در گفت‌وگو با ایلنا تشریح شد؛
آیا زاینده‌رود مستاصل شده است؟
یک فاجعه زیست‌محیطی در قلب شهر اصفهان در حال رخ دادن است در حالی‌که با تخصیص اندکی آب و حفظ جریان حداقلی زاینده‌رود می‌توان زندگی این پرندگان که برخی از آنها از گونه‌های نادر هستند و سایر آبزیان رودخانه را نجات داد، اما به دلیل نگرانی از تامین آب شرب در تابستان آینده ، مجوز چنین اقدامی صادر نشده است.
محمد نظرکرده در گفت‌وگو با ایلنا، درباره وضعیت کنونی زاینده‌رود و گاوخونی اظهار داشت: سال آبی ۹۸-۹۷ از جمله سال‌های استثنایی در میزان بارندگی در سرشاخه‌های زاینده‌رود بود، در این سال ۲۱۵۰ میلی‌متر بارندگی داشتیم و ورودی به سد زاینده‌رود ۱۹۵۰ میلیون مترمکعب (یک ونیم برابر میانگین بلندمدت) رسید. البته به دلیل توسعه کشاورزی در بالادست سد زاینده‌رود در دو استان اصفهان و چهارمحال و بختیاری، میزان ورودی به سد کاسته شده است که اگر این میزان توسعه وجود نداشت باید رقمی بیش از ۲۳۰۰ میلیون مترمکعب، آب وارد سد زاینده‌رود می‌شد.اما متاسفانه با وجود آمار افزایش چشمگیر ورودی به سد، امسال تنها حدود ۲۵ درصد حقآبه ۱۷۶ میلیون متر مکعبی تالاب بین‌المللی گاوخونی تامین شد.
وی با بیان اینکه وضعیت خود رودخانه زاینده‌رود هم بهتر از وضعیت تالاب گاوخونی نبوده است، افزود: در بهمن ۹۷، پس از ۲۰ ماه متوالی خشکی زاینده‌رود در اصفهان، به منظور کشت پاییزه کشاورزان اصفهان رهاسازی آب در زاینده‌رود، به مدت ۲۰ روز انجام شد و پس از آن دوباره نفس زاینده‌رود قطع شد و قرار بود برای آبیاری مجدد کشاورزان، زاینده‌رود در نیمه فروردین‌ماه جاری شود، ولی با توجه به بارش‌های بسیار مناسب، زاینده‌رود با جریان اندکی برای ایام نوروز بازگشایی شد که تاثیر بسیار مطلوبی بر روی صنعت توریست، اقتصاد استان و نشاط اجتماعی و... داشت. در نیمه فروردین‌ماه ۹۸، دبی خروجی سد زاینده‌رود، به میزان ۹۰ الی ۱۰۰ و حتی ۱۱۰ مترمکعب برثانیه به منظور کشاورزی افزایش یافت و این افزایش دبی تا پایان خردادماه ادامه یافت و در پایان خردادماه، همزمان با پایان آبرسانی کشاورزی، مجددا جریان زاینده‌رود قطع شد. چون تصمیم گرفته شد که با توجه به خشکسالی سال قبل از آن، جهت کشت تابستانه نیز آبی اختصاص یابد و دوباره در اواسط تیرماه، زاینده‌رود به منظور کشاورزی، با دبی بسیار بالای ۱۰۰ مترمکعبی جریان یافت.
این پژوهشگر مسائل آب با بیان اینکه مدیریت جریان رودخانه، به مسئولان استان اصفهان داده شد، مشروط بر آنکه تا پایان شهریور ماه ۴۵۰ میلیون مترمکعب، ذخیره سد باقی بماند، تصریح کرد: در ابتدا قرار بود تا ۲۰ شهریورماه و در سه بازه ۲۰ روزه این آب رهاسازی شود. ولی بنابر تصمیمات اتخاذ شده، جریان مستمر با دبی بالا ادامه یافت و حتی بنا به درخواست کشاورزان و جهاد کشاورزی، تا اواسط مهرماه جریان زاینده‌رود به منظور کشاورزی جریان مستمر داشت. پس از آن قرار شد تا کشت پاییره کشاورزان در آبانماه، یعنی در طول ۴۰ روز، جریان متوقف نشود. ۲۳ آبانماه مجددا به مدت ۲۰ روز به منظور کشت پاییزه، دبی خروجی به ۹۰ مترمکعب رسید. البته حتی در همین باز کردن و بستن‌های متوالی زاینده‌رود به منظور کشاورزی، زاینده‌رود تنها تا ۳۰ کیلومتری شرق اصفهان اجازه جریان یافتن داشت و پس از آن در سد رودشتین، آب به طور کامل وارد کانال‌های کشاورزی می‌شد و در ۱۳۰ کیلومتر مسیر تا تالاب گاوخونی، رودخانه کاملا خشک بود.
وی توضیح داد: در نیمه آذرماه، دبی خروجی سد به ۱۶ مترمکعب کاهش یافت که از این میزان، بیش از ۱۱ میلیون مترمکعب آن، به مصرف شرب و صنعت اصفهان و انتقال به یزد می‌رسد، ولی با توجه به زایش‌های مسیر زاینده‌رود، همین اندک دبی خروجی نیز توانسته بود جریان حداقلی را برای زاینده‌رود حفظ کند.تا اینکه روزانه به طور تدریجی این خروجی از ۱۶ به ۱۱ مترمکعب کاهش یافت و باعث شد در اوایل دی‌ماه زاینده‌رود کاملا خشک شود
نظرکرده گفت: در حالی رودخانه به طور کامل خشک شد که میزبان بیش از ۴۰۰۰ پرنده مهاجری است که از هزاران کیلومتر دورتر برای زمستان گذرانی به زاینده‌رود مهاجرت کرده‌اند و با خشکی زاینده‌رود در حال از دست دادن محل زندگی و منبع غذایی خود هستند. یک فاجعه زیست‌محیطی در قلب شهر اصفهان در حال رخ دادن است در حالی‌که با تخصیص اندکی آب و حفظ جریان حداقلی زاینده‌رود می‌توان زندگی این پرندگان که برخی از آنها از گونه‌های نادر هستند و سایر آبزیان رودخانه را نجات داد، اما به دلیل نگرانی از تامین آب شرب در تابستان آینده، مجوز چنین اقدامی صادر نشده است. در حالی که طبق قانون، اولویت تامین آب جهت نیاز محیط‌زیستی، از کشاورزی و صنعت بالاتر است و شرعاً و اخلاقاً نباید محیط زیست را فدای توسعه کشاورزی و صنعت کرد و اگر اندکی در رهاسازی آب کشاورزی مدیریت صورت گیرد امکان تامین نیاز محیط زیستی رودخانه وجود خواهد داشت و از بروز این فاجعه جلوگیری می‌شود.
وی یادآور شد: تخصیص بی‌رویه موجب خشکاندن زاینده‌رود شده است، باید خسارت کشاورزان حوضه پرداخت شود اما نباید با ضایع کردن حقابه محیط‌زیست، حیات را در یک استان و در فلات مرکزی در معرض خطر جدی نابودی قرار داد.
این پژوهشگر مسائل آب بیان کرد: تا اواسط آذرماه نیاز آبی کشاورزی مرتفع شد و قرار شد آب با دبی ۱۵ متر مکعب بر ثانیه رهاسازی شود و در حد آب باریکه کف رودخانه باشد که خشک نشود، یکی از دلایل آن به خاطر پرندگان مهاجری است. حدود ۳ تا ۴ هزار پرنده کف زاینده رود هستند و قرار بود آبی بماند که اکوسیستم حفظ شود، متاسفانه آب منطقه‌ای بعد از دو هفته که با این شرایط ادامه داد دبی آب را به ۱۱ متر مکعب بر ثانیه کاهش داد به طوری که آب فقط برای شرب اصفهان می‌رود و اکنون رودخانه خشک شده و متاسفانه پرندگان مهاجر مستاصل مانده‌اند، برکه‌هایی اطراف رودخانه هستند که روز به روز کوچک‌تر می‌شوند و جریان آب متوقف و خشک است.
وی افزود: اکنون به کشاروزی و صنعت آب را تخصیص می‌دهند و محیط زیست شرایط خوبی ندارد در حالی که اولویت بعد از شرب محیط زیست است. مخصوصا برای پرندگان مهاجر مستاصل و آبزیان که همه اینها قتل‌عام و طبیعت شکنجه خواهد شد.
نظرکرده تاکید کرد: کافی است دبی آب را افزایش دهند، زاینده رود در مسیر خود زایش دارد، به مدت دو هفته بعد از قطع آب کشاورزی ۱۶ متر مکعب بر ثانیه رها سازی می‌شد، تقریبا یک جریان حداقلی در زاینده‌رود وجود دارد که ۱۱ متر مکعب برای شرب اصفهان، یزد و کاشان مصرف می‌شود و مابقی در رودخانه جریان پیدا می‌کرد و آب‌های میان حوضه‌ای و زهآب کشاورزی هم ملحق می‌شد و جریان حداقلی را بوجود می‌آورد، یعنی از ۱۱ به ۱۶ متر مکعب تبدیل و یا ۲۰ متر مکعب رهاسازی شود، مسئله حل می‌شود، و این در حالی است که آب منطقه‌ای اصفهان اعلام کرده وزارت نیرو مجوز رهاسازی این میزان آب را نداده است.
