معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در گفتوگو با ایلنا:
معناداربودن آموزش برای دانش آموزان در گرو توجه به نیازهای آنها‌ست
با توجه به اینکه نظام آموزشی ما کاملا متمرکز است تنها می‌توانیم، نیازهای مشترک ملی را در کتاب‌ها و محتوای آموزشی مورد توجه قرار دهیم بنابراین کمتر می‌توانیم به نیازهای محلی و نیازهای نزدیک محیط زندگی یادگیرنده توجه کنیم.
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش با تاکید بر اینکه آموزش و یادگیری باید برای کودکان معنادار باشد، گفت: معنادار بودن آموزش به این معنی است که باید با محیط زندگی و نیازهای کودک ارتباط مستقیم برقرار کند.
علی زرافشان در گفتوگو با خبرنگار ایلنا به آسیب‌شناسی افت تحصیلی در میان دانش‌آموزان پرداخت و گفت: مساله افت آموزشی مفهوم گسترده‌ای است و به طور کلی می‌توان آن را در دو بخش افت کیفی و کمی مورد بررسی قرار داد.
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: در زمینه افت کمی شرایط ما به هیچ عنوان قابل مقایسه با ۲۰ سال گذشته نیست چرا که ما در دوره ابتدایی، دوره اول متوسطه و حتی در دوره دوم متوسطه با توجه به افزایش پوشش تحصیلی، افزایش میزان دسترسی دانش‌آموزان به مدرسه، افزایش فرایندهای حرفه‌ای معلمان و مجموعه این عوامل که عوامل تاثیرگذار در افت کمی هستند شاهد نرخ گذار بسیار خوب دانش‌آموزان در پایه‌های تحصیلی به دوره‌های بالا‌تر هستیم.
وی یادآور شد: به عنوان مثال میانگین کشوری‌ما در دوره اول متوسطه در نرخ ارتقای ۹۸ درصد قرار دارد و در دوره دوم متوسطه در امتحانات نهایی و پایه سوم متوسطه که به صورت ملی برگزار می‌شود نرخ قبولی ۸۵ درصد را داریم و معدل میانگین در کشور ۱۲.۵ است که نسبت به سال‌های گذشته رشد محسوسی است.
زرافشان ادامه داد: در خصوص بحثکیفی نیز ممکن است این بحثمطرح شود که علیرغم نرخ ارتقای بالا و یا علیرغم قبولی دانش‌آموزان، به لحاظ کیفیت یادگیری دانش‌آموزان از کیفیت مطلوب برخوردار نیستند لذا به بحثافت تحصیلی باید مقداری باز‌تر نگریست و آن را مورد بررسی قرار داد.
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش تصریح کرد: گاهی مواقع بحثافت در پیشرفت تحصیلی مطرح نمی‌شود بلکه افت در برخی صلاحیت‌ها مانند صلاحیت حرفه‌ای و مسائلی از این دست مطرح است که باید به این جنبه نیز توجه شود.
به گفته وی بر اساس پژوهشی که در چند سال گذشته در رابطه با شایستگی دانش‌آموزان صورت گرفته دانش‌آموزان در برخی از شایستگی‌ها نسبت به گذشته افت داشته‌اند لذا ما وقتی از مفهوم افت صحبت می‌کنیم از یک مفهوم واحد صحبت نمی‌کنیم و باید مشخص شود که منظور کدام بعد از اهداف است چرا که ممکن است در هر کدام نتایج کاملا متفاوت باشد به این معنی که ممکن است در افت کمی، افت نداشته باشیم و اتفاقا رشد نیز داشته باشیم و در افت کیفی وضعیت ما متفاوت باشد.
زرافشان در خصوص راهکارهایی برای کاهش افت کمی، گفت: برای ارتقای یادگیری و افزایش بهره‌وری در آموزش باید برنامه وجود داشته باشد یعنی ما حرکت همراه با برنامه داشته باشیم تا بتوانیم وضع موجود خود را تبیین و یک وضع مطلوب را تعیین و برنامه عمل را برای حرکت از سمت وضعیت موجود به سمت وضعیت مطلوب پیش ببریم و سالانه رصد کنیم که آیا نسبت به سال‌های گذشته به شرایط مطلوب‌تری دست یافته‌ایم یا خیر.
زرافشان ادامه داد: به عنوان مثال اگر ما زمانی بین ۱۰ تا ۱۵ درصد مردودی و تکرار پایه در دوره اول متوسطه داشتیم در حال حاضر به نرخ گذار ۹۸ درصد رسیدیم به این معنی که توانسته‌ایم در مسیر همراه با برنامه نرخ گذار را ارتقا دهیم و جلوی افت تحصیلی را بگیریم.
مواد آموزشی غنی و مناسب با نیازهای دانش‌آموزان باید مورد توجه قرار گیرد
معاون آموزشی متوسطه وزارت آموزش و پرورش با تاکید بر ضرورت توجه به همه عوامل تاثیرگذار بر کاهش افت تحصیلی در تدوین برنامه‌ها افزود: ما باید به عواملی مانند صلاحیت یاددهی معلمان و توانمندی آن‌ها، مواد آموزشی غنی و مناسب با نیازهای دانش‌آموزان و روش‌های یادگیری و یاددهی توجه ویژه داشته باشیم.
وی با بیان اینکه برطرف کردن عوامل بازدارنده به ارتقای یادگیری کمک خواهد کرد، افزود: به عنوان مثال یکی از عوامل موثر در افت یادگیری عدم تغذیه مناسب بوده و یکی از اقداماتی که آموزش و پرورش در این زمینه انجام داده تغذیه صبح دانش‌آموزان و ارائه شیر در مدارس است و این موضوع اگرچه تاثیر مستقیمی بر یادگیری ندارد اما تغذیه نامناسب به هر حال جزو موانع یادگیری است که باید برطرف شود.
زرافشان همچنین مسائل بهداشتی کودکان را نیز جزو ضروریات یادگیری عنوان کرد که چنانچه مورد بی‌توجهی قرار گیرد از موانع یادگیری محسوب می‌شود.
وی با اشاره به اینکه بر همین اساس آموزش و پرورش طرح سنجش سلامت را به صورت ملی برگزار می‌کند، افزود: برای اینکه بررسی کنیم، دانش‌آموزان هنگام ورود به مدرسه با مانع جسمانی و یا مانع بهداشتی برای یادگیری مواجه هستند یا خیر، این موانع باید شناسایی و برطرف شود.
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در بخش دیگری از سخنان خود تاکید کرد: در حال حاضر در ادبیات آموزش و پرورش بحثی مطرح است که آموزش و یادگیری باید برای کودکان معنادار باشد و معنادار بودن به این معنی است که باید با محیط زندگی و نیازهای او ارتباط مستقیم برقرار کند و این بسیار تاثیرگذار است.
وی ادامه داد: اگرچه در نظام تعلیم و تربیت ما، قبل از تدوین مواد آموزشی به انجام نیازسنجی از یادگیرندگان اقدام می‌شود اما با توجه به اینکه نظام آموزشی ما کاملا متمرکز است تنها می‌توانیم، نیازهای مشترک ملی را در کتاب‌ها و محتوای آموزشی مورد توجه قرار دهیم بنابراین کمتر می‌توانیم به نیازهای محلی و نیازهای نزدیک محیط زندگی یادگیرنده توجه کنیم که البته این موضوع نیز به بحثتوانمندسازی معلمان بازمی‌گردد که معلمان بتوانند این مواد آموزشی تولیدشده در سطح ملی را با آنچه در محیط زندگی دانش‌آموزان وجود دارد و دانش‌آموزان به صورت مستقیم با آن در ارتباط هستند، متناسب‌سازی کنند تا بتوانند آن معناداری را برای یادگیری دانش‌آموزان فراهم کنند.
با بحثرتبه‌بندی می‌توان معلمان را به سمت حرفه‌ای شدن پیش برد
زرافشان به صلاحیت حرفه‌ای معلماناشاره کرد وافزود: آنچه تحت عنوان صلاحیت حرفه‌ای معلمان مطرح می‌شود، التزامات اولیه‌ای مانند تناسب رشته معلمان با موضوع دروسی است که تدریس می‌شود اما به غیر از این آشنایی، شیوه‌های یاددهی و یادگیری و آموزشی نیز نکته دیگری است که باید مورد توجه قرار گیرد لذا اینکه ما معلمین حرفه‌ای داشته باشیم و معلمین ما دارای صلاحیت‌های حرفه‌ای برای کار باشند یک مفهوم عام‌تری از تناسب رشته است که تناسب رشته تنها یکی از این موارد است.
وی تصریح کرد: در واقع معلم حرفه‌ای معلمی است که هم موضوع آموزش را می‌داند و هم دانش آموز، مدرسه و شرایط یادگیری را می‌شناسد و با به کار گیری همه این عوامل می‌تواند یادگیری مطلوبی را در میان دانش‌آموزان رقم بزند.
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش اظهار داشت: در واقع یکی از نکاتی که آموزش و پرورش باید به دنبال آن باشد و در حال حاضر نیز در طبقه‌بندی و رتبه‌بندی معلمان دنبال می‌شود این است که بتوانیم معلمان را به سمت حرفه‌ای شدن پیش ببریم.
