پایبندی به اصول یک قرارداد بلندمدت «مفت فروشی» نیست

به گزارش خبرنگار ایلنا، این روزها و بعد از پیروزی مجدد و با مقبولیت بالاتر دکتر حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری و خالی شدن دست مخالفان دولت از بهانه های واهی برای بستن طرفی در این رویداد مردمی، این گروه که اساسا ماهیت ذاتیشان در مخالفت و خود همیشه برحق بودن است، با لفاظی در مورد بدیهیات یک موضوع حرفه ای و با وجود توضیحات روشنگرانه بازهم راه «کوچه علی چپ» را در پیش می گیرند و به مصداق ضرب المثل «گربه مرتضی علی» در برابر هرگونه استدلال منطقی راه خود را می روند.

وزیرنفت روزگذشته درباره ادعای ارزان فروشی گاز به ترکیه توضیحاتی به خبرنگاران ارائه دادند که بازهم سبب سوء برداشت برخی از رسانه های زنجیره ای شده است، وزیر نفت از اصلاح قیمت می گوید، آنها تیتر «مفت » بودن می زنند، زنگنه از طبیعی بودن این موضوع در قراردادهای گازی می گوید، دیگر روزنامه زنجیره ای تیتر می زند « صدورگاز مجانی به ترکیه تاوان کدام فساد اقتصادی است؟» آسمان را به ریسمان می بافند تا شاید چیزی عایدشان شود.

اما برای توضیح بیشتر درباره صادرات گاز به ترکیه و مبلغی که ایران باید بابت اصلاح قیمت به ترکیه پرداخت کند باید گفت: معمولا قراردادهای گاز که مدت زمان آن بالای سه سال است بند بازنگری در قرارداد (Price revision) در آن وجود دارد که خریدار و فروشنده می توانند از این بند استفاده کنند و الزاما یکطرفه نیست.

در واقع این حق در تمام قراردادهای که مدت زمان آن بیش از سه سال است پیش بینی شده است، تنها تعداد دفعات آن تفاوت دارد. مثلا یک قرارداد پنجساله می تواند یک بار Price revision داشته باشد. هردو طرف قرارداد می توانند یک بار از این بند استفاده کنند.

اما در یک قرارداد 25 ساله، 5 الی 6 بار از بند Price revision استفاده می شود. در قرارداد صادرات گاز ایران به ترکیه این میزان پنج بار است یعنی ایران و ترکیه در مجموع می توانند 10 بار از بند Price revision استفاده کنند. این حق همانگونه که گفته شد 2 طرفه است و هم خریدار و هر فروشنده می توانند از آن استفاده کنند. 

درواقع در تمام قراردادهای بلندمدت بین المللی از بند Price revision استفاده می شود. چون شرایط زمانی برای قیمت فرق می کند و  نمی توان فرمول را برای 25 سال ثابت نگهداشت. این که در چه شرایطی دو طرف می تواند تقاضای Price revision کنند در مفاد قرارداد ذکر می شود و خریدار و یا فروشنده می توانند بر اساس  آن احقاق حق کنند.

در واقع ترکیه در مورد اخیر که مدعی شد قیمت گاز صادراتی ایران به ترکیه نسبت به دیگر کشورهای منطقه بالاست و باید کاهش یابد و بر اساس آن به دیوان بین المللی داوری شکایت کرد از بند Price revision استفاده کرده است.

با توجه به کاهش قیمت گاز در منطقه و گران بودن قیمت گاز ایران نسبت به دیگر کشورهای صادرکننده گاز، دیوان بین المللی داوری به نفع ترکیه حکم داد  و ایران توانست با یک دفاع تمام قد، ادعا 37.5 درصدی ترکیه را به حداقل کاهش دهد. 

مکانیزم پرداخت گاز بها نیز به توافق طرفین بستگی دارد، هم می تواند بصورت کامل و یکجا پرداخت شود و هم بصورت تدریجی.

ترکیه تا کنون 2 بار از از بند Price revision استفاده کرده است و شرایط برای استفاده از این بند از سوی ایران مهیا نشده است. اگر قیمت گاز بالا برود قطعا ایران می تواند از این بند استفاده  کند. چون قیمت گاز کاهشی بوده است در نتیجه ترکیه از این بند استفاده کرده است.

این روزنامه های زنجیره ای بصورت خودجوش در کنار انعکاس خبر وزیر نفت و صادرات گاز به ترکیه، اقدام به ارتباط دادن این قرارداد با کرسنت کردند که در این زمینه باید گفت، Price revision همان بندی است که دولت قبل در قرارداد کرسنت به راحتی از کنار آن گذاشت و به جای این که با استفاده از این بند اقدام به اصلاح قیمت گاز در قرارداد کرسنت کند، عنوان کرد که قرارداد را اجرایی نمی کند و به جای این که در جایگاه طلبکار قرار گیرد در جایگاه بدهکار قرار گرفت.

روزنامه های زنجیره ایی که یکی گزارشش درباره قراردادهای صادرات گاز به ترکیه را با کرسنت آغاز کرد و دیگری با کرسنت خاتمه داد، یکی به سخنان زاکانی استناد کرد و دیگری به سخنان جلیلی. لطف کنند از آقای جلیلی بپرسند در نامه ای که به آقای احمدی نژاد، رئیس جمهور وقت درباره میزان جریمه ایران در قرارداد کرسنت نوشتند ، چه رقمی را عنوان کردند و آقای احمدی نژاد چه جوابی به ایشان دادند؟

اگر وقت شد درباره این هم بپرسند، در جلسه آذرماه 1391 شورای امنیت ملی درباره کرسنت چه گذشت و توضیح دهند چرا نظرشان درباره میزان جریمه ایران به کرسنت به ناگاه تغییر کرد؟

راستی ممنون می شویم آقایان بذرپاش و زاکانی هم توضیح دهند، اعدادی که برای جریمه در کرسنت عنوان می کنند را از کجا آورده اند و با چه استنادی آن را عنوان می کنند، چرا منافع ملی را فدای خصومت شخصی می کنند؟ ایران برای آنها مهم است یا خراب کردن یک شخص.