فرابورس در ایران و جهان وجود دارد به عنوان مثال، بازار فارکس که در آن معامله‌گران (افراد حقیقی یا بانک ‌های مرکزی کشورهای مختلف و...) از اقصی نقاط جهان اقدام به معامله ارزهای مختلف انجام می‌کنند یا بازار دلار یا طلای تهران که جای مشخصی ندارد و معامله گران در نقاط مختلفی از شهر اقدام به خرید و فروش می‌کنند.

نبود بازار متشکل و مکان مشخص و نبود سامانه معاملاتی شفاف نظیر آنچه در بورس اوراق بهادار می‌بینیم، باعث عدم شفافیت این بازار می‌شود و امکان دست‌کاری در بازار و فعالیت‌های اینچنینی وجود دارد. اصلی‌ترین بازار فرابورس در ایران بازار ارز است. 

بازار فرابورسی که تحت مسئولیت و نظارت سازمان بورس در حال فعالیت است، چرا با این تعاریف گفته شده متفاوت است؟

فرابورس ایران از شکل اصلی خود در دنیا و بنا به تعریفی که در بالا ذکر کردیم جدا شده است. شرایط پذیرش در این بازار و معامله در آن ساده‌تر است. به طور کلی برای پذیرش در بورس اوراق بهادار، شرکت باید سطوح بالایی از شفافیت در مدیریت و صورت‌های مالی و نهادهای تصمیم‌سازی نظیر هیئت مدیره داشته باشد. اما از آنجایی که تعریف فرابورس در دنیا (همانطور که گفته شد) بازاری آزاد و بدون واسطه‌گری و نظارت است، در ایران هم، پذیرش شرکت‌ها در این بازار به نسبت راحت‌تر از بورس اوراق بهادار است.

 این آسان گرفتن در پذیرش شرکت‌ها در این بازار، به علت کمک به نیازهای مالی شرکت ‌ها و بنگاه ‌های اقتصادی است. این بازار تفاوتی با بورس اوراق بهادار از نظر مزایای موجود برای شرکت پذیرفته شده ندارد. فرابورس ایران از پنج بازار: اول، دوم، سوم، ابزارهای نوین مالی و بازار پایه تشکیل شده است.

اگر یک شرکت شرایط لازم برای پذیرفته شدن در بازار فرابورس را داشته باشند در دو بازار اول و دوم وارد می‌شود. به طورکلی، پذیرش در بازار اول فرابورس آسان‌تر است. بازار پایه هم به منظور معامله سهام شرکت ‌هایی که در هیچ‌ یک از بازارهای فوق پذیرفته نشده ‌اند، تشکیل شده است. به طور کلی سه بازار اول، دوم و پایه از فرابورس فعال هستند.

در بازار سوم فرابورس شرکت‌ها به سه دسته تقسیم می ‌شوند و به وسیله‌ رنگ تابلو دسته بندی می شوند:

• تابلوی زرد: دامنه نوسان این شرکت ‌ها ۳٪ است.
• تابلوی نارنجی: دامنه نوسان این شرکت ‌ها ۲٪ است.
• تابلوی قرمز: دامنه نوسان این شرکت ‌ها ۱٪ است.

سود در بازار بورس ایران امکان پذیر است ؟

همه افراد برای پولی که به دست آوردند زحمت کشیده‌اند و برای آن ارزش قائل هستند و حفظ سرمایه و انجام معاملات سودمند هدف اصلی سرمایه گذاران است. راه هایی وجود دارد که ریسک سرمایه گذاری را کاهش دهید و اگر تصمیم دارید که در بورس سرمایه‌گذاری کنید و به‌ دنبال بالاترین تضمین ممکن هستید، بهترین راه سرمایه گذاری آموزش گام به گام بورس است و باید توجه داشته باشید که بهترین سود به انتخاب شخص شما بستگی دارد مانند انتخاب شما در کارگزار، صندوق سرمایه گذاری، نوع صندوق سرمایه گذاری، نوع سرمایه‌گذاری، مشاور مالی و استراتژی که انتخاب می کنید و...

سود سرمایه گذاری در بورس به تغییرات قیمت سهام شرکت‌ ها بستگی دارد و این تغییرات قیمت هم وابسته به عرضه و تقاضای بازیگران بورس می باشد.

انواع روش ‌های سرمایه گذاری در بورس

• سرمایه گذاری مستقیم در بورس:

منظور از روش مستقیم این است که سرمایه گذار با افتتاح حساب نزد کارگزاری ها به صورت مستقیم اقدام به خرید و فروش سهم افراد غیر حرفه‌ای نباید در سرمایه گذاری مستقیم سرمایه گذاری کنند چون، ریسک و چالش‌های حضور در بورس را افزایش می ‌دهد.

• سرمایه گذاری غیرمستقیم در بورس:

سرمایه گذاری غیرمستقیم در بورس به این معنا است که به جای اینکه خودمان مستقیماً به خرید و فروش سهام بپردازیم، به افراد آگاه و متخصصی مراجعه می کنیم. این افراد متخصص به ما کمک می کنند، سرمایه خود را در حوزه های مختلف سرمایه گذاری به کار بگیریم. سرمایه گذاری غیرمستقیم هم انواعی دارد:

چگونه وارد بازار بورس شویم؟

ثبت ‌نام شما در بورس بعد از ارائه مدارک شناسایی (اطلاعات شناسنامه، اطلاعات کارت ملی، اطلاعات حساب بانکی، ادری پستی) و ثبت‌نام اینترنتی (در سایت سجام و کارگزاری مورد نظر)که بسته به شلوغی دفاتر حدود30دقیقه وقتتان را می‌گیرد آغاز می‌شود. بعد از ثبت‌نام، احراز هویت در دفاتر کارگزاری‌های بورس ایران (مثل آگاه، مفید و...) و یا در دفاتر پیشخوان دولت انجام می‌شود که آدرس این دفاتر هم در سایت هر کارگزاری مشخص شده است. بعد از احراز هویت، نام کاربری و رمز عبور سامانه معاملاتی آنلاین برای شما پیامک می شود و شما از این لحظه می توانید فعالیت خود را در بورس شروع کنید و اگر به قصد دارید به صورت حرفه ای در بازار بورس ایران فعالیت کنید پیشنهاد میشه که حتما خرید انلاین دوره آموزش بورس را دریافت نمایید که بهترین راهنما برای شما در این بازار خواهد بود.

 والدین نیز می توانند برای فرزندان خود کد بورسی و کد دسترسی به سامانه معاملات آنلاین بگیرند.

برخی نکات برای ورود به بورس:

هر سهمی در بازار بورس ایران، یک نماد دارد. مثلا نماد هتل پارسیان کوثر اصفهان، «گکوثر» است. در بورس، وقتی صحبت از شرکت ذوب آهن اصفهان می شود ، همه از «ذوب» صبحت می کنند. یا تولید برق ماهتاب کهنوج با نماد « بکهنوج » نمایش داده می شود.

چند ماه، صرفا تماشاچی سامانه معاملات بورس در نشانی tsetmc.com باشید. هر روز ببینید که پربیننده ترین سهام، پر معامله ترین نماد ها،‌ نمادهای شاخص ساز مثبت و منفی کدام است. 

سعی کنید با نمادهای همه شرکت در گروه های مختلف از سیمانی تا دارویی و... آشنا شوید.

حداقل مبلغ مورد نیاز برای ورود به بازار سرمایه ایران در هر سفارش خرید، 5 میلیون ریال است.

شما به عنوان شخص حقیقی، کد حقیقی برای معاملات دارید و شرکت ها کد حقوقی. برای دریافت کد حقیقی به کارت ملی و شناسنامه نیاز دارید (و مدارک تکمیلی) و برای کد حقوقی به شماره ثبت و... نیاز دارید.

حدودا به مدت۶ ماه، فقط در عرضه اولیه ها شرکت کنید و تماشاچی بازار باشید تا با جو بازار آشنا شوید. وقت برای ورود به بورس همیشه هست. سعی کنید با اشراف کامل و مشورت خوب، وارد بازار شوید. نشانی سایت رسمی بورسtse.ir   قرار دارد.

پیشنهاد می شود هیچ تازه واردی به دنبال سیگنال برای خرید و فروش سهام نباشد. بایستی مدتی، تماشاگر و نظاره گر بازار باشید تا اطلاعات مقدماتی خوبی از بازار، روانشناسی و تابلوخوانی آن به دست آورد.

اگر تحلیل صورت های مالی را بلد هستید و می توانید گزارش های مالی و حسابداری و حسابرسی قانونی شرکت ها را بررسی و ارزشیابی کنید،‌ به سامانه کدال در نشانی codal.ir بروید. همه اطلاعات مربوط به صورت های مالی شرکت ها و گزارش ۱۲ ماهه هیات مدیره، برگزاری مجامع، اگهی تقسیم سود و غیره، در سامانه جامع ناشران موجود است.

اگر زودتر اصول سرمایه گذاری در بازار را فرا نگیرید، روزگاری که باید فرا بگیرید، هزینه بیش¬تری پرداخت خواهید کرد! هم برای یادگیری و هم خرید سهام خوب. امروز با 20000 ریال، چیز خاصی در اقتصاد ایران به شما نمی دهند. اما تقریبا چند سهم خوب را میتوان با این قیمت خرید. آیا 2000 ریال، ریسک زیادی برای خرید چند سهم شرکت های خوب بازار دارد؟ 

بازار بورس برای چه کسانی مناسب است؟

• سرمایه ای دارید و فعلا نیازی به آن ندارید و مایل هستید از سود بانکی بیشتر منفعت کسب کنید. بورس بهترین فضا است.
• تصمیم خود را گرفته اید. می خواهید یکbusiness man واقعی باشید و شغل خرید فروش سهام و معامله گری در بورس را انتخاب کنید. که البته این نیازمند اختصاص حداقل ۵ الی ۶ ساعت زمان در طول روز است و شامل مطالعه در مورد سهم ها و معامله گری آن ها می شود.
• اگر خود را ریسک پذیر و البته صبور می دانید و باورتان این است که سالهای آینده سرمایه شما رشد کرده باشد، می توانید وارد این بازار شوید.
• اگر علاقمندید آینده مالی خود و یا فرزندان شما تغییر کند و می خواهید در این راه قدمی بردارید، این برای شما می تواند فرصت باشد.
• اگر باور و هدف دارید که باید زندگی خود را متحول کنید و باید برای این اتفاق، انرژی و وقت بگذارید.