از دمیدن روحی تازه به صنعت نفت ایران تا انحصار چینی!

به گزارش ایلنا، قرارداد 25 ساله ایران با کشور چین که اخیرا مباحث زیادی در مورد آن مطرح شده، موضوعی است که مربوط به حدود بیش از 4 سال گذشته و سفر رئیس جمهوری این کشور به ایران. هنوز سند توافقنامه جامع روابط استراتژیک 25ساله ایران- چین منتشر نشده و متنی به عنوان سند نهایی به امضا نرسیده اما نشریه پترولیوم اکونومیست در تاریخ 3 سپتامبر 2019 در گزارشی به انتشار جزئیاتی از توافقنامه 25 ساله همکاری‌های جامع ایران-چین پرداخت و مدعی شد که طی این توافقنامه چین 280 میلیارد دلار در صنعت نفت و گاز ایران و 120 میلیارد دلار در صنعت حمل‌ونقل ایران سرمایه‌گذاری می‌کند، در مقابل شرکت‌های چینی اولویت اول اجرای پروژه‌ها هستند.

در متنی هم که در وب‌سایت رسمی رئیس‌جمهوی ایران نیز که در تاریخ  23 ژانویه 2016 منتشر شد اعداد و ارقام و جزئیاتی از این توافق ذکر نشد و صرفا به کلیات بسنده شد. زمینه کلیات این توافق در متن منتشر شده «سیاسی»، «همکاری اجرایی»، «انسانی و فرهنگی»، «قضایی، امنیتی و دفاعی» و «منطقه‌ای و بین‌المللی» اعلام شد. در آن متن گفته شد دو طرف درباره تدوین نهایی سند توافق جامع 25 ساله بحث و تبادل نظر خواهند کرد.

سیدمهدی حسینی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره این قرارداد احتمالی 25 ساله و عوایدی که می‌تواند در حوزه نفت و گاز برای کشور حاصل کند، اظهار داشت: بنده به قراردادهای درازمدت بین کشورها آن هم به صورتی که یک کشور در موضع بالا و ما در موضع پایین و آن کشور سرمایه‌گذار و ما سرمایه‌پذیر باشیم، اصولا با تردید نگاه می‌کنم، اما در هر حال محتوای قرارداد را نمی‌دانم و اطلاعی ندارم چه منافعی ممکن است برای ما داشته باشد اما اینکه بخشی از این سرمایه‌گذاری 400 میلیارد دلاری وارد نفت شود، قابل تامل است.

وی افزود: در حوزه ارائه تکنولوژی نیز این کشور بخشی را می‌تواند در اختیار ما قرار دهد و بخش‌هایی را نیز ممکن است از جاهای دیگری دریافت کنیم، در مجموع بنده در یک فضای خاکستری صحبت می‌کنم چون از محتوا خبر ندارم، ضمن اینکه طولانی و 25 ساله بودن قرارداد نگران‌کننده است.

رئیس سابق کمیته بازنگری در قراردادهای نفتی در ادامه درباره اینکه این قرارداد می‌تواند تضمینی برای خرید نفت ایران باشد، گفت: باید در نظر داشت که چینی‌ها هم مثل بقیه کشورها با تحریم همراه بودند و نفت ما را نخریده و یا کاهش واردات داشتند، البته کمک‌هایی هم در گوشه و کنار داشته‌اند اما ما شاهد افت صادرات نفت‌مان هستیم، چین هم کشوری است که نمی‌تواند تحریم را نادیده بگیرد و چندان فرقی با دیگر کشورها ندارد.

وی ادامه داد: کسی نمی‌تواند در این شرایط تضمین خرید نفت داده و اینکه مشتری ما باقی بماند، چین یکی از کشورهایی بود که روزی 400 هزار بشکه از ما خرید می‌کرد کمااینکه ژاپن، کره‌جنوبی و اروپای‌غربی هم می‌خریدند، اینکه بگوییم در شرایط تحریم یک کشوری نفت ما را می‌خرد، محل تردید است.

این تحلیلگر حوزه انرژی خاطرنشان کرد: اینکه چین بخواهد در شرایط تحریم قراردادی را تصویب، اجرا و حتی سرمایه‌گذاری کند تاحدی جای تردید دارد، چون ممکن است به هر دلیلی بهانه‌ای پیدا شود که این اتفاق نیفتد، چین هزاران میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در امریکا دارد، سالانه خیلی بیشتر از 800 میلیارد دلار با امریکا تجارت می‌کند که در مقایسه با تجارت 20 میلیاردی که با ما دارد بسیار عظیم است.

وی ادامه داد: باید بررسی کرد آیا چین حاضر است با یک گروه شرور مثل ترامپ و تیمی که سرکار هستند، روبرو شود و منافع خود را به خطر بیندازد؟ اینها مسائلی است که اذهان را مشغول می‌کند، بنده نمی‌گویم مسئولین امر این مسائل را ندیده‌اند اما چون نمی‌دانم چه نسخه‌ای داشته‌اند، نمی‌توانم اظهارنظر خاصی داشته باشم، جز اینکه بگویم نگرانم.

حسینی درباره بازتاب سیاسی مثبت قرارداد در شرایط کنونی تحریم تاکید کرد: تصور نمی‌کنم چینی‌ها در شرایط تحریم خیلی بیشتر از آن چیزی که تا بحال انجام داده‌اند برای ما انجام دهند، قرار نیست فقط برای فضای سیاسی معامله 25 ساله داشته باشیم، ابزارهای دیگری هم داریم که وضعیت سیاسی را تغییر داده و یا روی آن اثر بگذاریم.

وی تصریح کرد: اگر مسئله ما حل مسئله تحریم است راه‌های دیگری هم وجود دارد، مثلا رفتن به شورای امنیت و شکایت از امریکا برای خروج از کنوانسیون‌های وین، نادیده گرفتن قراردادها و رای دیوان دادگستری لاهه که به صراحت می‌گوید "ایران نباید تحریم شود". ما این کار را نکردیم و هر روز شرایط سخت‌تر شده است، در حالی که آنها یک مسئله کوچک مانند موضوع 2231 و مسئله ادامه تحریم تسلیحاتی ایران را به شورای امنیت می‌برند.

این کارشناس حوزه نفت افزود: ما حکم خوب دادگاه بین‌المللی لاهه را که "تحریم نکنید" در جیب‌مان داریم ولی به شورای امنیت نمی‌بریم که حکم بگیریم. ممکن است حکم به نفع ما نباشد اما قطعا فضای سیاسی را عوض می‌کند، می‌توانیم بگوییم دیکتاتوری که امریکا راه انداخته به هیچ صراطی از جمله توجه به بالاترین دستگاه امنیتی بین‌المللی یعنی شورای امنیت، مستقیم نیست. این خیلی خوب است که ما این چهره را از امریکا معرفی کنیم حتی اگر تحریم‌ها هم برداشته نشود. ما این کار را نکردیم و می‌خواهیم 25 سال قرارداد با چین ببندیم.

وی گفت: البته توصیه می‌کنم در پروژه "یک جاده، یک کمربند" و  احیای جاده ابریشم که چین بدنبال آن است،  شریک شویم، از چین بخواهیم کمک کند عضو معاهده شانگ‌های شویم، این اقدام قطعا از نظر سیاست خارجی بسیار خوب است.

محمد غرضی نیز در این باره به ایلنا گفت: روزگار اینکه تکنولوژی یک معضل بزرگی در دنیا باشد تمام شده، در قدیم داشتن ذوب آهن مسئله بود، بعدها می‌خواستند تکنولوژی برق و اتمی داشته باشند و اینها آرزو بود. امروز تکنولوژی از سطوح غیر قابل دسترسی خارج شده و هر کشوری با توانایی خود می‌تواند امکانات فراوانی را در سطح متخصصین مختلف تجمیع کند و کار را پیش ببرد، در نتیجه باید گفت به لحاظ تکنولوژیکی کم و بیش به سطحی رسیده‌ایم که بتوانیم کشور را تغذیه کنیم. 

وی افزود: به لحاظ جذب سرمایه، کشور ما همواره از دوران مشروطه تاکنون دچار کسری بوده، اینکه بتوانیم منابع نفتی را زنده کرده و سرمایه‌گذاری کنیم، قطعا واجب است.

وزیر اسبق نفت خاطرنشان کرد: به هر حال برای کشور بسیار مفید است که از این مسیر بتوانیم 10میلیون تولید نفت داشته باشیم، ظرف 15 سال آینده اقتدار سیاسی کشور را بالا می‌برد اما نه اینکه میادین در انحصار چین قرار بگیرد، نباید اجازه دهیم در چاله‌هایی که رقبا برایمان حفر می‌کنند، بیفتیم.

وی با یادآوری اینکه جذب سرمایه‌گذاری در این شرایط برای کشور واجب است، تاکید کرد: هرچند در این شرایط جذب سرمایه بسیار برای کشور اهمیت دارد و منجر به توسعه خواهد شد اما نباید اجازه دهیم اقتدار سیاسی کشور به حاشیه برود.