ایلنا گزارش می‌دهد؛
آغاز فصلی نو در استراتژیک‌ترین کالای ایرانی / نفت با دقت و احتیاط وارد بورس شد
وزارت نفت با بستن تمام روزنه‌های تخلف و فرار، زمینه را برای فروش نفت از مسیری شفاف مهیا کرده تا دیگر بار به بهانه شرایط سخت شاهد ظهور بابک زنجانی‌ها و بروز رانت در این کالای استراتژیک کشور نباشیم.
«با کشورهای دوست خود گفتگو کرده‌ایم و راه‌های فروش نفت خود را باز کرده‌ایم. نفت خام ایران در بورس داخلی عرضه خواهد شد، بخش خصوصی، شفاف نفت بخرد و صادر کند. برنامه ما این است که در کاهش فروش نفت خود، حتما کاری کنیم که آمریکایی‌ها را به شکست بکشانیم».
این سخنان را اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور 10 تیرماه 1397 در مراسم روز صنعت و معدن؛ زمانی گفت که ترامپ فروش نفت ایران را تهدید به صفر شدن کرده بود.
پیش از آن دولت آمریکا اعلام کرده بود: قصد دارد از تمام کشورها بخواهد که تا ماه نوامبر ۲۰۱۸ واردات نفت خود از ایران را به صفر برسانند در غیر این صورت تحریم خواهند شد.
از آن زمان تاکنون وزارت نفت و دولت برنامه‌ها و راهکارهایی را برای دور زدن محدودیت احتمالی فروش نفت که از 4 نوامبر آغاز می‌شود، اندیشیده و در حال تدارک هستند، یکی از آن راه حل‌ها نیز فروش از مسیر بورس است، در این بین بخش خصوصی بارها برای آزمودن بخت خود جهت یافتن مشتری و همکاری با دولت اعلام آمادگی کرده و معتقد است حتی اگر یک نفر هم مشتری پیدا کنند خوب است. نمایندگان بخش خصوصی می‌گویند: اگر بورس نفت تداوم پیدا کند حتما در صادرت نفت خام و میعانات و فرآورده‌ها کمک می‌کنند.
احتیاط و دقت در روش جدید فروش طلای سیاه
وزیر نفت اما نمی‌خواهد بی‌گدار به آب بزند، به گفته او «این‌که نفت خام را در بورس عرضه کنیم، حرف خوبی است، اما صدها مسئله کوچک دارد که باید حل شود تا کسی که در این رقابت شرکت می‌کند، بداند در یک رقابت بدون ابهام و منصفانه شرکت کرده است. باید به جزء جزء سوالات جواب داده شود تا بتوان اوراقی را در بورس عرضه کرد. این موارد بهانه‌گیری نیست، بلکه باید تکلیف مردم روشن شود».
زنگنه تاکید دارد: «باید تمام ابهام‌ها برطرف و حل شود».
با این تفاسیر اکنون با توجه به فراهم شدن زمینه‌های قانونی و نهایی‌سازی چارچوب و اصول کلیدی موضوع توسط مراجع ذیصلاح، شرکت ملی نفت ایران با همکاری بورس انرژی ایران و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، ساز و کار اجرایی و جزئیات شرایط عرضه را طراحی و جمع‌بندی کرده است. ایجاد فضایی شفاف و سالم جهت استفاده از پتانسیل‌های بخش غیردولتی جهت صادرات نفت خام از مزایای اصلی این طرح خواهد بود.
فروش؛ 20 درصد ریالی و 80 درصد ارزی
بر این اساس، فروش به صورت 20 درصد ریالی و 80 درصد ارزی خواهد بود که تسویه بخش ریالی (بر اساس نرخ تسعیر سنا) بصورت نقدی قبل از تحویل محموله و تسویه بخش ارزی به صورت اعتباری، با ارائه ضمانت‌نامه بانکی تعهد پرداخت ریالی معتبر از بانک‌های مورد قبول شرکت ملی نفت ایران، پس از تحویل محموله صورت می‌گیرد.
متقاضیان خرید جهت شرکت در معامله، بایستی 10 درصد ارزش سفارش را به صورت ریالی به میزان پیش پرداخت قبل از عرضه به حساب اعلامی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه واریز نمایند که در صورت انجام معامله بخشی از 20 درصد ریالی محسوب خواهد شد.
خریداران بر اساس قیمت پایه اعلامی شرکت ملی نفت ایران که بر اساس قیمت‌های معاملاتی امور بین‌الملل این شرکت خواهد بود، بر روی قیمت نفت‌خام رقابت می‌کنند که انتظار می‌رود ایجاد چنین فضای رقابتی منجر به کشف قیمت مناسب و شفاف شود.
تحویل نفت‌خام به خریداران در محموله‌های حداقل 5 هزار تنی (معادل حدود 35 هزار بشکه استاندارد) قابل انجام بوده و البته، خریداران می‌توانند با تجمیع قراردادهای خرید، نسبت به برداشت محموله‌های بزرگتر اقدام کنند.
آغاز عرضه؛ یک هفته قبل 4 نوامبر
حال شرکت ملی نفت در نظر دارد بند 13 سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری، مبنی بر ایجاد تنوع در روش‌های فروش نفت و مشارکت بخش خصوصی و همچینن اجرای بند (ح) ماده 4 قانون پنج ساله برنامه ششم توسعه کشور را اجرایی کند و مدیر عامل شرکت ملی نفت در چهارمین کنگره نفت و نیرو از آغاز عرضه نفت خام در بورس از 6 آبان ماه و درست یک هفته قبل از اعمال تحریم نفتی ایران از سوی آمریکا خبر داده است.
چه اشکال دارد بخش خصوصی در غیر زمان بحران هم نفت بفروشد؟
در همین ارتباط مهرداد لاهوتی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، اظهار کرده: قرار نیست دولت همیشه خودش مستقیم نفت را بفروشد، شرایط بحران را کنار بگذاریم، چه اشکال دارد بخش خصوصی در این زمینه فعال باشد؟ نفت را خریداری کند، خودش در بازار دنیا مشتری پیدا کند، حمل کند و تبعات افزایش و کاهش قیمت را هم خودش بپذیرد.
او درباره احتمال ورود نظامی‌ها برای فروش نفت بیان می‌کند: در مورد ورود نظامی‌ها که باید گفت این امکان وجود ندارد. به نظر بنده بورس مسیری است که حضور بخش خصوصی می‌تواند کمک کند، خصولتی‌ها هم یک واقعیت و استعدادهایی هستند که در کشور وجود دارند، نمی‌توان حضور و یا عدم حضور آنها را رد یا تائید کرد، آنها هم می‌توانند در مزایده و یا مناقصه‌ها شرکت کنند. در مجموع حضور در بورس چه خریدار خارجی و داخلی مثبت است هر کس که شرکت می‌کند متناسب با نیاز نسبت به خرید اقدام می‌کند.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس درباره ورود نیروی انتظامی برای فروش نفت در دوره گذشته می‌گوید: نیروی انتظامی یک اتفاق بود و نفتی هم صادر نکرده بود، در آن زمان دولت باید بودجه این ارگان را تامین می‌کرد و در آن واضاع پول نداشت، به نیروی انتظامی گفته بود اگر می‌تواند مشتری پیدا کند و مشکلات خودش را حل کند.
او می‌افزاید: دادن نفت به نیروی انتظامی برای حل مشکل فروش نبود، حالت تهاتر با طلبی داشت که این ارگان از دولت داشت، در واقع صادر کننده نبود، حلقه واسطی بود که نفت را تهاتر کرده بود تا طلب خود را از دولت وصول کند.
ناگفته پیداست که وزارت نفت بنا ندارد از یک سوراخ دو بار گزیده شود و این‌بار با بستن تمام روزنه‌های تخلف و فرار؛ زمینه را برای فروش نفت از مسیری شفاف مهیا کرده تا نه مانند دوره قبل تحریم در دولت نهم و دهم متهم به ورود نظامی‌ها به عرصه فروش نفت شود و نه دیگر بار به بهانه شرایط سخت شاهد ظهور بابک زنجانی‌ها و بروز رانت در این کالای استراتژیک کشور باشیم.
