افزایش یکسان قیمت برق برای مشترکین پرمصرف وکم مصرف ناعادلانه است

یادداشت- سید مسعود احمدی- کارشناس ارشد انرژی- با وجودیارانه‌ای بودن تعرفه تمام پلکانهای برق، تعرفه برق برای تمام مشترکین پرمصرف و کم مصرف برای سومین  بار به یک میزان افزایش یافته است که خلاف عدالت  است.

مهم ترین چالش پیش روی صنعت برق کشور تفاوت عمیق هزینه تولید برق و هزینه پرداختی از سوی مشترکین است. این تفاوت اجرای طرح‌های توسعه صنعت برق و افزایش ظرفیت تولید برق کشور را تحت تاثیر خود قرارداده است. درحال حاضرنظام تعرفه گذاری برق بخش خانگی در کشور به گونه ای است که حدود 40 درصداز هزینه میزان برق مصرفی (بدون احتساب هزینه سوخت در فرآیند تولید برق) به صورت یارانه در اختیار مردم قرار می گیرد و هر مشترکی که برق بیشتری مصرف کند، یارانه بیشتری به او تعلق می گیرد که خلاف عدالت است. قیمت تمام شده تولید برق در کشور بدون در نظر گرفتن هزینه سوخت حدود 100 تومان است و مصرف کننده فقط 60 تومان از این مبلغ را پرداخت می‌نماید و تداوم این امر در سال‌های گذشته سبب ایجاد بدهی 30 هزار میلیارد تومانی برای وزارت نیرو شده است.

تعرفه‌گذاری برق در سال‌های گذشته دستخوش تغییرات زیادی بوده است. تدبیری که تاسال ۱۳۷۸ اعمال ‌شد این بود که قیمت برق حداقل همراه با بالا رفتن تورم افزایش یابد که البته این اقدام پس از سال ۱۳۷۸ معطل ماند. پیش از آن هرسال به‌ طور متوسط ۲۰ درصد بر قیمت برق افزوده شد و پیش‌بینی شده بود که با ادامه این روند، صرف‌نظر از تغییر ناگهانی که در قیمت برق ایجاد می شود،حدودا تا سال ۱۳۸۵‌ قیمت‌ها به مرز قیمت تمام‌ شده نزدیک شود.

درسال‌های ۱۳۷۹ و ۱۳۸۰ علی‌رغم وجود مجوز، افزایش سالانه قیمت برق متناسب با نرخ تورم به میزان کافی انجام نگرفت و پس از آن به طور کامل از بین رفت و سبب ایجاد شکاف عمیقی بین قیمت تولید برق و هزینه تمام شده آن شد.

از همین رو دولت تصمیم گرفت که برای جبران تفاوت هزینه تولید برق و دریافتی از مشترکین افزایش تعرفه برق را دردستور کار خود قرار دهد. اما دولت ساده‌ترین راهبرد ممکن یعنی افزایش عمومی قیمت برق برای مشترکین  پرمصرف و کم مصرف را در دستور کار خود قرار داد. از اینرو کاهش مصرف برق و حذف یارانه پنهان آن در کشور به عنوان یکی از اصلی ترین اهداف اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها مورد غفلت قرار گرفت.

یکی از مهمترین اقدامهایی که در دنیا برای احیای حوزه انرژی و اصلاح الگوی مصرف آن مورد استفاده قرار گرفته است، روش تعرفه گذاری پلکانی-افزایشی است. بر اساس این راهبرد، قیمت انرژی برای مشترکینی که در حد الگو مصرف می کنند،افزایش چندانی ندارد اما هزینه مصارف بی‌رویه (بالاتر از الگوی مصرف) باقیمت آزاد و حتی بیشتر محاسبه می شود. با این اقدام، مشترکین پرمصرف که اقلیت جامعه را تشکیل می دهند، به اصلاح رفتار ترغیب می شوند و در عین حال دولت می‌تواند بدون بروز نارضایتی عمومی،تفاوت هزینه تولید و پرداختی مردم را کاهش دهد.

ازسال 93  تاکنون 2 مرتبه تعرفه های برق بدون توجه به روشهای مرسوم و هوشمندانه در دنیا افزایش یافته است و تمام پله های مصرف با یک درصد یکسان افزایش یافته است. دفعه اول، در بهار سال 93 قیمت برق برای تمام مشترکین پر مصرف و کم مصرف به میزان 24% و دفعه دوم در زمستان سال 93 قیمت برق برای تمام مشترکین به میزان 10% افزایش یافت. این روش ناعادلانه سبب شده است که مشترکین پرمصرف به الگوی نادرست خود در مصرف انرژی برق ادامه دهند و انگیزه بالایی برای تغییر الگوی خود نداشته باشند.

با این وجود وزارت نیرو بدون هیچگونه اطلاع رسانی درخصوص افزایش تعرفه های برق در سال جاری تعرفه برق را برای سومین بار به شیوه نادرستی برای تمام مشترکین ۱۰ درصد افزایش داده است. در این  حالت حتی بالاترین پلکان مصرف برق هم هزینه تمام شده تولید برق را نمی‌پردازد و مصرف بیشتر برق با دریافت یارانه بیشتری همراه خواهد شد.

حال سوالی که به وجود می‌آید این است که چرا با وجود روش‌های کارآمد افزایش تعرفه برق مشترکین کم مصرف و پرمصرف باید با افزایش تعرفه یکسان روبرو شوند؟