هدف‌گذاری نخست کشور مسئله اقتصاد باشد/ اتکا به سیستم بانکی نتیجه سرکوب بازار سرمایه است/ حذف درآمدهای نفتی از بودجه آسان نخواهد بود

مرتضی عزتی در گفت‌وگو با ایلنا در مورد رونق تولید به عنوان شعار سال جاری گفت: باید توجه داشت که تنها با شعار کارها بسامان نمی‌شود، ما نیازمند آن هستیم که سیاست‌های کلی نظام در راستای بهبود وضعیت اقتصادی تنظیم شوند و هدف‌گذاری نخست کشور مسئله اقتصاد باشد، در غیر این صورت ما به هدف خود مبنی بر رونق تولید و رشد اقتصادی نخواهیم رسید.

وی ادامه داد: در کشور ما اهداف غیراقتصادی اولویت نخست هستند و اهداف اقتصادی را خودبه‌خود تحت تاثیر قرار می‌دهند، بطوری که وقتی که این دو در تعرض هستند، اقتصاد فدا می‌شود. از همین روی نمی‌توانیم زیاد امیدوار باشیم که اقتصاد با رشد چشمگیر همراه باشد، در واقع با وجود اهداف غیر اقتصادی رشد مختصر اقتصادی هم نسبتا خوب است.

این استاد دانشگاه با تاکید بر نقش بازار سرمایه در رونق تولید گفت: اشکال ما این است که سرمایه و سرمایه‌دار را سرکوب می‌کنیم  که نتیجه آن هم بازار سرمایه کوچک است. در اکثر کشورها تولیدکنندگان برای تامین سرمایه، متکی به بازار سرمایه هستند اما در کشورهای فقیر، ضعیف و ناتوان از نظر سیاست‌گذاری و کشورهایی که نگاه‌شان ایدولوژیک است اجازه رشد بازار سرمایه داده نمی‌شود بنابراین توانایی تامین سرمایه تولیدکنندگان را هم ندارد و این گروه به ناچار به سمت سیستم بانکی حرکت می‌کنند.

وی افزود: در هیچ کجای دنیا بانک‌ها تامین کننده سرمایه‌های بزرگ تولید نیستند و بیشتر در حد سرمایه‌گذاری‌های کوچک یا در حد مصرف و سرمایه در گردش و مشابه این‌ها تامین مالی می‌کنند بنابراین اگر ما هم برای بانک‌ها همین چارچوب و وظیفه را قائل شویم تقاضای شدید برای بانک‌ها وجود نخواهد داشت و بالطبع شرایط تا حدودی می‌تواند تعدیل شود و بانک‌ها وظایف خود را بهتر انجام دهند. البته باید توجه داشت در شرایطی که سرمایه سرکوب شود بانک‌ها نیز سرمایه هنگفتی نخواهند داشت که در قالب تسهیلات به مردم ارایه دهند و در نتیجه عرضه وجوه نسبت به تقاضای تسهیلات کمتر خواهد بود که در این شرایط بانک‌ها در راستای منافع خود سود سپرده‌ها را افزایش می‌دهند تا این وجوه به مسیرهای دیگر حرکت نکند.

عزتی خاطرنشان کرد: وقتی بانک‌ها مجبور باشند برای سپرده‌ها سود بالا بپردازند بالطبع از تسهیلات هم سود بالا دریافت خواهند کرد و چون بنگاه‌ها متکی به بانک‌ها هستند در این شرایط آسیب خواهند دید که این در نتیجه ساختار اقتصادی کشور و تخریب بازار سرمایه است. البته نباید فراموش کرد بانک‌ها نیز تلاش می‌کنند در حد توان و امکانات خود در راستای رونق تولید و اقتصاد گام بردارند.

این کارشناس اقتصادی در مورد هدایت نقدینگی به سمت تولید گفت: باید توجه داشت نقدینگی مجموعه پولی است که در دست مردم است و این نقدینگی در چرخه‌ای از فعالیت‌های مختلف مصرف، خرید، مبادله و مشابه آن در جریان است و کسی هم نمی‌تواند در این جریان دخالت کند چون این پول در جریان، مالکانی دارد که خودشان اختیار دارند که آن را پس‌انداز یا مصرف کنند. البته باید توجه داشت که حجم سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای رشد قابل توجه و رونق تولید حداقل سالانه چندین ده میلیارد دلار است و این حجم از نقدینگی که می‌تواند به سمت تولید سوق یابد ناچیز است. آن مقدار از نقدینگی که در چرخه اقتصادی می‌تواند موثر باشد بکار گرفته می‌شود و هیچ بانکی هم تمایل ندارد سپردهای مردم را که در قبال آن سود می‌پردازد را راکد نگه دارد‌.

وی تصریح کرد: پس این ادعا که نقدینگی می‌تواند به سمت تسهیلات برود و نمی‌رود با واقعیت اقتصاد همخوانی ندارد و البته اقتصاد ما هم بیش از این ظرفیت ندارد و باید از جریان خارجی و بیرون از اقتصاد در قالب سرمایه‌گذاری خارجی و درآمدهای نفتی استفاده کند که هر دو به علت سیاست‌های کلی کشور با چالش روبه رو هستند.

استاد اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس در مورد استفاده بهینه از درآمدهای نفتی گفت: اگر اقتصاد ما سالم همراه با رشد اقتصادی و تولید بالا بود براحتی می‌توانستیم آن را از بودجه دولت حذف کنیم اما در شرایط کنونی و با تولید و سیستم مالیاتی موجود چشم پوشی از این درآمدها آسان نیست. حتی زمانی که حساب ذخیره ارزی بود یا الان که صندوق توسعه ملی وجود دارد به هر بهانه‌ای مجبور به استفاده از آن می شویم. هرچند هدف ایجاد صندوق خوب بود اما به علت مشکلات اقتصادی و تولید، رشد اقتصادی و سرمایه گذاری محدود باز هم با دست خودمان اجازه نمی‌دهیم صندوق به اهداف تعیین شده دست یابد.