نه تنها از تحصیل که از زندگی محروم شدیم / هیچ توضیحی هم در این مورد داده نشد

«وحید عابدینی» دانشجوی محروم از تحصیلی بود که در سال ۸۴ ستاره دار شده و در‌‌ همان زمان طی رایزنی‌هایی توانسته است با سپردن تعهد به دانشگاه برگردد. اما در سال‌های بعد به رغم اینکه دو مرتبه در آزمون دکتری موفق به کسب رتبه قبولی می‌شود، هر بار از سوی سازمان سنجش احضار و به او اعلام می‌شود که اجازه ادامه تحصیل ندارد. وی از جمله دانشجویانی است که با روی کار آمدن دولت یازدهم سرانجام توانسته است، در رشته‌ای که بار‌ها برای تحصیل در آن آزمون داده و قبول شده است، ادامه تحصیل دهد. وی در گفت‌و‌گو با ایلنا درباره چالش‌ها و مشکلاتی که در مدت محرومیت از تحصیل پیش روی خود داشته توضیح می‌دهد، که متن این گفت‌و‌گو را در ادامه می‌خوانید.

آقای عابدینی شما از جمله دانشجویان ستاره داری بودید که با روی کار آمدن دولت روحانی به دانشگاه برگردانده شدید، ابتدا در مورد دلیل محرومیت خود از تحصیل توضیح دهید و اینکه در این مدت با چه مشکلاتی مواجه بوده‌اید؟

من در حالی از ادامه تحصیل محروم شدم که رتبه قبولی را کسب کرده و به مصاحبه نیز رفته بودم اما هنگام اعلام نتایج، کارنامه‌ام نمی‌آمد و می‌گفتند باید به سازمان سنجش مراجعه کنید. و زمانی که به سازمان سنجش مراجعه می‌کردم، پاسخ می‌دادند که استعلام نیامده و بعد به صراحت می‌گفتند؛ شما از جانب وزارت اطلاعات محروم از تحصیل هستید و اجازه تحصیل در دانشگاه‌ها را ندارید. دلیل اینکه چرا وزارت اطلاعات حکم به محرومیت از تحصیل من داده است به صراحت بیان نمی‌شد و تنها توضیح سازمان سنجش این بود که احتمالا شما در دانشگاه و یا در نشریات دانشجویی فعال بوده‌اید.

آیا قبل از اینکه به عنوان دانشجوی ستاره‌دار معرفی شوید، پرونده‌ای برای شما تشکیل شده بود و یا اینکه در دادگاهی محاکمه شده بودید؟

من در دانشگاه هیچ مشکلی نداشتم، از همین رو یک درخواستی که همواره از سازمان سنجش داشتم این بوده که اگر تخلفی مرتکب شده‌ام اعلام و مجازات آن هم اعمال شود و بار‌ها اصرار داشته‌ام که این مساله بر مبنای یک روند قانونی مورد بررسی قرار گیرد. اینکه یک کار‌شناس وزارت اطلاعات تشخیص دهد که دانشجویی باید از تحصیل محروم شود، اصلا صحیح نیست. لذا این مسئله صرفا باید بر اساس یک رویه قضایی مورد پیگیری قرار گیرد، هیچ دادگاهی در جمهوری اسلامی رای به محرومیت از تحصیل من نداده است و بنده در هیچ دادگاهی از حقوق اجتماعی محروم نشده‌ام و کار‌شناس وزارت اطلاعات هم در هیچ کجای دنیا محق نیست که کسی را از تحصیل محروم کند و این کار صرفا به عهده قاضی است. اما متاسفانه این اتفاق افتاد و هیچ توضیحی هم به من داده نشد و کسی هم که در سازمان سنجش در ‌‌نهایت دلیل محرومیت از تحصیلم را برایم توضیح داد و آن لیست را که شامل دانشجویان محروم از تحصیل بود به من نشان داد کاملا از سر دلسوزی این کار را کرد.

آیا در دانشگاه فعالیتی داشته‌اید که مغایر قانون باشد و یا اینکه در گروه‌ها و انجمن‌هایی فعالیت کنید که غیر قانونی بوده باشد؟

من در دوران دانشجویی دبیر انجمن اسلامی دانشکده حقوق دانشگاه تهران بودم؛ دانشجویان را در حالی به بهانه فعالیت در انجمن‌های اسلامی از تحصیل محروم می‌کردند که انجمن اسلامی یک انجمن قانونی بود و حتی جزء قانونی‌ترین انجمن‌های موجود در دانشگاه‌های کشور محسوب می‌شد.

آیا در مورد محرومیت از تحصیل به صورت کتبی موضوع به شما اعلام شده بود؟

به صورت کتبی چیزی را به ما اعلام نمی‌کردند اما در سازمان سنجش لیستی را به من نشان دادند، که در آن اسامی دانشجویان محروم از تحصیل ذکر شده بود و به من گفتند که اسم شما نیز در این لیست وجود دارد و شفاهی نیز اعلام می‌کردند که به دلیل فعالیت‌های دانشجویی از تحصیل منع شده‌ام. بعد از روی کار آمدن دولت آقای روحانی در ابتدای مهرماه سال گذشته از سازمان سنجش تماس گرفتند، که برای تحویل نامه ای به منظور ثبت نام در دانشگاه به آنجا مراجعه کنم. علی رغم اینکه من در گذشته در مقطع دکتری هم در دانشگاه تهران و هم در دانشگاه تربیت مدرس قبول شده بودم، ترجیح داده‌ام که در دانشگاه تربیت مدرس ثبت‌نام کنم، تا گرفتار سوءتفاهم‌هایی درباره فعالیت‌های دانشجویی نشوم و بتوانم به تحصیل ادامه دهم.

سرانجام طی چه مراحلی موفق شدید به دانشگاه برگردید و بگویید در حال حاضر در چه رشته‌ای مشغول تحصیل هستید؟

من در حال حاضر در مقطع دکتری در دانشگاه تربیت مدرس در رشته روابط بین‌الملل مشغول به تحصیل هستم و برگشت من به دانشگاه به این ترتیب بود، که بلافاصله بعد از اینکه آقای توفیقی اعلام کردند؛ هر فردی که در زمینه ادامه تحصیل دچار مشکل شده است، می‌تواند به وزارت علوم مراجعه کند، من نامه‌ای به این وزارتخانه نوشتم و ایشان هم نامه را امضا کردند و به سازمان سنجش فرستادند و چند روز بعد از سازمان سنجش با من تماس گرفتند، که برای تحویل نامه ثبت نام در دانشگاه به سازمان مراجعه کنید.

چه زمانی در مقطع دکتری رتبه قبولی کسب کردید و اجازه ادامه تحصیل به شما داده نشد؟

آنچه که من مطمئن هستم در سال ۹۰ بود ولی در سال ۹۱ سازمان سنجش قبولی ام را اعلام کرد، و به من اطلاع داد؛ اجازه نداریم به شما نامه ثبت‌نام بدهیم.

در این مدت بر شما چه گذشت؟

وقتی یک دانشجو را از حق تحصیل محروم می‌کنند، در واقع یک انسان را از زندگی محروم کرده اند، من و سایر دانشجویان ستاره‌دار در زندگی دچار مشکلات فراوانی شدیم چرا که نه تنها از تحصیل بلکه از زندگی محروممان کردند و خیلی از این دانشجویان حتی نتوانستند شغلی داشته باشند، چون به هر حال پرونده سیاسی که برای آنها درست شده بود در وضعیت کاریی آنها نیز تاثیر داشت و از طرف دیگر چون اکثر این دانشجویان نخبه و در مقاطع بالا‌تر رتبه‌های بالا کسب کرده بودند، بنابراین در نتیجه این محرومیت از تحصیل متحمل مشکلات روانی همچون افسردگی شدند و بسیاری درصدد این بودند که به خارج از کشور عزیمت کنند و در ‌‌نهایت از این مسیر ادامه تحصیل دادند. اما کسانی که نمی‌خواستند به خارج از کشور بروند و در ایران ماندند به هر حال با مشکلات زیادی مواجه بودند که این بر زندگی، کار و روابط خانوادگی آنها تاثیرات نامطلوب زیادی گذاشت.
محرومیت دانشجویان از ادامه تحصیل ظلم بزرگی بود که در جامعه ما اتفاق افتاد، اما خوشبختانه دولت آقای روحانی تلاش کرد این ظلم را تا حدی رفع کند هر چند خیلی از دوستانی که در سال‌های اولیه دولت آقای احمدی‌نژاد از تحصیل محروم شدند، نتوانستند به دانشگاه برگردند؛ زیرا برگرداندن دانشجویان محروم از تحصیل به دانشگاه در دولت یازدهم تاکنون فقط مشمول دانشجویانی شده است که در سال‌های۹۰ و ۹۱ از تحصیل محروم شده اند، بنابراین دانشجویانی که در سال ۸۴ با عنوان ستاره دار از تحصیل محروم شده بودند هنوز نتوانسته اند به دانشگاه برگردند و همچنان محروم از تحصیل هستند.

با توجه به اینکه استیضاح وزیر علوم در دستور کار مجلس قرار گرفته است و از سویی برگرداندن دانشجویان ستاره دار به دانشگاه نیز یکی از اصلی ترین دلایل نمایندگان متقاضی استیضاح وزیر عنوان می‌شود آیا نگران نیستید که شما هم از این جریان به نوعی متضرر شوید؟

قطعا این نگرانی وجود دارد و همه دانشجویان محروم ازتحصیل در این یک سال با این نگرانی ثبت نام کردیم و وارد دانشگاه شدیم، که هر لحظه ممکن است این روند محرومیت از تحصیل بار دیگر تکرار شود. به هر حال ما چندین بار طعم محرومیت از تحصیل را چشیده‌ایم و واقعیت این است که تمام و یا دست کم دانشجویان ستاره داری که من با آنها آشنایی دارم و اکنون به دانشگاه برگردانده شده‌اند همه تلاششان این بوده که نشان دهند، آن مسائلی که مخالفین برگرداندن دانشجویان محروم ازتحصیل به دانشگاه مدعی وجود آن هستند؛ واقعیت ندارد. و حتی خود من نیز جز ساعاتی که در کلاس هستم، دقیقه‌ای اضافه در دانشگاه نمانده‌ام، چرا که نگران این بودم که مبادا این شائبه ایجاد شود که با برگشتن به دانشگاه می خواهیم به فعالیت سیاسی خود ادامه دهیم.

یعنی از زمانی که به دانشگاه برگردانده شدید تاکنون هیچ فعالیت سیاسی یا اجتماعی نداشته‌اید؟

من به هر حال خود را یک فعال اجتماعی و سیاسی می‌دانم اما ادعای مخالفان بازگشت دانشجویان ستاره دار به دانشگاه‌ها به هیچ وجه صحت ندارد، ما هرگز به دنبال این نبودیم که در دانشگاه مشکلی ایجاد کنیم بلکه فکر می‌کنیم همه چیز دانشگاه باید علمی باشد و خودمان را هم محق می‌دانیم که بر اساس صلاحیت‌های علمی خود در دانشگاه ادامه تحصیل دهیم.

ارزیابی شما به عنوان کسی که در بطن همه این مشکلات بوده‌اید از چالش هایی که بر سر این مسئله برای وزارت علوم به وجود آمده چیست؟

واقعیت این است که من فکر می‌کنم این یک کار کاملا سیاسی است، به این معنی که هیچ یک از دانشجویان ستاره دار و یا حداقل کسانی که من آنها را می‌شناسم که به دانشگاه برگردانده شده‌اند، مخل وضعیت آکادمیک نیستند و هیچ کدام‌ به قول برخی آشوبگر نبوده و نیستند. کما اینکه امسال دانشگاه یکی از سال‌های پر آرامش خود را درسال های اخیر دیده است. متاسفانه برخی از نمایندگان مجلس بیش از اینکه به حقوق ملت و دانشجویان اهمیت دهند، به منافع سیاسی خود فکر می‌کنند. احساس من این است که برخی از وزارت علوم امتیازی را درخواست کرده‌اند که به آنها داده نشده است چرا که ما می‌دانیم دکتر فرجی دانا یکی از علمی‌ترین شخصیت‌های کشور هستند و اساسا فردی سیاسی نیستند و مدیریت سیاسی ندارند، کما اینکه بسیاری از اعضای تحکیم وحدت امروز از ایشان ناراضی هستند که چرا اجازه فعالیت بسیاری از کارهای سیاسی را در دانشگاه نداده‌اند.
به هر حال وزیرعلوم کاملا علمی و فراجناحی رفتار می‌کنند و منتسب به یک گروه خاص نیستند. بنابراین به نظر می‌رسد نمایندگانی که طرح استیضاح ایشان را امضا کرده‌اند. فقط به منافع خود توجه می‌کنند و برایشان اهمیتی ندارد که رفتارشان در جامعه به خصوص جامعه دانشجویی چه بازتابی دارد. اتفاقا به عقیده من یکی از مثبت‌ترین کارهایی که به صورت جدی و به عنوان یک اقدام انسان‌دوستانه توسط آقایان توفیقی و فرجی دانا و مجموعه وزارت علوم صورت گرفته همین بازگرداندن دانشجویانی است که طی سال‌ها از حقشان محروم شده اند. من از نمایندگانی که درخواست استیضاح وزیر علوم را امضا کرده اند، درخواست دارم که توضیح دهند؛ دانشجویان ستاره‌داری که به دانشگاه برگردانده شده اند، چه مشکلاتی را برای دانشگاه ایجاد کرده‌اند. متاسفانه در دوران آقای احمدی‌نژاد فردی دریک برنامه تلویزیونی ادعا می‌کرد که دانشجویان ستاره‌دار دارای مشکلات اخلاقی بودند، حرف ما این است که این اتهامات باید اثبات شود و خود بنده حاضرم در هر دادگاهی که بگویند، حاضر شوم.

همان طور که می‌دانید در صورتی که در پی استیضاح وزیر علوم نمایندگان به عدم صلاحیت ایشان رای دهند، این وزارتخانه تا معرفی وزیر جدید و گرفتن رای اعتماد از مجلس با سرپرست اداره خواهد شد فکر می‌کنید این عدم ثبات مدیریتی چه تاثیری بر وضعیت دانشگاه‌ها خواهد داشت؟

استیضاح وزیر علوم باعثآسیب به فضای علمی دانشگاه‌ها خواهد شد چرا که ثبات علمی مبتنی بر ثبات مدیریتی است اما متاسفانه وزارت علوم دستخوش مسائل سیاسی شده و من نمی‌دانم چرا در حالی که کشورمان با مشکلات اساسی‌تری مواجه است، امروز مشکلات را به دانشجویان ستاره‌دار خلاصه‌کرده‌اند و این در حالی است که در حال حاضر دانشگاهها با هیچ مسئله ای مواجه نیستند، متاسفانه وضعیت تحریم‌ها و مسائل اقتصادی را‌‌ رها کرده‌اند و دغدغه‌شان صرفا منوط به دانشجویانی شده‌ است که دارند زندگی خود را می‌کنند و هیچ چیزی هم از دولت نمی‌خواهند. حتی من حاضرم از دانشگاه انصراف بدهم برای اینکه دانشگاه ثبات خود را داشته باشد، چون این وضعیت مهمتر از منافع شخصی است. متاسفانه درمورد استیضاح وزیر علوم شخصی نگاه شده و اصلا توجه نمی‌شود که وضعیت میلیون‌ها دانشجو بر اثر تصمیم‌گیری آنها چگونه خواهد شد و دچار چه مشکلاتی خواهند شد. لذا این کار صرفا مشکلات را دامن می‌زند. من به شما قول می‌دهم اگر در پی استیضاح وزیر علوم مجلس به عدم صلاحیت ایشان رای دهد، ظرف مدت کوتاهی از دانشگاه انصراف بدهم و درسم را در یکی از دانشگاه‌های معتبر آمریکایی شروع کنم و به جایی بروم که بتوانم با امنیت خاطر ادامه تحصیل دهم.