گسترش منطقه هلال فقر در تهران/ افزایش مهاجرت از سکونتگاه‌های رسمی به غیر رسمی با افزایش قیمت مسکن و اجاره

محمد سعید ایزدی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا درباره افزایش حاشیه‌نشینی ناشی از افزایش قیمت اجاره‌بها بر قیمت‌مسکن در کلانشهرها اظهار داشت: درباره حاشیه‌نشینی و وضعیت سکونت‌گاه‌های غیررسمی دو سناریو وجود دارد اول اینکه طبق آمارهای رسمی سال 95 روند رشد جمعیت در بسیاری از شهرها به صورت متوسط نزدیک به صفر شده و در برخی از شهرها هم منفی است.

وی افزود: تحولات جمعیتی مشابه تحولات ودگرگونی‌های دهه‌های قبل را نداریم و طبق این آمار پیش بینی نمی‌شود در همه کلانشهرها شاهد افزایش مهاجرت و رشد جمعیت باشیم.

معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه البته در کنار این پیش بینی، سایر نیروها مانند خشکسالی‌، تغییرات اقتصادی و ... باعث تغییر روند مهاجرت می‌شود، گفت: افزایش قیمت مسکن و اجاره‌بها می‌تواند عامل افزایش روند حاشیه‌نشینی شود.

ایزدی تاکید کرد: البته این پدیده‌ها شامل همه شهرها نمی‌شود بنابراین نمی‌توانیم آن را به تمام کشور تعمیم دهیم اما در شهری مانند چابهار شاهد تاثیرگذاری هر دوی این عوامل یعنی هم خشکسالی و هم تغییرات اقتصادی در روند مهاجرت و جابجایی جمعیت هستیم و این عوامل موج مهاجرت‌های حاشیه‌نشینی را افزایش داده‌اند و به آن سرعت بخشیده‌اند. در شهرهای مرزی مانند کردستان هم این تغییرات جابجایی جمعیتی انتظار می‌رود.

معاون معماری و شهرسازی ادامه داد: اما در کلانشهری مانند تبریز شاهد آن هستیم که با به اجرا رسیدن برنامه‌های پیشگیرانه و همکاری قوه قضائیه با ستاد ملی بازآفرینی شهری روند حاشیه‌نشینی کاهش پیدا کرده است. البته در کلانشهرهایی مانند اهواز شاهد موج جدید مهاجرت هستیم.

ایزدی با اشاره به تشکیل کارگروه پیش‌نگری و پیشگیری رشد سکونت‌گاه‌های غیررسمی گفت: خوشبختانه با همکاری قوه قضائیه توانسته‌ایم بررسی‌ها ومطالعات جدی در بحث مبدا و مقصد مهاجرت داشته باشیم.

وی افزود: طبق گزارش‌های این کارگروه در شش ماه گذشته در شش شهر پایلوت با اجرای سیاست‌های پیشگیرانه تصرف‌های غیرقانونی به صفر رسیده است.

دبیر شورای عالی معماری و شهرسازی با بیان اینکه متاسفانه در دهه‌های قبل این نگاه و برنامه‌‌ریزی‌ها در جهت کاهش حاشیه‌نشینی و مهاجرت وجود نداشته است، گفت: با اقدامات ویژه‌ای که در حوزه مبدا انجام شد توانستیم در بسیاری از شهرها جریان مهاجرت را کنترل کنیم که باید این برنامه‌ها در سایرکلانشهرها هم به اجرا برسد.

ایزدی با اشاره به عامل مهمی که در جریان مهاجرت و گسترش حاشیه‌نشینی و سکونتگاه‌های غیررسمی موثر است، گفت: بحث دیگر که در جریان جابجایی جمعیت نقش دارد بحث اقتصاد کلان است که باید در سیاست‌های توسعه مسکن و سیاست‌های توسعه شهری در نظر گرفته شود و با توجه به این عامل در بسیاری از برنامه‌ها بازنگری شود در غیراین صورت با سیاست‌هایی که از پیش تعیین شده هیچ پیش‌بینی از روند جابجایی جمعیت نمی‌توان داشت و همین عامل می‌تواند منجر به گسترش جوامع نابسامان در کلانشهرها به ویژه تهران شود.

معاون وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر پدیده هلال فقر در کلانشهر تهران گفت: در حال حاضر در ضلع غرب، جنوب و جنوب‌شرق تهران هلال فقر ایجاد شده است که این روند صعودی استقرار سکونتگاه‌های غیررسمی می‌تواند بسیار پرمخاطره باشد.

ایزدی با بیان اینکه یکی از عوامل ایجاد سکونتگاه‌های غیررسمی و نابسامان در حاشیه تهران ناشی از تداخلات محدوده و حرائم شهرها است، گفت: در جنوب شهر تهران شاهد تداخلات مدیریتی هستیم که باعث ایجاد این سکونتگاه‌های غیررسمی و بی‌نظمی‌های شهری شده است و تصرف‌ها در این مناطق افزایش یافته است.

وی افزود: به طوری که در نسیم‌‌شهر که در نزدیکی تهران است میزان جمعیت از کمتر از چهار هزار نفر در چند سال گذشته امروز به جمعیت بیش از 600 هزار نفر رسیده‌ایم که تمام این رشد جمعیتی قابل توجه ناشی از اختلافاتی  است که در مدیریت شهری وجود دارد.

معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به ساخت و سازهای غیرقانونی در محدوده‌های شهر تهران اظهار داشت: متاسفانه این تصرفات غیرقانونی که برخی از شرکت‌ها و شهرداری‌ها به آن رسمیت داده و ما را با حقوق مکتسبه مواجه کرده مشکلات بسیار زیادی برای شهر تهران ایجاد خواهند کرد. مجبور هستیم برای آنها تصمیم بگیریم اینکه آنها را وارد محدوده طرح‌های شهری کنیم یا نه؟

دبیر شورای عالی معماری و شهرسازی با تاکید بر اینکه این مسائل حادی است که مدیریت نشده است، گفت: با تشکیل شورای ساماندهی پایتخت به دنبال حل این مسائل هستیم و به این شورا گزارش دادیم که مساله تهران باید در مجموعه شهری تهران دیده شود.

ایزدی با بیان اینکه افزایش جمعیت در این سکونتگاه‌های غیررسمی پرشتاب شده است، گفت: وزارت راه و شهرسازی برای ساماندهی این مناطق چندین گزینه و راهبرد از طریق حمل و نقل، صنعت، پراکنش جمعیت، تقسیمات کشوری، اصلاح حوزه‌های مدیریتی و ... پیشنهاد داده است. البته روند بررسی این موضوعات بسیار کند پیش می‌رود این در حالی است که اگر هر چه زودتر به این موضوع ورود نکنیم تهران را با مشکلات بیشتری مواجه خواهیم کرد.

معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به ساخت‌وسازهای جدید که در محدوده شهر تهران به صورت غیرقانونی انجام می‌شود، گفت: این ساخت و سازها سرپناه سازی است و فقط در حد پاسخگویی به اسکان غیررسمی احداث می‌شود به طور قطع پروانه ساخت ندارند و جزو ساخت و سازهای غیرقانونی محسوب می‌شوند.

وی تاکید کرد: همانطور که گفتم ساخت و ساز این واحدهای غیرقانونی در فواصل حرائم شهرها خارج از مدیریت شهرداری تهران انجام می‌شود به همین دلیل پیشنهاد داده‌ایم که تمامی این نواحی به صورت یکپارچه تحت مدیریت شهرداری تهران قرار بگیرند.

ایزدی ادامه داد: خوشبختانه شهرداری تهران که در سال‌های گذشته با وزارت راه و شهرسازی در بحث بازآفرینی شهری و کنترل حاشیه‌نشینی همراه نبود در حال حاضر به کمک دولت آمده و برنامه مشترک برای ساماندهی و تعیین تکلیف این مناطق داریم.

وی با اشاره به شکل‌گیری پدیده مهاجرت از سکونتگاه‌های رسمی به غیررسمی گفت: مهمترین عامل ایجاد این پدیده افزایش قیمت مسکن و اجاره‌بها است که رسیدگی به این موضوع را هم در دستور کار قرار داده‌ایم.

ایزدی با اشاره به افزایش حاشیه‌نشینی در منطقه پرند در شرایطی که مسکن مهر پرند فاقد متقاضی است، گفت: باید در نظر داشته باشیم خانواده‌هایی که در سکونتگاه‌های غیررسمی این منطقه ساکن شده‌اند قدرت خرید بسیار پایینی دارند که حتی نمی‌توانند در مسکن مهر هم صاحب خانه شوند.

وی افزود: این گروه‌ها پایین‌تر از دهک 3 قرار دارند و حتی نمی‌توانند از تسهیلات و امکانات مسکن حمایتی استفاده کنند البته یکی از دلایل سکونت در این مناطق نزدیکی آن به شهرک‌های صنعتی است که محل کار آنها محسوب می‌شود.

معاون وزیر راه و شهرسازی همچنین درباره کنترل حاشیه‌نشینی در شهر مشهد گفت: یک سوم جمعیت مشهد یعنی یک میلیون و 200 هزار نفر در حاشیه این شهر زندگی می‌کنند که خوشبختانه توانستیم با برنامه‌های پیشگیرانه روند افزایش حاشیه‌نشینی در مشهد را کنترل کنیم.

ایزدی ادامه داد: پس از انجام برنامه‌های پیشگیرانه در مشهد امروز برنامه‌های درمان موضوع حاشیه‌نشینی در این کلانشهر دنبال می‌شود و توانستیم آن روند انفجاری حاشیه‌نشینی را کنترل کنیم و از گسترش نواحی غیرقانونی بکاهیم.