انتقاد سیاسی به صنعت نفت در آستانه ۴۰ سالگی انقلاب / آیا منافع ملی برای برخی نیاز به بازتعریف دارد؟
برخی از ناظران معتقدند نقد برخی از نمایندگان به عملکرد وزارت نفت، نه تنها کارشناسی و واقع گرایانه نیست بلکه پشت پرده‌ای سیاسی و یا انتخاباتی از سوی طیفی دارد که سودای حضور دوباره در مسند ریاست جمهوری و یا احراز اکثریت مجلس را در سر می‌پرورانند.
به گزارش خبرنگار اقتصادی ایلنا، هفته گذشته ۷۲ نفر از نمایندگان مجلس در نامه‌ای به رهبر انقلاب عنوان کردند که وزیر نفت اهتمامی برای مقابله با تحریم ها ندارد و با لغو قراردادها روزنه‌ها را بسته است.
امضا کنندگان در نامه خود آورده‌اند: جمهوری اسلامی ایران که رتبه اول جهان را در مجموع ذخایر شناخته‌شده نفت و گاز داراست، بهدلیل برخی غفلتها و سوء تدابیر در سطح سیاست‌گذاری و اجرا توسط وزارت نفت و همچنین به خاطر فشارهای دشمنان، نتوانسته است متناسب با این رتبه، جایگاه اقتصادی خود را در جهان ارتقاء بخشد. با توجه به فشار فزاینده آمریکا و متحدان غربی-عربی-عبری آن و موقعیت حساسی که در آن قرار داریم، ما نمایندگان مجلس شورای اسلامی پس از بررسیهای تخصصی و استماع نظرات جمع کثیری از مدیران و متخصصان حوزه نفت و گاز به این نتیجه رسیده‌ایم که برای مقابله با تحریمهای آمریکا راهحلهای روشنی به شرح ذیل وجود دارد که اهتمام لازم برای اجرای آنها در مدیریت ارشد وزارت نفت دیده نمی‌شود.
این در حالی است که برخی از ناظران معتقدند این نقدها نه تنها کارشناسی و واقع گرایانه نیست بلکه پشت پرده‌ای سیاسی و یا انتخاباتی از سوی طیفی دارد که سودای حضور دوباره در مسند ریاست جمهوری و یا احراز اکثریت مجلس را در سر می‌پرورانند.
در همین راستا، یک عضو کمیسیون انرژی مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره این نامه اظهار داشت: طیفی که نامه را نوشته‌اند خودشان باید علت را توضیح دهند اینها می‌گویند آقای زنگنه برای دور زدن تحریم اقدام جدی انجام نمی‌دهد و اقدام جدی مدنظرشان نیز راه اندازی بورس نفت است، این در حالی است که اجرایی شدن سازوکار فروش نفت در بورس در شرایط تحریم به مراتب سخت‌تر از شرایط عادی کشور است، در هر حال وزارت نفت، تمام تدابیر برای اجرای این کار را اندیشید و سعی کرد موانع را برطرف کند اما فعلا در یک مرحله، مشتری برای خرید پیدا نشد، مصران بر عرضه نفت در بورس اکنون این احتمال را می‌دهند که این کار موفق نباشد بنابراین با نامه نگاری و طرح موارد بی‌ربط سعی در فرار رو به جلو دارند.
در شرایط تحریم توپ را به زمین خودی می‌اندازند
جلال میرزایی با بیان اینکه هیچ‌یک از دیدگاه‌های امضا کنندگان نامه مبنای اقتصادی و تجاری ندارد، افزود: معلوم نیست چه کسی به اینها خط می‌دهد و از کجا مدیریت می‌شوند؟
وی تصریح کرد: اینها جریانی هستند که اگر موفقیتی در کشور حاصل شود، ایده را از آنِ خود و شکست‌ها را هر چند خودشان دخیل باشند گردن دیگران می‌اندازند و معمولا هم شهامت اعتراف به اشتباه ندارند.
وی خاطرنشان کرد: در اقدام عجیب آنها همین بس که در شرایط تحریم توپ را به زمین خودی می اندازند، اگر با معیار عقلانیت این رفتارها را بسنجیم توجیه خاصی برای آن پیدا نمی‌کنیم. برخی با کارشکنی در کار دولت منافع مردم را نشانه گرفته‌اند. باید روشن شود در این برهه با چه هدفی در اداره کشور کارشکنی می‌کنند.
میزایی تاکید کرد: گاهی یک وزیر و یا مسئول کوتاهی می‌کند و هزینه‌ای به کشور تحمیل می‌شود منطقی است که انتقاد و بازخواست شود و آن زمان بنده هم اگر انتقاد نکنم باید مورد سرزنش قرار بگیرم اما جریان‌سازی بی روا قطعا پشت پرده‌ای دارد.
این نماینده مجلس بیان کرد: در شرایطی که نقطه اتکای اقتصاد کشور به نفت است و دشمن هم این صنعت را نشانه گرفته تمرکز داخلی‌ها هم برای تزلزل آن جای شک دارد.
وی گفت: درحالی که خارجی‌ها روی نفت تمرکز کرده‌اند که ما را ساقط کنند در داخل هم نباید به اهداف شوم آنها کمک کنیم.
میرزایی خاطرنشان کرد: تمام ابهامات این امضاکنندگان جواب دارد مثلا خط لوله صلح را هندی‌ها عقب کشیدند نه ایران٬ پاکستان حاضر نیست هزینه و اجرا کند!٬ خود این نمایندگان هم در جریان هستند و خودشان را به راه دیگر می‌زنند٬ اگر در جریان هم نباشند باید فاتحه نمایندگی مردم را در مجلس بخوانند. تعجب می‌کنم چرا اینگونه عمل می‌کنند. آیا اهداف انتخابی خود را با لج بازی علیه مردم و کارشکنی در صنعت نفت و توسعه کشور و دغدغه‌های ملی پیش می‌برند؟ واقعا تعجب آور است.
وی یادآور شد: در مورد رفتن چینی‌ها گفته شده چرا فرش قرمز برایشان پهن نشده٬ چرا امتیاز به آنان داده نشده٬ این رفتارها عجیب است٬ آیا باید وزارت خانه را تحت فشار قرار دهیم و چینی‌ها را با این وضعیت پای میز مذاکرات بنشانیم؟ آیا آنها با این ذهنیت نمی‌آیند که از ما امتیاز بگیرند؟ آیا ما نفع چینی‌ها را در نظر می‌گیریم؟ یا باید گونه‌ای وانمود کنیم که گزینه‌های متعدد و حق انتخاب داریم. با این نامه این پیام را القا نمی‌کنیم که گزینه‌های ما برای انتخاب محدود است؟
عضو شورای مرکزی حزب اتحاد نیز در این باره به خبرنگار اقتصادی ایلنا گفت: به عقیده بنده این جزء حقوق هر شهروندی است که انتقاد یا پیشنهاد داشته باشد٬ نمایندگان مجلس هم می‌توانند هر سوال و ابهامی دارند مطرح کنند. در کمیسیون جلسه بگذارند٬ وزیر توضیح دهد تا از آنچه در جریان نیستند مطلع شوند٬ اما اینکه نامه بنویسند٬ جار و جنجال به پا کنند قطعا پذیرفتنی نیست. تحریم مسئله‌ای نیست که هر وزارت خانه‌ای جداگانه در مورد آن تصمیم گیری کند. به سیاست نظام و دولت بر می‌گردد. برنامه‌ها باید در چارچوب خاصی تنظیم شود. مشکلات فروش نفت نه دست دولت و نه دست وزارت نفت است٬ اینها موانعی است که تحریم‌ها بر سر راه کشور قرار داده‌اند٬ باید به صورت منطقی ورود کنیم تا آنچه به نفع ملت است انجام شود.
وی افزود: زمانی که قطعنامه‌های ظالمانه بر کشور تحمیل شد باید فکر می‌کردیم و نمی‌گذاشتیم صادر شود نمایندگانی که امروز دلواپسند چرا آن زمان دغدغه‌ای نداشتند؟ بخصوص که ما در فصل هفتم منشور سازمان ملل بودیم و سخت‌ترین قطعنامه‌ها علیه ما صادر شد.
چرا سیاست‌های کلان کشور را با برخی مباحث غیرکارشناسی زیر سوال می‌بریم؟
حسین کاشفی با بیان اینکه ما در سیاست خارجی و اوپک عملکرد مناسبی داشته‌ایم٬ گفت: انتقادات وارده به نفت محلی از اعراب ندارد و آنچه در زمینه سیاست خارجی انجام می‌شود مبتنی بر سیاست‌های کلی نظام است و هیچ اقدامی خلاف آن شدنی نیست.
وی تاکید کرد: در موضوعاتی که به منافع ملی برمی‌گردد باید دقت کنیم٬ در شرایطی که در سطح بین الملل و منطقه چالش داریم در داخل نیز نباید مشکل ایجاد کنیم٬ اگر در داخل هماهنگی و انسجام باشد سریعتر می‌توانیم نسبت به حل مشکلات خارجی اقدام کنیم. ایراد و انتقاد جای خود دارد اما مهمترین مسئله‌ی کنونی چگونگی رویارویی با قطعنامه‌هایی است که علیه ما صادر شده است.
کاشفی گفت: در شرایطی که در آستانه پیروزی انقلاب هستیم باید بیش از هر زمان دیگر انسجام داخلی را نمایان کنیم٬ طرح این موارد نه تنها به صلاح کشور نیست بلکه مغایر با سیاست‌های کلی نظام و قانون اساسی بوده و به واگرایی و ایجاد شکاف در جامعه می انجامد.
وی با بیان اینکه گویا منافع ملی برای برخی در کشور نیاز به بازتعریف دارد٬ خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد اینها بحث نفت را بهانه می‌کنند و در واقع با این حربه دنبال می‌کنند و به جای پاسخگویی در قبال مشکلاتی که در گذشته برای مردم و کشور ایجاد کرده‌اند اهداف سیاسی خود را دنبال می‌کنند.
این مقام مسئول در وزارت نفت دولت اصلاحات یادآور شد: مردم مصائبی که در گذشته برآنها روا داشته شده فراموش نمی‌کنند٬ اینها که اغلب وابسته به جریان جبهه پایداری هستند شاید برخی از اینها می‌خواهند از مشکلات مردم به نفع خود بهره برداری کنند تا در انتخابات آتی ریاست جمهوری و مجلس حرفی برای گفتن داشته باشند. وزارت خارجه و نفت دو وزارت خانه کلیدی سیاسی و اقتصادی کشور هستند هیچ جریانی نباید تصور کند که می‌تواند مردم را بازیچه مطامع حزبی و سیاسی خود کند.
وی با اشاره به سوگیری بلوک شرقی انتقادات مطروحه این نمایندگان علیه صنعت نفت گفت: مردم فراموش نمی‌کنند که ابتدای انقلاب شعار نه شرقی نه غربی داده‌اند٬ شکی نیست که باید رفتار تعاملی با همه کشورها داشته باشیم ولی اینکه همه تخم مرغ‌هایمان را در سبد شرق بگذاریم قطعا بیراهه است. روسیه و چین همواره نشان داده‌اند در بزنگاه‌ها دنبال منافع خودشان بوده‌اند٬ حتی چند ماه قبل در اوپک زمانی که آمریکا به عربستان پیشنهاد کرد جایگزین نفت صادراتی ایران شود٬ روسیه هم از این برنامه حمایت و اعلام آمادگی کرد که با همکاری عربستان تولید نفت را بالا می برد. کسانی که سنگ روسیه را بر سینه می زنند بدانند آنها محرم ما نیستند ما با این اظهارات بار خود را سنگین می کنیم و این حق را برای آنها ایجاد می‌کنیم که در مذاکرات با ما دست بالا بگیرند؛ چرا سیاست‌های کلان کشور را با برخی مباحث غیرکارشناسی زیر سوال می‌بریم؟
آیا باید برای ترامپ و ملانیا فرش قرمز پهن می‌کردیم؟
یک کارشناس ارشد حوزه انرژی هم به خبرنگار اقتصادی ایلنا گفت: قسمت عمده این نامه دست پیش گرفتن برای پس نیفتادن است. چرا در برجام نتوانستیم به اندازه کافی شرکت خارجی جذب کنیم؟ چرا در زمان اجرایی شدن آی.پی.سی به جای کمک به تسهیل شرایط٬ ایرادات بنی اسرائیلی گرفتند؟ آیا واقعا قصد این مدعیان بهبود اوضاع است؟ در هر حال کسی فکر نمی‌کرد فردی مثل ترامپ در ریاست جمهوری آمریکا بر سر کار بیاید و تمام رشته‌های قبلی را پنبه کند اما مشکل عمده ما خود داخلی‌ها بودند که نگذاشتند کارها پیش برود و موانعی که اینان برای صنعت نفت ایجاد کردند بعضا بیشتر از مشکلاتی بود که ترامپ و آمریکا بوجود آورد.
مرتضی بهروزی فر در ادامه به یکی از موارد انتقادی مبنی بر چرایی عدم پیگیری پیشنهاد دولت هند برای اجرای خط لوله صادرات گاز با مشارکت روسها اشاره کرد و گفت: بنده به عنوان یک کارشناس می‌گویم روسیه به هیچ عنوان دنبال توسعه صنعت گاز ایران نیست متاسفانه به عنوان بزرگترین دارنده ذخایر گازی که بازار اروپا را در اختیار دارد و برنامه‌های گسترده‌ای برای صادرات به چین با خط لوله و توسعه صنعت ال ان جی برای تحت پوشش قرار دادن هند دارد به هیچ عنوان دنبال این نیست که بخواهد صنعت گاز ما را توسعه دهد. روسیه به هیچ وجه نمی‌خواهد دومین دارنده ذخایر گاز دنیا وارد بازار جهانی حتی منطقه‌ای شود. روسها در جایی وارد می‌شوند که ایران را از بازی حذف کنند٬ اگر با آنها به توافقات گازی هم برسیم با ما همان کاری را می‌کنند که با اوکراین کرده و این کشور را دچار بحران کردند.
وی خاطرنشان کرد: بنده در جریان کامل برنامه هندی‌ها برای توسعه فرزاد بی هستم آنها می‌خواستند به ثمن بخس گاز ما را ببرند٬ بزرگترین ایراد منتقدین به کرسنت این بود که گاز را مفت فروشی کردید٬ ما گازی به امارات صادر نکردیم و آن گاز بعد از 20 سال همچنان هنوز می‌سوزد در حالی که اگر حتی رایگان هم به این کشور می‌رفت حداقل نفع این بود که محیط زیست تخریب نمی‌شد علاوه بر این در قراردادها بندی وجود دارد که می‌توان قیمت‌ها را بعد از چند سال ریوایز کرد. حال اگر قرارداد با هندی که گاز را با قیمت پایین می‌خواهد منعقد می شد خود اینها وزیر را به چهار میخ نمی‌کشیدند که چرا ارزان فروشی کرده و منافع ملی را به خطر انداخته است؟ من معتقدم کارشان تنها دست پیش گرفتن برای پس نیفتادن است.
وی به مورد دیگر این نامه مبنی بر استقبال با شکوه عربستان از مقامات چینی و در مقابل آن برخورد غیردیپلماتیک مسئولین نفت ایران با چینی‌ها اشاره کرد و گفت: عربستان برای ترامپ و ملانیا هم فرش قرمز پهن کرد ما هم باید همین کار را می‌کردیم؟ آیا عربستان هر کاری کرد ما هم باید تکرار کنیم؟ زمانی چین از غرب کارون خلع ید شد که بعد از اخطارهای پیاپی ما را سر کار گذاشته بود. قرار نیست شرکت X و Y هر وقت دوست داشت کار انجام دهد٬ قراداد چارچوبی دارد اگر تخطی صورت گیرد حق دارنده مخزن است آن را لغو کند٬ مورد دیگر اینکه قرارداد با توتال را با سی.ان.پی.سی هم داشتیم آنها هم پروژه را ترک کردند وقتی شرایط تحریم پیش می‌آید شرکت‌ها خود را با آمریکا درگیر نمی‌کنند. اگر فرش قرمز هم پهن می‌کردیم شرکت‌ها خطر نمی‌کردند و تضمینی وجود نداشت که بمانند. موضوع مهم دیگر اینکه چین تکنولوژی قابل قبولی در حوزه نفت و گاز ندارد ما هم تمایل داریم با این کشور تعامل داشته باشیم اما تعامل تحت هر شرایطی صلاح نیست برخی مواقع عدم توسعه بهتر از توسعه‌ای است که کشور را دچار تبعات بعدی کند.
بهروزی‌فر بیان کرد: در نظر داشته باشیم که در جمهوری اسلامی طوری عمل کردیم که کمتر مدیری جرات تصمیم گیری دارد مثلا در مورد کرسنت همه به دادگاه کشیده شدند و قرارداد منتفی شد. در حالی که تمام آنچه گفته شد نادرست بود٬ در چنین شرایطی حتی اگر پای منافع ملی در میان باشد آیا هیچ مدیری جرات ریسک را دارد؟
وی به انتقادات به عدم ساخت پالایشگاه در دیگر کشورها از جمله برزیل اشاره و تصریح کرد: در همه جای دنیا این سیاست وجود دارد که تقاضای نفت را امن کنند٬ اما زمانی که دولت برزیل این تقاضا را مطرح کرد رئیس جمهور این کشور تغییر کرد و همه چیز در مقابل ما قرار گرفت. در عین حال صنعت نفتی که آقای روحانی تحویل گرفت 55 میلیارد دلار بدهکار بود آیا با این رقم بدهی و درآمدی که آن زمان داشت امکان این را داشت که پالایشگاه بسازد و انجام نداده است؟ آیا توان سرمایه گذاری خارجی داشتیم؟ دولت یازدهم و دوازدهم تمام توان خود را به کار بست تا فازهای پارس جنوبی را توسعه دهد و اگر این اتفاق نمی‌افتاد ما سال گذشته و امسال دچار مشکل می‌شدیم٬ چرا دست خالی صنعت نفت را نمی‌بینیم و به راحتی متهم می‌کنیم که پالایشگاه نساخته است؟
بهروزی فر درباره بند دیگر اعتراض این نمایندگان درباره بی‌اعتنایی به پیشنهاد عراق برای توسعه یکپارچه میادین مشترک بیان کرد: ابتدا باید پرسید آیا از نظر سیاسی امکانپذیر است که با عراق به یک چارچوب توسعه مشترک برسیم؟ کشورهای عربی که خود را برادر هم می‌دانند نتوانستند در خصوص گاز قطر که قرار بود تمام کشورهای عرب را حتی تا عراق پوشش دهد به توافق برسند. این گاز حتی به عربستان نرسید. حال ما چگونه با عراقی که ۸ سال در جنگ بودیم به توافق می‌رسیدیم؟ کویت کشوری است که پایانه واردات ال.ان.جی دارد و ترجیح داد از ترینیداد و توباگو گاز وارد کند تا اینکه بخواهد از ایران وارد کند. در منطقه‌ای که کشورهای عربی نتوانستند با هم به تعامل برسند آیا ما می‌توانیم با آنها به تعامل برسیم و توسعه یکپارچه داشته باشیم؟ از نظر اقتصادی دور از ذهن است که با یک شرکت به صورت مشترک توسعه داشته و ذخایر را برداریم و به دعوا نرسیم.
وی در مورد نقد وارده بر اجرایی نشدن قرارداد صادرات گاز به پاکستان خط لوله تاپی نیز تصریح کرد: این برنامه فعلا روی کاغذ است ما سهم خط لوله خود را کشیده‌ایم٬ طرف پاکستانی باید اراده نشان دهند که گاز می‌خواهند٬ اگر نگاهی به نقشه این کشور بیندازیم می‌بینیم مراکز عمده مصرف گاز در شرق این کشور است که قبایلی و بیابانی بوده و تحت اقتدار این کشور نیست٬ برای پاکستان به صرفه است که با ال ان جی واردات داشته باشد تا با خط لوله و عبور از سیستم قبایلی و طالبان که در 7 روز 8 بار باید منفجر شود گاز دریافت کند٬ از همه اینها گذشته اسلام آباد باید سهم خط لوله خود را احداث کند٬ آیا احداث کرده و ما گازی ارسال نکردیم؟ آیا باید التماس کنیم از ما گاز بخرند؟
