برندگان و بازندگان تنش نفتی در خاورمیانه

به گزارش خبرنگار ایلنا، بدون تردید مهمترین مولفه و متغیر اقتصاد در منطقه خاورمیانه و بویژه زیرمنطقه خلیج فارس تولید نفت و قیمت آن است که علاوه بر اقتصاد کشورهای عرضه کننده آن، کشورهای متقاضی نیز تحت تأثیر آن هستند. اما تولید این کالای راهبردی، همواره زیر سایه ریسک‌های سیاسی و ژئوپلیتیک بوده و حتی بیشتر اوقات وزن مسائل غیربنیادی بر بنیادی نیز در این موضوع چربیده است.

به نظر می‌رسد اتفاقات اخیر در عراق و افزایش تنش میان ایران و آمریکا می‌تواند دوباره تاثیر این عوامل بر قیمت نفت را تشدید کند. اما این موضوع می‌تواند برندگان و بازندگان خاصی داشته باشد. باید توجه داشت که تقریبا روزانه ۲۰ میلیون بشکه نفت از تنگه هرمز عبور می‌کند که ایران در برقراری امنیت آن نقش کانونی دارد یعنی در صورت ایجاد تنش و جنگ گرم، عبور این میزان نفت متأثر خواهد شد. از سویی تاسیسات سه کشور عمده تولیدکننده خلیج فارس یعنی عربستان، امارت و بحرین به احتمال بالا آسیب خواهند دید. نباید فراموش کرد که بیشتر این کشورها به جذب سرمایه گذاری خارجی متکی هستند که حساسیت ویژه‌ای به موضوع امنیت دارد.

حمله به تاسیسات نفتی ایران که در تهدیدهای مقامات آمریکایی نیز مطرح شده بود می تواند محل نگرانی باشد. البته به دلیل تحریم‌ها و کاهش صادرات، این مولفه وزن بالایی نمی‌تواند در نگرانی‌های ایران داشته باشد.

به نظر می‌رسد دیگر بازنده این تنش‌ها کشور چین به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان باشد که تشنه منابع انرژی است. این کشور در سال‌های اخیر توجه ویژه‌ای به انرژی این منطقه داشته و حتی این مولفه نقش بالایی در احیای دوباره جاده ابریشم دارد. افزایش تنش‌ها و به دنبال آن افزایش قیمت نفت، اقتصاد چین را به عنوان متقاضی تحت تاثیر قرار داده‌ و اقتصاد چین را وارد رکود می‌کند. 

البته این موضوع برای کشورهای اروپایی نیز محتمل است اما این اتحادیه در سال‌های اخیر در تنوع سازی سبد انرژی موفق بوده و توانسته علاوه بر نفت به منابع گازی کشورهای دیگر مانند روسیه و آذربایجان متکی باشد. همچنین انرژی‌های تجدیدپذیر نیز در سبد انرژی این کشورها نقش پررنگی دارد. بنابراین اتحادیه اروپا نیز از این تنش ها متضرر خواهد شد اما نه به اندازه چین.

البته آمریکا نیز در سال‌های اخیر به عنوان صادرکننده نفت نیز مطرح داده و افزایش قیمت نفت علاوه بر توجیه اقتصادی تولید نفت پرهزینه شل، می‌تواند در جنگ تجاری کشور چین را تحت فشار قرار داده تا امتیازهای لازم را اخذ کند. روسیه؛ دیگر ابرقدرت جهان و دومین تولیدکننده نفت دیگر متنفع افزایش قیمت نفت است. همچنین این کشور می‌تواند نقش انرژی گاز خود را به عنوان جانشین نفت برای کشورهای دیگر معرفی کند.

 در مجموع می‌توان گفت؛ تمام کشورهای منطقه، بازندگان اصلی این تنش‌ها خواهند بود که در صورت بروز جنگ گرم، تاسیسات آنها آسیب جدی خواهند دید و برای بازسازی و ترمیم آن دوباره دست به دامن شرکت‌های کشورهای غربی خواهند شد. همچنین ابر قدرت‌های روسیه و آمریکا برنده اصلی این تنش‌ها هستند بنابراین کشورهای منطقه نباید در میدانی که توسط دیگران آراسته شده، بازی کنند.

گزارش: توحید ورستان