اظهارات قابل تامل فخریه کاشان درباره نحوه مدیریت ارز در دهه 70

اصغر فخریه کاشان در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا درباره مهار افزایش قیمت ارز در دهه 70 اظهار داشت:‌ شرایط امروز و دهه 70 تفاوت‌های قابل توجهی وجود دارد. باید منصفانه قضاوت کنیم. در آن سال‌ها تحریم نبودیم و دست دولت و بانک مرکزی در مصرف ارز بسته نبود.

وی با تاکید بر اینکه در دهه 70 فرماندهی اقتصاد کشور تنها در یک بخش آن هم بانک مرکزی متمرکز شده بود، گفت: بانک مرکزی می‌توانست و این اختیار را داشت جلوی واردات بدون توجیه و بی‌رویه را بگیرد.

معاون ارزی بانک مرکزی دولت سازندگی با بیان اینکه بانک مرکزی می‌توانست در آن سال‌ها اجازه ثبت سفارش را ندهد، گفت: ارز را برای دستگاه‌های اجرایی، وزارتخانه‌ها و نهادها سهمیه‌بندی کرده بودیم و برای هر بخشی بودجه ارزی ایجاد کردیم.

فخریه‌کاشان ادامه داد: در هر وزارتخانه‌ای اعلام کرده بودیم که به اندازه سهمیه خود می‌توانید مصرف ارزی داشته باشید و در آن زمان هم بخش خصوصی مانند امروز فعال نبود که بدون حساب و کتاب بخواهد واردات یا مصرف ارزی داشته باشد.

وی افزود: بخش خصوصی داشتیم اما سر نخ آن دست دولت بود و وزارتخانه‌هایی مانند وزارت صنایع، بازرگانی که بیشترین مصرف ارزی را داشتند باید طبق سهمیه‌بندی بانک مرکزی ارز را خرج می‌کردند.

فخریه کاشان یادآور شد: در آن زمان وزارت صنایع بی‌توجه به سهمیه‌ای که داشت اجازه واردات می‌داد و برای اینکه بتوانیم جلوی آن را بگیریم چک ارزی طراحی کردیم. برای مثال سقف چک یک وزارتخانه 2 میلیارد دلار بود و برای مصارف ارزی خود باید چک می‌کشید که اگر مجموع چک‌ها بالاتر از این رقم می‌رسید بانک مرکزی چک آن را قبول نمی‌کرد.

وی افزود: شرایط را اینگونه کنترل کردیم البته باز هم باید تاکید کنم در آن زمان تحریم نبودیم و بانک‌ها در اختیار ما بود. ارزی که به دست می‌آوردیم آزادانه مصرف می‌کردیم و اینگونه توانستیم با توجه به محدودیت ارزی جلوی افزایش قیمت دلار را بگیریم.

فخریه‌کاشان با اشاره به درآمدهای ارزی در دهه 70 گفت: در دولت سازندگی مجموع درآمدهای غیر نفتی و نفتی سالانه 8 میلیارد دلار بود البته تازه از جنگ خارج شده بودیم و تمام نیازهای کشور وارداتی بود. پوشک، پنیر، دستمال کاغذی، روغن تمام اینها از اقلام وارداتی بودند و مسافرانی که از خارج برمی‌گشتند با خودشان دستمال کاغذی می‌آوردند چرا که در کشور تولید نداشتیم.

وی ادامه داد: تنها یک کارخانه پنیر در کشور وجود داشت که آن زمان هر کیلو پنیر تولید داخل 55 تومان بود و پنیر وارداتی را هر کیلو10 تومان وارد می‌کردیم.

معاون ارزی بانک مرکزی دولت سازندگی گفت: در این شرایط تنها با مدیریت تقاضا توانستیم شرایط را کنترل کنیم اما الان چندصد هزار کانال برای تقاضا و مصرف ارز در کشور به وجود آمده. استانداری‌ها، سپاه، مناطق آزاد، بانک‌ها و... پول در اختیار دارند و آنها می‌توانند آزادانه دربازارها حضور داشته باشند و در نهایت به همین دلیل این افتضاح بالا می‌آید.

فخریه‌کاشان تاکید کرد: در آن زمان هم خرید دلارهای خانگی و احتکار ارز وجود داشت ولی راه تقاضا را بسته بودیم یعنی مردمی که دلار می‌خریدند جایی برای مصرف آن نداشتند. روزنه‌های دلالی را بسته بودیم بنابراین انگیزه‌ای برای احتکار ارز وجود نداشت.

وی تاکید کرد: وزارتخانه ها در آن زمان جرات ولخرجی‌ نداشتند. در وزارت صنعت همه چیز براساس سهمیه‌بندی‌های از قبل تعیین شده هزینه می‌شد نه اینکه مانند امروز در دو هفته 13 میلیارد دلار ثبت سفارش انجام می‌شود مدیران آن زمان جرات چنین کاری نداشتند چرا که ثبت سفارش باید در بانک مرکزی تایید می‌شد و اگر می‌دیدیم یک ریال بالاتر از سهمیه خود هزینه کرده‌اند به شدت با مدیران برخورد می‌کردیم.

فخریه کاشان تاکید کرد: البته در آن زمان فساد مانند امروز گسترده نبود. تازه از جنگ خارج شده بودیم و هنوز همه ایمان و تقوا داشتند. امروز فساد بسیار گسترده است و از هر فرصتی استفاده می‌کنند و به فکر منافع خود هستند.

وی با بیان اینکه چند عامل باعث شد که در دهه 70 با توجه به محدودیت‌های ارزی فراوان جلوی افزایش قیمت ارز را بگیریم، گفت: نبود تحریم‌ها، تمرکز فرماندهی اقتصاد در یک بخش، کنترل تقاضا، نبود تمایل به فساد از عواملی بودند که باعث کنترل بازار ارز شدند. امروز اما می‌بینیم شرکتی که 5 روزه ثبت شده اقدام به واردات کالاهای غیر اساسی با ارز دولتی می کند و تنها عامل آن این است که فرماندهی در اقتصاد وجود ندارد.