"کشف پریمیوم" جایگزینی برای معاملات نقد، نسیه و سلف نیست

به گزارش ایلنا، مدیر مطالعات اقتصادی بورس کالای ایران در خصوص راه‌اندازی معاملات قراردادهای کشف پریمیوم گفت: قرارداد کشف پریمیوم یکی از روش‌های معاملاتی است که در قالب آن طرفین متعهد به انجام معامله در آینده می‌شوند و کلیه مشخصات معامله‌ای که در آینده قرار است انجام بشود در قالب قرارداد کشف پریمیوم بین طرفین معامله توافق می‌شود.

جواد فلاح افزود: البته در این قرارداد به جای این‌که قیمت در آینده عدد مشخصی بین دو طرف باشد قیمت یک فرمول هست که دو طرف بر روی آن فرمول به توافق می‌رسند، این فرمول از دو بخش تشکیل می‌شود که بخش اول آن یک قیمت متغیر است و طبق مشخصات قرارداد و براساس اطلاعیه عرضه در تاریخ معامله نهایی و با استفاده از یک یا چند مرجع قیمت داخلی و یا بین‌المللی تعیین می‌شود. بخش دوم قیمت پریمیومی است که به قیمت مبنا اضافه و یا از آن کم می‌شود و در تابلوی بورس براساس مکانسیم حراج کشف می‌شود.

وی عنوان کرد: به عنوان مثال برای آلومینیوم قیمت مبنا قیمت بورس فلزات لندن در تاریخ سررسید (به عنوان مثال ۶ ماه بعد یعنی ۳۱ شهریورماه سال ۱۳۹۷) ضربدر نرخ ارز در تاریخ سررسید تعیین می‌شود و عرضه کننده قیمت پایه پریمیوم را ۱۰۰۰ ریال به ازای هر کیلوگرم پیشنهاد می‌کند. حال اگر فرض کنیم در تابلوی بورس و براساس مکانسیم عرضه و تقاضا مقدار پریمیوم ۹۰۰ ریال کشف شود به این معنی است که در ۳۱ شهریورماه سال ۱۳۹۷ نرخ ارز و نرخ آلومینیوم به ازای هر کیلوگرم در بورس فلزات لندن استخراج می‌شود و از حاصل ضرب این دو قیمت مبنا محاسبه می‌شود و به این مبلغ ۹۰۰ ریال پریمیوم اضافه می‌شود. در آن تاریخ یک قرارداد خرید و فروش طبق مشخصات اطلاعیه عرضه توسط بورس بین طرفین با قیمت مذکور منعقد می‌شود و طرفین باید اقدام به تسویه و تحویل قرارداد نمایند.

فلاح افزود: طرفین در ابتدای انجام توافق، باید قسمتی از ارزش حدودی معامله را نزد اتاق پایاپای به عنوان تضمین تودیع کنند تا در صورتی که هریک از طرفین معامله از ایفای تعهدات خود طبق مشخصات قرارداد امتناع نمود، اتاق پایاپای طبق مقررات نسبت به پرداخت خسارت‌های طرف مقابل اقدام نماید.

لزوم راه اندازی قرارداد بلندمدت

فلاح در خصوص لزوم راه اندازی قرارداد کشف پریمیوم در بورس کالا اظهار کرد: معاملات در بازار فیزیکی بورس کالای ایران تاکنون به سه روش قرارداد نقد، نسیه، و یا سلف انجام می شد؛ این در حالی است که این نیاز از سوی تولیدکنندگان و مصرف کنندگان کالاها احساس می شود که امکان انجام معاملات بلندمدت در این بازار فراهم شود. در همین راستا، ایجاد امکان انجام معاملات بلندمدت پیگیری شد و قرارداد کشف پریمیوم یکی از ابزارهایی است که برای ایجاد این امکان طراحی شد.

وی در بیان مزایا و ویژگی های این نوع از قراردادها گفت: قرارداد کشف پریمیوم امکان آن را فراهم می کند که خریدار حتی بدون آنکه وجهی پرداخت کند و فروشنده کالایی تحویل دهد، از الان برای آینده متعهد به خرید و فروش شوند.

به گفته وی، البته بورس کالای ایران راه‌اندازی قرادادهای بلندمدت را در قالب روش فوروارد نیز پیگیری کرده است که در آن قالب طرفین به جای توافق بر یک قیمت متغیر که در آینده مشخص می‌شود، بر روی یک قیمت ثابت که از الان مشخص است توافق می‌کنند که این روش معاملات نیز در آینده راه‌اندازی خواهد شد.

مدیر مطالعات اقتصادی بورس کالای ایران اظهار داشت: همچنین بورس کالای ایران به دنبال ایجاد امکان تسویه چند مرحله‌ای قراردادها می‌باشد که در صورت اجرایی شدن امکان تسویه قرادادهای کشف پریمیوم و فوروارد را در چند مرحله به وجود خواهد آورد به عنوان مثال خریدار و فروشنده در قالب یک قرارداد معامله یکسال آینده خود را با قیمت مشخص (در قالب فوروارد) یا قیمت متغیر (در قالب کشف پریمیوم) را انجام خواهند داد.

امکان برنامه ریزی برای تولید آتی

وی با بیان اینکه قیمت تعیین شده در قرارداد کشف پریمیوم می تواند یک قیمت مرجع به علاوه و منهای یک عدد و یا درصدی از یک عدد باشد که روی تابلوی بورس کشف می شود، گفت: مقرر شده این روش معاملاتی در کنار سه روش قبلی نقد، نسیه و سلف پاسخگوی بخشی از نیازهای تولیدکننده و مصرف کننده باشد که تاکنون به آنها پاسخ داده نشده بود. ضمن اینکه این نوع از قراردادها این امکان را در بورس کالا فراهم می کند تا تولیدکنندگانی که کالاهای متنوع و یا گریدهای مختلفی از یک محصول را تولید می کنند، براساس نیاز آینده مشتریان خود که در بورس کالا شناسایی و روی آن قرارداد بسته می شود، برنامه ریزی کنند.

فلاح در تشریح این موضوع به ذکر مثالی پرداخت و گفت: به عنوان مثال، یک مجتمع پتروشیمی می تواند برای تولید و تحویل محصول خود در تاریخ مشخصی که برای ماه های آینده متعهد به فروش آن در بورس شده، برنامه ریزی کند. در گذشته تنها ابزاری که می شد از آن استفاده کرد قرارداد سلف بود. حال آنکه خریداران در این نوع معامله باید کل مبلغ قرارداد را در زمان عقد قرارداد پرداخت کنند و بسیاری از آنها توان پرداخت این مبالغ را ندارند.

وی ادامه داد: این در حالی است که در قرارداد کشف پریمیوم بدون اینکه وجهی پرداخت شده و یا با پرداخت بخشی از وجه معامله (البته در مواردی که فروشنده تمایل داشته باشد) معامله برای آینده قابل انجام است.

کشف پریمیوم جایگزین روش های قبلی نخواهد شد

مدیر مطالعات اقتصادی بورس کالای ایران در خصوص نگرانی برخی تولیدکنندگان صنایع پایین دستی برای جایگزینی قراردادهای کشف پریمیوم با روش های قبلی معاملات از جمله نقد، نسیه و سلف اظهار کرد: این روش معامله جایگزین عرضه های نقد، نسیه و یا سلف محصولات در بورس کالا نمی شود بلکه ممکن است عرضه کنندگان درصدی از فروش های خود را در قالب قرارداد کشف پریمیوم در بورس کالا عرضه کنند که در این معاملات نیز امکان خرید مصرف کنندگان وجود دارد.

فلاح ادامه داد: حتی این امکان وجود دارد که بخشی از معاملات که در قالب قراردادهای دو طرف در خارج از بورس بین خریدار و فروشنده یک کالا انجام می شد، به سمت معامله در بورس سوق یابد. ولی به طور قطع، این روش معامله جایگزین روش های فعلی معاملات نقد، نسیه و سلف نخواهد شد.

وی با تاکید بر اینکه با وجود راه اندازی معاملات کشف پریمیوم در بازار، همچنان عرضه کننده ها از روش های معاملاتی قبلی استفاده خواهند کرد، بیان داشت: به عنوان مثال، وکیوم باتوم پالایش نفت اصفهان در حالی برای اولین بار در قالب قرارداد کشف پریمیوم عرضه می شود که این میزان محصول عرضه شده تنها بخشی از تولید این مجتمع را شامل می شود که تاکنون با قراردادهای خارج از بورس فروخته می شد. ضمن اینکه از این پس این مجتمع پالایشی همچنان بخشی از فروش خود را که در گذشته در قالب قراردادهای نقد، نسیه و یا سلف عرضه می کرد، ادامه خواهد داد.

مدیر مطالعات اقتصادی بورس کالای ایران در ادامه با اشاره به اینکه با استفاده از این روش در این مورد خاص بخشی از معاملات خارج از بورس مجتمع پالایش نفت اصفهان به سمت معامله در بورس سوق پیدا کرده است، گفت: این اتفاق برای سایر محصولات می تواند رقم بخورد به طوریکه تولیدکنندگان می توانند محصولاتی را که تاکنون خارج از بورس معامله می کردند را از طریق معاملات کشف پریمیوم در بورس کالا انجام دهند.

فلاح یادآور شد: البته نکته حائز اهمیت این است که خود قرارداد کشف پریمیوم در نهایت در تاریخ معامله نهایی به یک قرارداد نقد یا سلف تبدیل خواهد شد. به عبارت دیگر قرارداد کشف پریمیوم تعهد به انجام قرارداد سلف یا نقد در آینده است.

وی در خاتمه سخنان خود تاکید کرد: بنابراین، همچنان معاملات در بورس علی رغم ایجاد روش کشف پریمیوم به روش نقد، نسیه و یا سلف خواهد بود. با این تفاوت که در قرارداد کشف پریمیوم طرفین متعهد به یک معامله نقد یا سلف در آینده می شوند.