بنزین؛ از پاشنه آشیلِ دیروزِ ایران تا تسخیرکننده‌ی امروزِ بازارِ جهان

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایلنا، بنزین که روزهای پر فراز و نشیبی را از تولید و تحریم گرفته، تا واردات، عدم تامین مالی پالایشگاه‌ها، ضعف مدیریت و ....  پشت سر گذاشته است. اکنون بعد از گذشت بیش از 100 سال از عمر صنعت نفت، با عبور از رقم تولید 115 میلیون لیتر در روز به خودکفایی رسیده و ایران به جرگه صادرکنندگان این کالای استراتژیک پیوسته است به طوری که برای اولین بار و درست در اوج تحریم؛ طی یک هفته اخیر حدود 8 هزار تن بنزین با اکتان 95 به مقصد سه کشور افغانستان،ارمنستان و اقلیم کردستان عراق صادر شد این در شرایطی است که تا یک دهه قبل مجبور به واردات آن بودیم آن هم در شرایط سخت تحریم.

این کالای استراتژیک در سال 97 با تکمیل و راه اندازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس و رسیدن به تولید 105 میلیون لیتر در روز به خودکفایی رسید و با ایجاد این جهش بزرگ پرونده واردات آن برای همیشه بسته، از خروج 5.4 میلیون ارز جلوگیری، گزینه تحریم آن از روی میز دولت‌مردان آمریکا حذف و برگ برنده‌ای شد که تحریم کنندگان را ناکام گذاشت. 

وزیر نفت در این باره گفته است: افزایش 38 میلیون لیتری تولید بنزین کشور باعث شد تا این بار، آمریکا نتواند درباره تحریم و منع ورود بنزین به ایران صحبت کند.  

علاوه بر موضوعات تولید و واردات و مباحث مدیریت و مالی تولید این محصول از پتروشیمی‌ها از جمله مباحث چالش برانگیزی بود که در دولت قبل نه تنها انتقادات فعالان زیست محیطی بلکه واکنش‌های مردمی را نیز در پی داشت، تا قبل از سال 91 خبری از بنزین یورو 4 و 5 نبود اما امروز میزان تولید بنزین با استاندارد جهانی به 76 میلیون لیتر رسیده و آلاینده بودن این فرآورده منتفی است.

به هر روی امروز تولید بنزین در کشور آرزو نیست، آلاینده نیست، نیازی به واردات آن نیست و پاشنه آشیل کشور هم نیست و رفته رفته جای خود را در بازارهای جهانی باز می کند.

در همین ارتباط و در مقایسه تولید بنزین در دولت قبل و اکنون، سید حمید حسینی به ایلنا گفت: در آن زمان پالایشگاه‌های کشور طوری طراحی شده بوند که مازوت و سوخت مورد نیاز نیروگاه‌های برق کشور را تولید می‌کردند، بنابراین همه پالایشگاه‌های کشور کارایی کمی داشتند، 30 درصد تولید پالایشگاه‌ها فرآورده‌های سنگین بود که کمتر قابل استفاده بود و با اینکه ظرفیت یک میلیون و 800 هزار تنی برای پالایش نفت خام داشتیم میزان تولید فرآورده‌های سبک مثل گازوئیل و بنزین به ترتیب حدود 90 و 60 میلیون لیتر بود.

وی افزود: با توجه به اینکه حدود 65 میلیون لیتر بنزین نیاز داشتیم، در سال‌های پایانی دولت احمدی‌نژاد حدود 10 میلیون لیتر وارد می‌شد، این 10 میلیون لیتر برای این بود که هم کیفیت بنزین تولیدی کشور که اکتان 86 داشت، بهبود یابد و هم بتوانیم کمبود داخلی را تامین کنیم.

عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی تصریح کرد: از سال 83 به بعد برنامه‌هایی برای ساخت پالایشگاه جدید در نظر گرفته شد که با پیگیری‌ها و تغییرات مدیریتی صورت گرفته، سرانجام پالایشگاه ستاره بعد از 10 سال وارد مدار تولید شد، ضمن اینکه همزمان با نوسازی پالایشگاه‌هایی مثل اراک و آبادان، کیفیت بنزین بالا رفته و میزان تولید نیز در پالایشگاه‌های تهران، تبریز، اراک و آبادان افزایش یافت. بنابراین خوشبخانه اکنون نه تنها کشور نیاز به واردات بنزین ندارد بلکه صادرکنندگان بنزین نیز شده، ضمن اینکه کیفیت نیز به شدت افزایش یافته است.

وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر ظرفیت تولید بنزین به 115 میلیون لیتر در روز رسیده و از گازوئیل سبقت گرفته و کشور در وضعیت پایداری به سر می‌برد.

حسینی با اشاره به تولید بنزین در مجتمع‌های پتروشیمی در دولت نهم و دهم گفت: وقتی تحریم شدیم و امکان واردات بنزین وجود نداشت به طرف تولید بنزین از پتروشیمی‌ها رفتند و با ترکیب ریفرمیت، متانول، بنزن و برخی فرآورده‌های پتروشیمی شروع به تولید روزانه 20 میلیون لیتر بنزین کردند، سپس مشخص شد استفاده از بنزن بیش از یک حدی به شدت آلوده کننده، خطرناک و غیراستاندارد است بنابراین مجبور شدند تجدید نظر کنند و یا حداقل آن نوع از بنزین را در شهرهای بزرگ تولید نکنند.

وی ادامه داد: در دولت یازدهم تولید بنزین از پتروشیمی‌ها متوقف شد و پتروشیمی‌های نوری و برزویه با توجه به بهبود در تولید محصولات توانستند میزان بنزن را به میزان قابل توجهی کاهش دهند. اکنون با ترکیب نفتای تولیدی در پالایشگاه‌ها و ریفرمیت پتروشیمی‌ها به تولید بنزین کشور کمک می‌کنند و جنبه‌های زیست محیطی و استاندارد نیز به شدت کنترل می‌شود.

این عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی یادآور شد: در حال حاضر در زمینه تولید گازوئیل وضعیت خوبی داریم اگرچه کیفیت به شدت مسئله‌دار بوده و سولفور به شدت بالاست. تنها پالایشگاهی که می‌تواند گازوئیل با استاندارد نزدیک به استاندارد جهانی تولید کند پالایشگاه لاوان و ستاره است و تولید بقیه پالایشگاه‌ها مثل اصفهان، اراک و آبادان سولفور بالایی دارند و مطابق پیمان کیوتو از  2020 هم در صادرات نفت کوره که 3.5 درصد مازوت دارد و هم گازوئیل که اکنون سهم خوبی در صادرات فراورده‌های نفتی دارند، به مشکل بر می‌خوریم، بنابراین حتما نیاز به بازنگری و به‌سازی در این دو محصول داریم.

وی همچنین گفت: اکنون در زمینه صادرات محصولاتی مثل روغن و قیر نیز اوضاع خوب است و جا برای افزایش ظرفیت تولید و صادرات داریم، در بازار کشورهای همسایه نیز برای صادرات بنزین حضور داریم و از پالایشگاه‌های، اراک و تبریز در حال صادرات فرآورده‌های نفتی و بنزین هستیم.

حسینی ادامه داد: پتروشیمی‌هایی مثل اصفهان، بوعلی و نوری ریفرمیتی تولید می‌کنند که محصولی شبیه بنزین است و اقلیم کردستان و عراق نیز آن را خریداری، با نفتا ترکیب می‌کنند و به عنوان بنزین می‌فروشند.

وی با اشاره به واردات 70 تا 75 هزار تن گازوئیل و 30 تا 40 هزار تن بنزین از سوی عراق تاکید کرد: فعلا در مورد صادارت فرآورده‌ها حساسیتی به لحاظ تحریم وجود ندارد و قابل تشخیص نیست که بتوانند ثابت کنند محصول متعلق به ایران است و برای کشورهای همسایه نیز مقرون به صرفه است که از ایران واردات داشته باشند، ضمن اینکه در عراق کسی گوشش بدهکار تحریم نیست.