عقیق قم یا عقیق یمن؛ مساله این است

به گزار ایلنا به نقل از بسیج سازندگی، آثار به دست آمده از اکتشافات باستان‌شناسی گویای این مطلب است که ورود سنگ‌های قیمتی به زندگی آدمی تقریبا به ۶ هزار سال پیش برمی‌گردد. نشانه‌های تاریخی هم نشان می‌دهند که اولین کاربرد سنگ‌های قیمتی در زندگی بشر، مصارف زینتی بوده است. در این میان، ایرانیان از اولین اقوامی بودند که با استفاده از کانی‌های موجود در طبیعت و تغییر شکل دادن آنها، علم گوهرشناسی را پایه‌گذاری کردند.

تجارت سنگ‌های قیمتی در سده گذشته از چنان گستردگی در جهان برخوردار شده که اقتصاد شماری از کشورها را تحت تأثیر مستقیم خود قرار داده است. در حال حاضر تایلند در زمینه تجارت سنگ‌های رنگی از جمله پیش‌روترین کشورهاست و لقب عروس سنگ‌های قیمتی جهان را کسب کرده است. شهر چانتاگوری تایلند به دلیل وجود بورس سنگ‌های یاقوت، آنتروپ بلژیک به دلیل وجود بورس الماس و بورس بزرگ سنگ‌های قیمتی ایدرواشتاین آلمان، از شهرت جهانی برخوردارند. اما متأسفانه با وجود پتانسیل‌های قابل توجه ایران در برخورداری از ذخایر قابل توجه سنگ‌های قیمتی، این بخش تاکنون نتوانسته سهم تعریف شده‌ای در اقتصاد کشور برای خود کسب کند.

 

استان‌های قم، خراسان، کرمان، همدان، اصفهان، سمنان و کردستان از مهم‌ترین مناطق دارای معادن سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی در کشورمان به شمار می‌روند. متأسفانه اکتشاف و بهره‌برداری معادن سنگ‌های قیمتی در کشور، متولی مشخصی ندارد. حتی اطلاعات معادنی که مورد شناسایی و حتی استخراج قرار می‌گیرند، همواره به صورت محرمانه باقی می‌ماند. در این میان، به دلیل این که بخش‌های مختلف اقتصادِ سنگ‌های قیمتی سامان‌دهی و مدیریت نشده‌اند، اتفاقات ریز و درشت مبهمی در این حوزه به وقوع می‌پیوندد که سیمای واقعی آنها تا سال‌ها در هاله‌ای از ابهام باقی می‌ماند.

محمد فراهانی یکی از برگزیدگان سومین همایش ملی طلایه داران اقتصاد مقاومتی است که با ابتکار عمل در عرصه زمین‌شناسی و گوهرتراشی موفقیت‌های زیادی کسب کرده است. او که از رزمندگان دفاع مقدس و کارشناس ارشد زمین‌شناسی است با تاسیس آموزشگاه گوهر تراشی، کارگاه تولید سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی و یک موزه سنگ‌های قیمتی در استان قم توانسته جان تازه‌ای در سطح استان به این عرصه بکر و سرشار از سود بدهد.

 

آقای فراهانی درباره ورود به عرصه گوهرتراشی و استخراج سنگ‌های با ارزش، می‌گوید: «من به مدت 10 سال کارشناس سازمان زمین شناسی تهران بودم اما سرانجام تصمیم خودم را گرفتم و از شغل کارمندی استعفا دادم تا در بخش خصوصی فعال شوم. به همراه تعدادی از متخصصان اولین شرکت مهندسین مشاور در زمین شناسی و معدن را در استان قم تأسیس کردیم که هدف آن فعالیت روی معادن داخل و خارج از کشور بود. در مالزی روی معادن آهن و طلا کار کردیم و در داخل کشور نیز روی سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی»

او می‌افزاید: «زمانی که رهبر معظم انقلاب بحث اکتشاف معادن و پرهیز از خام فروشی و لزوم فرآوری مواد معدنی را پیش کشیدند، ورود به عرصه فرآوری به یکی از دغدغه هایمان تبدیل شد. متاسفانه بیشتر مواد معدنی ما به صورت خام و با قیمتی بسیار نازل به خارج از کشور می‌رود. دست به کار شدیم و با تهیه تجهیزات و دستگاه‌های گوهرتراشی یک کارگاه تأسیس کردیم. در کنار آن یک مرکز پژوهش‌های معدنی و آموزشگاه فنی و حرفه‌ای برای تولید سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی و زیورآلات سنتی دایر کردیم. در آن مقطع متأسفانه بیشتر سنگ‌های قیمتی و حتی زیورآلات از کشور تایلند وارد مغازه‌های استان قم می‌شد. هدف اصلی ما این بود که با خلق ارزش افزوده در کشور اشتغالزایی کنیم. افراد سرپرست‌های خانوار و تحت پوشش بهزیستی در کانون توجه ما قرار داشتند».

 

این فعال اقتصاد مقاومتی خاطرنشان می‌کند: «شرکت ما با بنیاد شهید و امور ایثارگران انقلاب اسلامی و بسیج یک تفاهمنامه همکاری امضاء کرده است. بر اساس این تفاهمنامه این دو نهاد افراد واجد شرایط را برای آموزش گوهرتراشی به ما معرفی می‌کنند. بر اساس این طرح ما به متقاضیان، مهارت گوهرتراشی را می‌آموزیم، پس از تکمیل آموزش، آن‌ها را برای دریافت 5 میلیون تومان وام قرض‌الحسنه به بانک کارآفرینی معرفی می‌کنیم تا دستگاه گوهرتراشی بخرند، خودمان مواد اولیه تولید مثل سنگ عقیق را در اختیارشان قرار می‌دهیم و در نهایت محصول را به صورت تضمینی از آن‌ها می‌خریم. یعنی هنرجویان را حتی بعد از پایان دوره آموزشی رها نمی‌کنیم.»

محمد فراهانی ادامه می‌دهد: «به این ترتیب هر هنرجو در منزل صاحب یک کارگاه گوهرتراشی می‌شود و ماهانه سه میلیون تومان درآمد دارد. شرکت ما پس از خرید محصول از زیر مجموعه‌ها، تولیدات انبوه را برندسازی می‌کند، رکاب آن‌ها را آماده می‌کند و در بازار به فروش می‌رساند. استان قم صاحب سه معدن سنگ عقیق بسیار عالی و با کیفیت است که متأسفانه به دلیل عدم سرمایه‌گذاری و توجه به امر فرآوری در گذشته، دچار رکود شده است. تحرکی که در حال حاضر در بحث گوهرتراشی در استان قم آغاز شده می‌تواند منجر به خروج این معادن از رکود شود.»

 

او درباره چگونگی آموزش گوهرتراشی، می‌گوید: «گوهرتراشی کار سختی نیست و همه ظرف 4 ماه می‌توانند یک گوهر تراش ماهر شوند. البته هرچقدر افراد ذوق و سلیقه بیشتری به خرج بدهند ارزش محصول تولیدیشان بیشتر می‌شود و درآمد بیشتری کسب می‌کنند. هزینه ثبت‌نام در آموزشگاه طبق تعرفه سازمان فنی و حرفه‌ای یک میلیون و 50 هزار تومان است که طبق تفاهمنامه امضاء شده با بنیاد شهید و بسیج به افراد معرفی شده توسط این دو نهاد 25 درصد تخفیف می‌دهیم. در حال حاضر برای 16 نفر در عرصه گوهرتراشی به صورت مستقیم ایجاد شغل کرده‌ایم که برای ما بسیار شیرین است.»

محمد فراهانی با استفاده از وام 30 میلیون تومانی بسیج سازندگی دستگاه‌های گوهر تراشی آموزشگاه را تهیه کرده است. او می‌گوید: «زمانی که از شغل کارمندی استعفا دادم و به همراه دوستانم عزم تأسیس شرکت را داشتیم، سرمایه مان روی هم فقط 16 میلیون تومان بود. اما امروز ارزش مجموعه کارگاه‌های تولیدی، آموزشگاه و موزه بالغ بر 4 میلیارد تومان است. این رشد سرمایه در عرض کمتر از 4 سال به تنهایی نشان‌دهنده ظرفیت فوق‌العاده زیاد این عرصه برای به دست آوردن ارزش افزوده است.»

برگزیده سومین همایش ملی طلایه‌داران اقتصاد مقاومتی درباره موزه خصوصی که در استان قم تأسیس کرده، خاطرنشان می‌کند: «در این موزه بالغ بر 1100 قطعه سنگ قیمتی از 70 نوع کانی را به بازدید عموم گذاشته‌ایم. بازدید از موزه کاملا رایگان است و هدفمان شناساندن ظرفیت‌های معادن ایران به مردم، دانشگاهیان و بازاریان است. من و همکارانم در حال حاضر با جدیت طرح خوشه عقیق قم را دنبال می‌کنیم و معتقدیم این طرح قابلیت ایجاد 200 شغل جدید و پایدار را داراست. پیشنهاد ما در این طرح این است که همه گوهرتراشان قم زیر نظر شرکت شهرک‌های صنعتی قم یک خوشه گوهرتراشی تشکیل دهند و تولیداتشان به صورت انبوه تحت برند عقیق قم به بازار عرضه شود. واقعیت این است که کیفیت عقیق قم نیم درجه از عقیق یمن بالاتر است و شامل رنگ‌های زیادی چون زرد، قرمز، کبود، سفید، دودی و حدید است که بسیار زیبا و بی‌نظیر هستند.»