رشد هفت برابری تحویل گاز به مخازن ذخیره‌سازی

به گزارش ایلنا، به منظور تداوم روند توسعه صنعتی و اقتصادی کشورهای جهان و در عین حال حفاظت و صیانت از محیط زیست، توسعه و گسترش استفاده از گاز طبیعی بعنوان انرژی پاک و سازگار با ملاحظات زیست محیطی که الزامی گریزناپذیر و از پیش نیازهای توسعه پایدار است، سهم گاز طبیعی در سبد انرژی جهانی رو به ازدیاد است. در کنار آن باید مزیت‌های زیست محیطی بکارگیری گاز طبیعی، عواملی همچون پراکندگی جغرافیایی مناسب تر و قیمت قابل رقابت با سایر حامل‌های انرژی نیز اشاره کرد.

ایران با دارا بودن 34 تریلیون متر مکعب گاز طبیعی، به عنوان بزرگ‌ترین دارنده ذخایر گاز جهان شناخته می‌شود. وجود چنین ذخایر عظیمی در ایران، سیاست‌گذاران بخش انرژی را به سمت برنامه‌ریزی در جهت توسعه ظرفیت تولید، انتقال، ذخیره‌سازی و توزیع گاز طبیعی در اقصی نقاط کشور پهناور ایران و جایگزینی آن با سایر فرآورده‌های نفتی به منظور افزایش سهم گاز طبیعی در سبد انرژی کشور سوق داده است. از این رهگذر علاوه بر بهره‌مندی از این سوخت پاک، از افزایش بی‌رویه مصرف فرآورده‌های نفتی (که صادرات یا کاهش واردات آنها می‌تواند موجب درآمدزایی و رونق اقتصادی کشور شود)، جلوگیری بعمل می‌آید.

شرکت ملی گاز ایران با گذشت بیش از نیم قرن از فعالیت‌های خود، امروز با تامین بیش از 70 درصد از کل انرژی مصرفی در جایگاه بزرگ‌ترین عرضه‌کننده در سبد انرژی مصرفی کشور در سطح ملی ایستاده است. این شرکت در حال حاضر سومین تولید کننده بزرگ گاز در جهان بعد از ایالات متحده آمریکا و روسیه به شمار می‌رود.

علاوه بر بهره‌گیری از مزیت گاز طبیعی به منظور تامین انرژی داخلی، گسترش برنامه‌های مبادلات بین‌المللی گاز طبیعی در راستای ارتقای جایگاه ایران در بازارهای جهانی و منطقه‌ای از اهداف مهم و استراتژیک این بخش از صنعت نفت کشور بشمار می‌رود.

اهم اقدامات شرکت ملی گاز ایران در طول دولت  یازدهم

یکی از راهبردهای مهم و اساسی دولت تدبیر و امید،  مقوله‌ی  ایجاد امنیت انرژی و رفاه عموم بوده است.  وزارت نفت در دولت یازدهم و در راستای اجرای سیاست‌های اقتصادمقاومتی، محرومیت زدایی و گسترش عدالت اجتماعی، تمام زیرساخت‌های لازم برای توسعه گازرسانی در داخل کشور بالاخص گازرسانی به روستاها را فراهم نموده است. این امر علاوه بر افزایش رفاه در این مناطق منجر به ایجاد امید به زندگی، اشتغال­زایی و نشاط شده است. افزایش سرمایه گذاری و تخصیص اعتبار برای پروژه‌های شرکت ملی گاز ایران در زمینه خطوط انتقال و شبکه شهری و روستایی پروژه ظرف سالهای 92 الی 96 در طول 50 سال فعالیت شرکت ملی گاز ایران بی سابقه بوده است.

الف ) توسعه  گازرسانی

بدون شک برجسته‌ترین فعالیت صنعت گاز کشور در دولت یازدهم،  توسعه گازرسانی بوده است.   پیرو اجرای سیاست جایگزینی گاز طبیعی با سایر فراورده‌های میان تقطیر وبا توجه به ذخایر عظیم گاز طبیعی در ایران اسلامی در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی روند گازرسانی به شهرها و روستاهای کشور از رشد شتابانی برخوردار گردیده.

در این راستا باید گازرسانی به استان سیستان و بلوچستان را به عنوان درخشان‌ترین اقدام صنعت نفت در تحقق سازوکارهای تحقق عدالت اجتماعی - که از اهداف عالی نظام جمهوری اسلامی است –  محسوب کرد. دولت یازدهم امیدوار است از این طریق زیرساخت‌های لازم برای توسعه همه جانبه در جنوب شرق کشور را فراهم ساخته و تصویری در خور نظام اسلامی از پیشرفت و توسعه در این خطه از کشور نیز ارائه نماید.

پیش بینی می‌گردد طی سالهای نه چندار دور گستره شبکه‌های گاز شهری تمامی اقصی نقاط میهن اسلامی و جمعیت ساکن در آن را تحت پوشش خود قرار دهد.

باتوجه به روند مثبت گازرسانی به همه شهرها و روستاهای کشور از محل اعتبار بند «ق»، انتظار می‌رود در پایان برنامه ششم توسعه، ١٠٠ درصد بخش خانگی و تجاری تحت پوشش شبکه گاز قرار گیرند.

از منظر آمارها، تا قبل از دولت یازدهم 975 شهر و 14419 روستا از نعمت گاز طبیعی برخوردار بودند. اما در دوره 4 ساله دولت یازدهم، این تعداد شهر و روستا  به ترتیب به ارقامی نظیر 1091 و 23611 رسیده اند، به نحوی که در حال حاضر بیش از 97 درصد واحدهای مسکونی در مناطق شهری و 70 % از واحدهای مسکونی در روستاهای قابل گازرسانی سطح کشور تحت پوشش گاز طبیعی قرار گرفته اند. آمار و ارقام در بخش شهری رشد 12 درصدی و در بخش روستایی رشد 64 درصدی را نشان می‌دهد.

همچنین در دولت یازدهم گازرسانی به شهرها و روستاها با هدف بهره مندی حداکثری جامعه از این سوخت پاک و ارزان در دستور کار قرار گرفت. در همین راستا حدود 75194 کیلومتر شبکه گاز شهری و روستایی جدید احداث گردید، بیش از 312/633/1 انشعاب جدید نصب گردید تا امکان بهره مندی بیش از 000/759/4 مشترک شهری و روستایی جدید را از نعمت گاز طبیعی فراهم نماید. آمار و ارقام در بخش شبکه گذاری رشد 31 درصدی و در بخش نصب انشعابات جدید رشد 18 درصدی را نشان می‌دهد.

ذکر این نکته لازم است که با تصویب شورای اقتصاد و در قالب سیاستهای اقتصاد مقاومتی، با هدف حفظ محیط زیست و افزایش رفاه عمومی، گازرسانی به نقاط دور دست، سخت گذر و جنگلی به روش CNG در دستور کار قرار دارد و در آینده ای نزدیک شهرها و روستاهایی که امکان گازرسانی به آنها از طریق خط لوله فراهم نباشد با این روش (سی ان جی) از مزایای گاز طبیعی بهره مند خواهند شد.

 در این زمینه هم اکنون پروژه گازرسانی به چهار منطقه کشور در دستور کار است و اولین پروژه گازرسانی به روش سی ان جی به شهر بیدروبه از توابع شهرستان اندیمشک استان خوزستان در مردادماه سال قبل آغاز شد.

ب ) گازرسانی به نیروگاه‌ها:

با افزایش تخصیص گاز به نیروگاهها، متوسط مصرف روزانه سوخت مایع کاهش داشته است و آثار و برکاتی نظیر کاهش انتشار گازهای گلخانه ای، افزایش روزهای پاک و حفظ محیط زیست حاصل آمده که جملگی در زمره‌ی اولویتهای دولت یازدهم بوده است. تعداد نیروگاههای بهره مند از گاز طبیعی در مقطع شروع به کار دولت یازدهم  68 نیروگاه بوده که هم‌اکنون این تعداد 79 نیروگاه است.  

در ابتدای فعالیت دولت تدبیر و امید، میزان گاز مصرفی نیروگاه‌ها حدود 5160 میلیون مترمکعب بوده که این رقم در تیر ماه سال جاری به حدود 7000 میلیون مترمکعب رسیده است. دولت یازدهم تا کنون بالغ بر 147 میلیارد مترمعب گاز به نیروگاه‌ها تحویل  داده که رشدی حدود 25درصد را نشان می‌دهد.

به طور مشابه میزان مصارف خخانگی در تیر ماه 1392 و آستانه‌ی تحویل به دولت یازدهم حدود 3.88 میلیارد مترمکعب بوده که این رقم در تیر ماه سال جاری به مرز 4.57 میلییارد مترمکعب رسیده است. در بخش صنایع عده نیز ارقام فوق در همان بازه‌ی زمانی به ترتیب 2.67 میلیاردمترمکب و 3.20 میلیارد مترمکعب  بوده است.

ج)‌  افزایش ظرفیت پالایش گاز:

در طول تصدی دولت یازدهم ظرفیت پالایش گاز به مقدار قابل توجهی افزایش یافته و در همین راستا و به منظور انتقال این مقدار گاز برداشت شده از منابع و همچنین پایداری در عرضه گاز، با رشد بالای 8 درصد حدود 2900 کیلومتر خط انتقال گاز جدید احداث گردید و 8 ایستگاه تقویت فشار با 32 توربوکمپرسور نیز مورد بهره برداری قرار گرفت. در حال حاضر مجموع خطوط انتقال گاز احداث شده بالغ 37هزار کیلومتر و تعداد ایستگاههای تقویت فشار و توربوکمپرسورها به ترتیب 79 و 276 عدد افزایش پیدا کرده است.

د ) افزایش گاز تزریق شده به مخازن ذخیره سازی :

از جمله اقدامات مهم و تأثیرگذار این شرکت در دولت یازدهم افزایش گاز تزریق شده به مخازن ذخیره سازی گاز بوده است. این در حالی است که تا قبل از این دولت تنها 1034 میلیون متر مکعب گاز به منظور مصارف مورد نیاز ذخیره شد اما به تنهایی در دولت یازدهم بیش 7151 میلیون متر مکعب گاز در مخازن ترزیق گردید.

برجام و صنعت گاز کشور

متعاقب اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، زمینه رفع برخی محدودیت‌های ایجاد شده در حوزه تجارت گاز طبیعی و نیز تامین اقلام و نیازهای صنعت گاز کشور فراهم شده است.

فهرست دستاوردهای برجام در صنعت گاز کشور بسیار مطول است و از آن جمله می‌توان به «رشد سریع تولید گاز در کشور و افزایش ظرفیت پالایش و تامین گاز»، «دسترسی به شرکت‌های عمده تولید کننده تجهیزات مورد نیاز و توقف تامین قطعات از طریق واسطه‌های غیرضرور و صرفه‌جوئی به میزان حداقل 7 میلیون دلار در هزینه‌های جاری تامین کالا »، «کاهش هزینه‌های تامین کالا و خدمات»، «افزایش انعطاف‌پذیری سیستم‌های پالایش و انتقال گاز طبیعی در کشور با دسترسی به ملزومات و قطعات و تجهیزات مورد نیاز»، «دسترسی به منابع مالی شرکت در خارج از کشور جهت تسهیل مبادلات مالی و کالائی با طرف‌های مختلف تجاری»، « دسترسی به برخی تجهیزات و قطعات ارسالی به خارج از کشور برای تعمیرات به ارزش ده ها میلیون دلار» « آموزش کارکنان و انتقال تکنولوژی به موازات تامین کالا»، «کاهش قیمت‌های پیشنهادی در خرید و تامین کالا حداقل به میزان بین 10 تا 30 درصد از سوی عرضه‌کنندگان خارجی»، «افزایش چندبرابری تعداد شرکت‌های پیشنهاددهنده در مناقصات تامین کالا و خدمات و ایجاد فضای رقابت در جهت کاهش قیمت تمام شده و افزایش کیفیت کالاها وخدمات دریافتی»، «حضور نمایندگی‌های رسمی شرکت‌های معتبر  و کاهش 30-40 درصدی هزینه‌های تعمیرات و سایر خدمات دریافتی»، «رفع مشکلات بازاریابی و بیمه نفتکش‌ها و صادرات فرآورده‌های تولیدی در پالایشگاه‌ها»، « حضور برندهای معتبر بین‌المللی در نمایشگاه‌های داخلی و دریافت پیشنهادات فنی مستقیم از شرکت‌های معتبر بین‌المللی، «حمل مستقیم اجناس خریداری شده به کشور که قبلا با صرف هزینه‌های سنگین و پیچیدگی و ریسک بالای عملیاتی صورت می‌گرف» ، « فعال شدن قراردادهای تجارت گاز بین ایران و برخی خریداران که به دلیل اعمال تحریم‌های ظالمانه به کندی در جریان بود»، «آغاز مذاکرات با طرف‌های بالقوه برای توسعه تجارت گاز طبیعی به اشکال مختلف از جمله صادرات، واردات، سوآپ و ترانزیت گاز طبیعی در گزینه‌های متعدد» و خیلی موارد دیگر اشاره کرد.

نتیجه‌ی نهایی همانا «مطرح شدن مجدد نام جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از بازیگران عمده بازار و تجارت گاز در صحنه جهانی» بوده است.

فعالیت‌های صادرات گاز طبیعی

در بخش صادرات گاز طبیعی، با تلاش‌های صورت گرفته در دولت یازدهم، جهش مطلوبی در عقد و اجرای نسل جدیدی از قراردادهای تجارت گاز مشتمل بر صادرات و سوآپ در تعامل با دیگر شرکای حوزه گاز در منطقه حاصل آمده است.

نهائی‌سازی فاز دوم قرارداد صادرات گاز به عراق، موافقتنامه اولیه برای انجام مطالعات صادرات گاز به عمان، آغاز عملیات صادرات گاز به عراق در سال 96 و اجرای عملیات سوآپ گاز بین ایران، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان بخشی از سیاست توسعه سهم ایران در بازارهای منطقه‌ای و جهانی گاز طبیعی است که در دولت یازدهم به نتیجه رسیده است.

با اجرای قرارداد فاز 2 صادرات گاز به عراق و نیز قراردادهای سوآپ با کشورهای همسایه شمالی، حجم تجارت گاز کشور مجموعا بیش از 8 میلیارد متر مکعب در سال افزایش خواهد یافت. افزایش درآمدهای ارزی کشور متعاقب اجرای قراردادهای جدید منعقده جهت صادرات گاز در دولت یازدهم پس از اجرا، به میزان 5/2 میلیارد دلار در سال خواهد بود.

اجرایی شدن  اقتصاد مقاومتی

متعاقب صدور فرمان مقام معظم رهبری در حوزه اقتصاد مقاومتی، با پیگیری طرح‌های تعیین شده در قالب برنامه اقتصاد مقاومتی از سوی ستادفرماندهی اقتصاد مقاومتی در حوزه صنعت نفت و گاز، اجرای 4 پروژه راهبردی برعهده‌ی صنعت گاز کشور قرار گرفت که عبارتند از «احداث خط لوله به منظور صادرات گاز به عراق به میزان 5 میلیون متر مکعب در روز»، «احداث خط لوله و صادرات گاز به پاکستان»، «بیع متقابل گازرسانی به 2/1 میلیون مشترک جدید روستائی و شهرهای کوچک و مرزی» و «کاهش نیم واحد درصد هدررفت گاز طبیعی از گاز فرآورش شده»

به منظور اجرای طرح‌های مزبور، طی سال 95 مجموعا معادل 2413 میلیارد ریال از اعتبارات سرمایه‌ای تخصیص و هزینه شد. در سال 96 نیز، این شرکت در اجرای فرامین مقام معظم رهبری در حوزه اقتصاد مقاومتی، 7 پروژه در دستور کار صنعت گاز قرار گرفته که از آن جمله می توان به پروژه صادرات گاز به عراق تا میزان 14 میلیون متر مکعب در روز و  تکمیل گازرسانی به استان سیستان و بلوچستان و نقاط صنعتی و نیروگاهی آن پیاده سازی طرح‌های ذخیره‌سازی زیرزمینی گاز طبیعی و چهار پروژه دیگر نام برد.

با اجرای این پروژه‌ها، پیشرفت‌های مهم و محسوسی در تکمیل زیرساخت‌های مورد نیاز برای افزایش تاب‌آوری اقتصادی در حوزه صنعت گاز و انرژی کشور و تحقق اهداف برنامه ملی اقتصاد مقاومتی ایجاد خواهد شد.

در جدول زیر، روند برخی شاخص‌های مهم در صنعت گاز کشور ارائه شده است.