بازار ارز به زودی از شوک خارج می‌شود/ تمدید تحریم‌های داماتو در بی‌ثباتی قیمت دلار موثر بود

محمود جامساز در گفتگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، در مورد تغییرات بازار ارز طی روزهای گذشته اظهار داشت: تغییر و تحول در نرخ دلار در اقتصاد بیمار دولتی ما تازگی ندارد و هیچ گاه نرخ واقعی دلار که منبعث ازتغییرات واقعی قدرت خرید دو ارز بر اساس مقایسه میزان قدرت خرید پول در کشور است محاسبه نگردیده است که به آن( ppp ) یا POWER PURCHASED PARITY گفته می‌شود .

بانک مرکزی در اعمال نظام ارز تک نرخی موفق نبود

وی ادامه داد: ما همواره با نرخی روبرو بوده‌ایم که نشانگر ظرفیت های اقتصادی و پولی کشور نبوده است. سیاست‌های پولی و ارزی دولت و بانک مرکزی هم به سبب ناکارآمدی و عدم استقلال بانک مرکزی از دولت و تخصیص نابهینه منابع ارزی توسط دولت که اسباب بازدارندگی بانک مرکزی در اعمال مدیریت عرضه و تقاضای ارز را فراهم ساخته تاکنون قادر نبوده به سیستم چند نرخی ارز را به یک نظام تک نرخی تبدیل کند مگر در یک برهه زمانی کوتاه مدت که هیچ گاه استمرار نیافت .

 سه شوک بزرگ اقتصادی زمان احمدی نژاد

جامساز تصریح کرد: در زمان احمدی نژاد اقتصاد ما با 3 شوک بزرگ روبرو شد. شوک یارانه‌ها ، تکانه مسکن مهر و شوک دلار که از هزار تومان با یک جهش یکباره  به 4 هزار تومان افزایش یافت.

وی خاطر نشان کرد: البته پس از مدتی که بازار از شوک‌های وارده تخلیه شد دلار نیز واکنش نشان داد و از 4 هزار تومان عقب نشینی کرد و در محدوده 3 هزار و 100 تا 3 هزار و 400 تومان قرار گرفت و مدتی نوسانات 200 تا 300 تومانی را تجربه کرد تا اینکه اخیرا رشد دلار نسبت به ریال شدت گرفت و از خط 4 هزار تومان هم گذشت و کاهش ارزش و تنزل قدرت خرید پول ملی را شدت بخشید.

وی افزود: عواملی که در تغییرات نرخ دلار تاثیرگذار بود را می‌توان معطوف به دو دسته عوامل داخلی و خارجی دانست، عامل داخلی متاثر از سیاستهای ارزی و پولی بانک مرکزی و دولت است زیرا این دو نهاد به طرز تفکیک ناپذیری درهم تنیده شده و لذا استقلال بانک مرکزی دیگر محلی از اعراب ندارد.

این اقتصاددان گفت: در حال حاضر اقتصاد ما دلار 2 نرخی را تجربه می‌کند که دولت درصدد است با نرخ شناور مدیریت شده دو نرخ رسمی و آزاد را به هم نزدیک و در نهایت یکسان کند.

بودجه سال 96 نرخ دلار 3 هزار و 300 تومان محاسبه شده

وی گفت: در بودجه سال 96 نرخ دلار 3 هزار و 300 تومان محاسبه شده که البته هدف تامین هزینه های مالی دولت و در نتیجه متوازن شدن بودجه است والا هیچ دلیل دیگری که مبتنی بر محاسبات و الزامات علمی باشد تعیین نرخ 3300 تومان را پشتیبانی نمی‌کند.

وی افزود: برخی از سیاست گذاران پولی و ارزی هنوز بر این تجربه شکست خورده که می‌توان با افزایش نرخ رسمی دلار به تدریج دو نرخ ازاد و رسمی را به یکدیگر نزدیک و برهم منطبق کرد پای می فشارند. این در حالی است که به اعتبار تجارب پیشین هر میزان که بر قیمت رسمی دلار افزوده می‌شود مثل این است که مجوزی برای افزایش نرخ بازار آزاد صادر می شود.

جامساز ادامه داد: زیرا نرخ ارز آزاد در جایگاهی بالاتر با فاصله بیشتر قرار می‌گیرد. در صورتی مقامات پولی کشور قادرند که سیاست تک نرخی ارز را محقق سازند که به عنوان تنها عرضه کننده و تقاضا کننده بزرگ به حد کافی منابع ارزی را در اختیار داشته باشند تا بتوانند با مدیریت عرضه و تقاضا کلیه بازیگران بازار آزاد ارز را از صحنه کنار زده و توسط صرافی‌های مجاز یک نرخ را اعلام و بر آن اساس نیازهای متقاضیان و عرضه کنندگان ارز را مرتفع سازند.

دولت در هنگام تنگناهای ارزی، فاقد اقتدار لازم است

وی افزود: اما در حال حاضر دولت در هنگام تنگناهای ارزی، فاقد اقتدار لازم برای مدیریت بازار ارز است. بدین لحاظ بازار ارز تحت تاثیر شایعات، انتظارات و رفتار ارزی بازیگران بازار ارز و عرضه و تقاضاهای خرد قرار می‌گیرد و از لحاظ تاثیرپذیری از تحولات برون مرزی نیز متاثر از تغییرات ارزش بین المللی دلار در مقابل سایر ارز‌های معتبر، بهای نفت، طلا و نامشخص بودن سیاست‌های آقای ترامپ در مورد ایران و تحولات خاورمیانه است.

جامساز افزود: آنچه که در کوتاه مدت ریال را در مقابل دلار تقویت می‌کند امید به بهبود وضع اقتصادی و برون رفت از رکود و اجرای کامل برجام است که اخیرا تمدید تحریم‌های داماتو توسط آمریکا و بروز تردیدها در مورد لغو یا اجرای برجام این امید را تضعیف کرده و افزایش بهای دلار را در بازار آزاد ارز سبب شده است.

این اقتصاددان ادامه داد: از سوی دیگر افزایش چندی پیش نرخ بهره آمریکا از حدود نیم درصد به 75 صدم درصد از سوی خانم جانت یلن رئیس بانک فدرال رزرو آمریکا و وعده افزایش 3 مرحله دیگر هر بار 25 صدم درصد تا انتهای سال آتی میلادی از سوی وی تا انتهای سال 2017 واکنش بازارهای عمده مالی و اقتصاد دنیا را به همراه داشت که منجر به تقویت دلار شد.

با دلار گران از تقاضای نفت کاسته می‌شود

وی تصریح کرد: از سوی دیگر بازارهای نفت و طلا نیز دچار تنزل قیمت شدند. زیرا از آنجایی که دلار به سبب حجم و گستردگی و اهمیت اقتصاد امریکا همواره به عنوان ارز برتر، بیشترین حجم معاملات پولی جهان را به خود اختصاص داده است هرگونه افزایش و تغییری در نرخ بهره امریکا توسط فدرال رزرو عمده معاملات دنیا را در حوزه های مختلف به سبب تغییرات تبعی دلار تحت تاثیر قرار می گیرد.

وی ادامه داد: نفت از جمله این بازارهاست زیرا به دلار معامله می‌شود و با دلار گران از تقاضای نفت کاسته می‌شود و بهای نفت رو به کاهش می گذارد و اثر این کاهش در کشور ما کاهش درآمدهای ارزی دولت است که قدرت مدیریت عرضه و تقاضای ارز و کنترل بازار ارزی از وی سلب می شود و بهای دلار افزایش پیدا می کند.

به زودی بازار ارز از این شوک تخلیه می‌شود

جامساز گفت: من حیث المجموع تاثیر این فرایند و دیگر عوامل پیش گفته سبب شده که دلار از مرز 4 هزار و 100 تومان نیز عبور کند اما این قیمت در بازار آزاد تنها پاسخگوی عرضه و تقاضای خرد است نه صادرات و واردات. گرچه آثار روانی آن بر روی بهای کالاهای وارداتی نیز تا حدودی موثر است اما به زودی بازار ارز از این شوک تخلیه می‌شود و بهای ارز به دلیل چسبندگی قیمت‌ها کاسته می‌شود و در حول محور 3 هزار و 700 تومان نوسان می‌کند. البته این امر در صورتی است که شوک جدیدی وارد بازار نشود.