هورالعظیم؛ غریبگی با آب یا زندگی

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایلنا، هورالعظیم با حدود 118000 هکتار مساحت یکی از بزرگ‌ترین تالاب‌های ایران است که در غرب استان خوزستان در انتهای رود کرخه در منطقه مرزی دشت آزادگان بین دو کشور ایران و عراق واقع شده، حدود یک سوم این تالاب در ایران و دوسوم آن در کشور عراق است. این تالاب از آب‌های اضافه رود کرخه، دویرچ و بخشی از آب‌های اضافه اروندرود تشکیل شده‌ است. ژرفای هور کم و تدریجاً در وسط آن به چند متر می‌رسد.  

میدان نفتی آزادگان شمالی که بخش عمده آن در بخش شمالی هورالعظیم در حوضچه 1 و 2 واقع شده است، میدان نفتی آزادگان جنوبی در ضلع جنوبی حوزه تالابی در حوضچه 3، 4 و 5 قرار دارد، میدان نفتی یادآوران که در خارج از حوزه تالاب قرار دارد و میدان یاران نیز که در بخش شمالی و جنوبی در نوار مرزی ایران و عراق در حوضچه 4 و 5 قرار دارد، از جمله میادین نفتی طرف ایران در محدوه هور هستند.

طی سال های گذشته مباحث زیادی پیرامون خشک شدن هور، افزایش گرد و غبار ناشی از خشکاندن و دخالت نفت در خشکاندن این تالاب مطرح شده است.

طبق آنچه عنوان شده بین سال‌های 1990 تا 1992، دولت صدام حسین تلاش کرد تا این تالاب را خشک کند، چون تصور می‌کرد گروه‌های مسلحی در این محل زندگی می‌کنند. همچنین بررسی و مقایسه تصاویر ماهواره ای مربوط به تالاب هورالعظیم در سال‌های 1970، 1990 و 2000 میلادی نشان می‌دهد اجرای برنامه‌های سدسازی در دو کشور ترکیه و عراق نیز آسیب‌های زیادی به تالاب وارد کرده است.

در همین ارتباط جبار وطن فدا مدیر کل دفتر رودخانه‌های مرزی وزارت نیرو، ضمن اشاره به سوابق تاریخی خشک شدن هورالعظیم گفته است: این تالاب‌ که از رودخانه‌های دجله، فرات و کرخه تغذیه می‌شود، از دهه ۱۹۸۰ در معرض پیامد‌های پروژه‌های سدسازی ترکیه و همچنین اقدامات زهکشی رژیم صدام که با اهداف توسعه کشاورزی، سیاسی و نظامی انجام شد، قرار گرفتند. نتیجه این اقدامات، خشک شدن کامل هورالحمار و هور مرکزی و همچنین حدود ۷۰ درصد از هورالعظیم بوده است.

فریبا آوریده رئیس گروه رودخانه‌های مرزی و منابع مشترک غرب کشور نیز خاطرنشان کرده است: واقعیت این است که این تالاب از رودخانه‌های کرخه، دجله و فرات تغذیه می‌شده‌است. این در حالی است که در عراق ناامنی باعث از هم پاشیدن نظام‌های اداری آن کشور شده است، در ترکیه نیز احداث ۱۵ سد و حبس ۳۵ میلیارد متر مکعب آب دجله و فرات، به خشکی عمده تالاب‌های عراق منتهی شده است. در چنین شرایطی انتظار داریم طبیعت چه پاسخی به ما بدهد؟  

اکنون و در پی سیلاب اخیر که جنوب کشور را نیز به شدت تحت تاثیر قرار داد باعث پر و سرریز شدن بسیاری از رودهایی شد که سرچشمه هورالعظیم بوده و ورودی به این تالاب را تا حد زیادی افزایش داده‌اند، اما شایعاتی نیز مبنی بر عدم اجازه ورود آب به هور توسط نفتی‌ها برای حفاظت از تاسیسات مستقر در این تالاب نیز مطرح شد.

عیسی کلانتری،رئیس سازمان محیط زیست اما تأیید کرده که به طور متوسط ۹۰ درصد تالاب‌های کشور پر شده‌اند.

بیژن زنگنه وزیر نفت خشکاندن هور را جنایت بشری خوانده و گفته: من از ابتدا مخالف دستکاری در اکوسیستم هورالعظیم بودم و اعلام کردم هیچ منابعی برای این کار اختصاص نخواهم داد و هور باید به شرایط اولیه بازگردد.در هور لازم باشد چهار پایه و سکو می‌زنیم، من هور را خشک نمی‌کنم، کاری کنم که مردم‌ یک عمر لعنتم کنند؟ به هیچ عنوان جلو زندگی طبیعی و جریان چرخه آزاد طبیعت را نمی‌گیریم، برنامه ما هم نبوده و نیست و نفت چنین اراده ای نداشته و نخواهد داشت.

تورج دهقانی مدیر عامل شرکت توسعه دهنده میادین نفتی واقع در هورالعظیم نیز اذعان کرده هیچ مانعی برای گردش آب در هورالعظیم وجود نداشته ضمن اینکه حتی برای جلوگیری از وارد شدن خسارت به محیط زیست منطقه 10 تا 12 حلقه از چاه‌های نفت را نیز از مدار خارج کرده‌ایم.  

فیلم و عکسها مربوط به ۲۹ فروردین ۹۸ است.