اقتصاد دانش بنیان و راهکارهای عملیاتی

به گزارش ایلنا به نقل از  روابط‌ عمومی بانک پاسارگاد، در این همایش  بهزاد سلطانی رییس صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری، در خصوص موضوع «اقتصاد دانش‌بنیان و راهکارهای عملیاتی»، در دو محور «دیدگاه نظام‌مند به مسئله اقتصاد دانش‌بنیان و سیاست‌ها و راهکارهای پیشنهادی» و «نقش صندوق نوآوری و شکوفایی در تحقق اقتصاد دانش‌بنیان» سخنرانی کرد.

در ابتدای نشست، بهزاد سلطانی به ارایه تعریف از اقتصاد دانش‌بنیان پرداخت و گفت: زمانی که گفته می‌شود اقتصاد دانش‌بنیان؛ یعنی منبع اصلی رشد اقتصادی کشور دانش باشد. البته این تعریف به این معنا نیست که 80 یا 90 درصد رشد اقتصادی حاصل از دانش است؛ چراکه در آمریکا هم حدود 20 درصد از اقتصاد مبتنی بر دانش است. سلطانی ادامه داد: تعاریف گوناگونی از دانش‌بنیان مطرح شده‌است؛ در جامعه ما دانش‌بنیان به معنای صنعتی شدن گرفته می‌شود. در تعریف دیگری به رشد شرکت هایی با ( High tech تکنولوژی برتر) و غلبه اقتصادی آن‌ها در کشور اشاره دارد و در مرحله‌ای بالاتر، دانش‌بنیان به این معناست که یک شرکت معروف جهانی، مانند گوگل، 80 درصد درآمد خود را از فروش لایسنس کسب کند و این درآمد از محل فروش نرم‌افزار نباشد.

وی تصریح کرد: وقتی گفته می شود اقتصاد دانش‌بنیان، یعنی شما به طور مستقیم می‌توانید دانش فنی را منبع سودآوری قرار دهید. سلطانی گفت: مهمترین دغدغه کشور در دوران پسابرجام، در محیط سیاست خارجی؛ مسئله اقتصادی و در محیط سیاست داخلی؛ انتخابات آینده است. باید به اینجا برسیم که نامزد های ریاست جمهوری ما درک حداقلی از توسعه و پیشرفت فناوری کشور داشته باشند و آن را در معادلات سیاسی گم نکنند.

به گفته وی؛ در عرصه سیاست‌گذاری داخلی باید بحث اقتصاد دانش‌بنیان مسئله نامزدهای آینده کشور باشد. نباید اقتصاد دانش‌بنیان محملی برای یک شوی سیاسی قرار گیرد. برای این هدف لازم است انجمن‌های علمی به طور جدی ورود کنند تا از حرکت نامزدها در این فضا، اطمینان خاطر کسب کنند. وی با بیان اینکه تاثیرگذاری صنایع دانش بنیان در محیط اقتصادی از 2 مسیر صورت می‌گیرد؛ توضیح داد: اول اینکه کسب و کار اصلی شرکت‌ها؛ نوآوری و فناوری با High tech باشد مانند شرکت های بیوتکنولوژی. روش دوم به عنوان یک توانمندساز و یا فناوری ارتقادهنده یک صنعت با low tech (تکنولوژی پایین) است. سلطانی ادامه داد: مبنای اقتصاد دانش‌بنیان این است که نفت و گاز دیگر تاثیر چندانی در اقتصاد کشور نداشته باشند. به همین دلیل کشورهای توسعه یافته به تدریج صنایع سنگین خود را رها می‌کنند و به سمت صنایع دانش بنیان حرکت می‌کنند.

وی همچنین به بررسی محیط فرهنگی و اجتماعی حاکم بر فضای نوآوری پرداخت و گفت: در محیطی که فعالان اقتصادی جایگاه اصلی خود را پیدا نکرده اند طبعا مسیری که لازم است پیموده شود تا سهم اقتصاد دانش بنیان از نیم درصد در اقتصاد کشور به 10 درصد تا 10 سال آینده ارتقا پیدا کند؛ سخت خواهد شد. سلطانی با بیان اینکه تا وقتی که ثروتمندان و ثروت آفرینان حاصل از زحمت ایجاد فناوری و صنعت را در کشور الگو قرار ندهیم طبیعی است که نسل آینده ما به این سمت حرکت نخواهد کرد؛ تاکید کرد: باید بتوانیم این فرهنگ را در جامعه ایجاد کنیم. مسئولان نظام در این موضوع می‌توانند نقش بسیار مهمی داشته باشند. وی گفت: بحث سرمایه‌گذاری خارجی در کشور مسئله‌ای نیست که بتوان به راحتی از کنار آن عبور کرد؛ در این مسیر ما هنوز مشکلات فرهنگی داریم و نگرانی‌هایی وجود دارد و نتوانسته‌ایم این موضوع را در جایگاه اصلی خود تعریف کنیم.

سلطانی با اشاره به اینکه جای شورای صندوق‌های حمایتی در کشور خالی است؛ گفت: نقش این نهاد شبیه نقشی است که بانک مرکزی در شبکه بانکی بر عهده دارد. شاید در نهادهای مالی غیر بانکی که بانک مرکزی نظارتی اعمال نمی کند ما نیاز به یک نهاد داشته باشیم و نقشه راهی برای تامین مالی نوآوری و فناوری در سطح ملی به وجود آوریم.

وی تاکید کرد: بزرگترین مزیت ملی ما؛ دانشگاه ها، تعداد دانشجویان و نیروی منابع انسانی هستند و بزرگترین ضعف ما هم عدم استفاده از این پتانسیل است. ما فارغ‌التحصیلان دکترای خود را به طور رایگان به کشورهای دیگر تحویل می‌دهیم؛ چراکه یاد نگرفتیم چگونه از این ظرفیت استفاده کنیم. رییس صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری ادامه داد: در صندوق نوآوری این آمادگی را داریم که هزینه تجاری سازی شرکت های دانشگاهی فعال درحوزه دانش بنیان را بپذیریم. وی در بحث توسعه و ارتقای منابع انسانی خاطرنشان شد: ما در دنیا به لحاظ تعداد مطلق فارغ التحصیلان مهندسی طبق آمار منتشر شده 2016 در رتبه چهارم قرار داریم. و تقریبا 2.3 دهم کشور فرانسه در سال مهندس پرورش می دهیم اما نتوانسته‌ایم تجاری‌سازی را در دروس دانشگاهی آن‌ها بگنجانیم به تعبیری دانش لازم به آن‌ها داده شده است اما روش تولید ثروت را به آن‌ها آموزش نداده‌ایم.

وی گفت: تدریس دروس مرتبط با تجاری‌سازی، کارآفرینی و مدیریت فناوری به ویژه در رشته‌های مهندسی و مدیریتی و ارائه آموزش لازم از جمله سیاست های پیشنهادی برای توسعه منابع انسانی لازم است.

سلطانی ادامه داد: لازم است تا 5 یا 10 سال آینده، بنگاه‌های اقتصادی بزرگ در بحث توسعه فناوری درگیر شوند. تا انباشت سرمایه نباشد؛ توسعه فناوری رخ نمی‌دهد. در این راستا هنوز این قدرت را بخش خصوصی ما ندارد و در این بحث باید حاکمیت ما ورود کند. البته در این مسیر یک مشکل فرهنگی وجود دارد که برای حاکمیت آسان نیست ارقام زیادی را به بخش غیر از خودش برای انجام ماموریت های خاص بدهد. به گفته وی؛ به هر حال هنوز این فرهنگ جا نیفتاده است که درآمدی که دولت دارد فقط متعلق به این نهاد نیست بلکه باید بین تمام افرادی که می توانند رشد اقتصادی ایجاد کنند توزیع شود.

رییس صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری خاطرنشان شد: در بحث توسعه بازار به ویژه در بخش‌هایی چون قیمت، کیفیت، محصولات و خدمات جدید، تبلیغات و برندسازی و فساد اقتصادی بالا بودن هزینه مبادله مشکلاتی وجود دارد که با جبر و بخشنامه حل نخواهد شد.

در ادامه نشست، مجید قاسمی، رییس دانشگاه خاتم، خطاب به رییس صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری گفت: پیشنهاد می‌شود، این صندوق به یک صندوق ملی تبدیل شود و به معنای واقعی، مردم در آن مشارکت کنند قطعا هم استقبال می‌شود. البته باید شکل مشارکت ملی را تعریف کرد.

قاسمی گفت: وقتی گفته می‌شود مشارکت ملی؛ یعنی مشارکت مردم. یعنی هر فردی به هر میزان پولی که دارد احساس کند که باید درصدی از آن را برای حمایت از موضوع اختصاص دهد؛ قطعا این کار تخصص می‌خواهد که صندوق می‌تواند یک مبدایی برای این قضیه باشد و مراکز نوآوری می‌توانند برای این قضیه استفاده شوند.