«پراید» فقط خودرو نیست!

یادداشت- سیاوش مهرآئین- شاید این تیتر تا حدودی برای شما عجیب باشد اما اگر دقت کنیم می‌بینیم که خودروها علاوه بر شان خودرو بودن خود وزن‌های دیگری هم بر دوش می‌کشند, مثلاً نام خودرویی مانند «بنز» یا «بی ام دبلیو» با کیفیت و شان و جایگاه اجتماعی خاصی همراه است. گاهی هم نام خودروها با ملیت‌ها گره خورده است مثلاٌ تا کسی بگوید «فورد» فوراٌ به یاد آمریکا و یا با شنیدن نام «کیا» و «هیوندای» به یاد ملیت کره‌ای می‌افتیم.

تاثیرات اقتصادی – صنعتی پراید:

بر همین اساس می‌توانیم بپرسیم که «پراید» ما را به یاد چه چیزی می‌اندازد؟ لابد کیفیت یا ملیت ما نیست. هر چه از بی‌کیفیتی شنیده‌ایم با نام خودروی پراید گره خورده است. «پراید» برای عده‌ای خودرویی ارزان, برای تعدادی خودرویی ناایمن, برای کسانی خودرویی با صرفه و برای عده‌ای دیگر خودرویی نامطمئن است. «پراید» با تمام این بی‌مهری‌ها؛ برای صنعت خودروسازی ایران منافع بسیاری هم داشته است. اگر تکنولوژی «پیکان» را مقطع ابتدایی صنعت خودرو در نظر بگیریم «پراید» توانست تکنولوژی صنعت خودروسازی ایران را با چند پله ارتقاء, به مقطع دبیرستانی تولید صنعتی برساند. از سویی دیگر اشتغالی را که در صنعت خودرو توسط «پیکان» به وجود آمده بود توسط «پراید» گسترش بیشتری یافت. البته بحث اشتغال مرتبط با پراید فقط مربوط به کارکنان خطوط تولید شرکت‌های خودروسازی نیست بلکه با تولید حدود 6 میلیون خودروی تولیدی پراید ارتزاق عده زیادی در صنعت بالا دستی شامل خدمات پس از فروش به تردد این خودروها بستگی دارد. «پراید» علاوه بر این موارد تا حدی ما را به بازارهای صادراتی هم آشنا کرد. اولین فعالیت‌های ایران در حوزه صادرات صنعت خودرو با نام پراید عجین شده است و تا امروز هم مقام بیشترین تعداد خودروی صادراتی را همین «پراید» به خود اختصاص داده است. شان و رتبه «پراید» در صنعت خودروسازی ایران چنان است که اگر بخواهیم این خودرو را از آن بگیریم شاید 40 یا 50 درصد صنعت خودروسازی ایران را گرفته باشیم. بنابراین اگر از ما بپرسند که نام «پراید» با چه چیزی گره خودرو و کدام وزن را بر دوش می‌کشد؟ باید گفت که امروزه دیگر «پراید» برای صنعت خودروسازی ایران فقط و فقط یک خودرو نیست بلکه نام این خودرو در درجه نخست با ایجاد اشتغال داخلی و رتبه بعدی هم ارتقاء چند پله‌ای صنعت خودرو گره خورده است.

تاثیرات اجتماعی «پراید»

ابعاد تاثیرات اجتماعی این خودرو چنان بوده است که از رئیس جمهور گرفته تا مراجع محترم تقلید هر یک به نوعی در برابر این خودرو موضع گرفته‌اند که این خود امر بی‌سابقه‌ای در صنعت خودروسازی محسوب می‌شود. (آیت‌الله مکارم: باید فکری برای پراید کرد) (احمدی نژاد رئیس جمهور سابق: پراید کیلویی چند؟)

در کنار تمام این موضع گیرها سخت علیه این خودرو, باید اعتراف کرد که «پراید» توانسته تا حدود زیادی راه عده‌ی زیادی از ایرانیان را به داشتن خودرو را آسان نماید. شاید اگر تولید این خودروی ارزان قیمت نبود هنوز هم عده‌ای زیادی با آرزوی داشتن خودرو روزها را سپری می‌کردند. یا اگر فرض کنیم که «پراید» در بازار خودروی ایران وجود نداشت حتماً این شش میلیون تقاضا به سمت خودروهای چینی سرازیر می‌شد و دلارهای نفتی زیادی بجای آنکه صرف تولید داخلی می‌شد صرف راه آسان‌تر یعنی واردات خودرو می‌گردید. از دیگر سو این خودور توانسته محل کسب درآمد تعداد زیادی از هموطنان ما شود. کم نیستند ایرانیانی که رزقشان با این خودرو گره خورده است.

اشکال در کجاست؟ تولید یا عدم تولید

با تمام نقدهای که بر تولید «پراید» وارد شده است باید گفت که مشکل در تولید در خودرو نبوده است مشکل در اینجاست که صنعت خودرو به هر دلیلی بدیل یا بدیل‌هایی برای این خودرو نداشته است. بر اساس همان مثال قبلی اگر تولید خودروهای جدید با امکان و تکنولوژی‌های جدید را کلاس دانشگاهی برای صنعت خودرو فرض کنیم در آن صورت صنعت خودرو گریزی نداشت جز آنکه باید از مقطع دبیرستانی تولید «پراید» عبور می‌کرد. مشکل در این جا بود که ما خیلی در این مقطع ماندیم البته تحلیل‌های زیادی می‌تواند وجود داشته باشد یا خود نتوانستیم, یا شرایط ایجاب نمی‌کرد و یا عده‌ای عمداً ما را در همین مقطع نگهداشتن در هر حال نباید از ضرورت و منافع تولید پراید در صنعت خودرو فقط و فقط با نگاه منفی نگریست.

با تمام نکات گفته شده در خصوص «پراید» این روزها سخن از تصمیم‌گیری در خصوص تولید یا عدم تولید این خودرو در میان است, حال چه ما موافق جمع‌کردن این خودرو از خطوط تولید باشیم یا چه مخالف؛ این خودرو اثرات خود را بر پیکره صنعت خودروسازی ایران گذاشته است و به نظر می‌رسد باید تابع یکی از اصلی‌ترین قواعد بازار اقتصادی باشیم و آن اینکه: این بازار است که باید در مورد ادامه تولید این خودرو تصمیم بگیرد. مسئولین نباید تصمیمات خودشان را جای تصمیمات بازار قراردهند. تنها کار مسئولین باید این باشد که زمینه را برای گسترش اقتصاد مقاومتی صنعت خودرو و تسهیل ارتباط آن با دنیای خارج فراهم آورند تا تولیدات صنعت خودرو هرچه بیشتر متنوع گردد و مردم نیز با گسترش تنوع تولید امکان انتخاب بیشتری داشته باشند. و در آن صورت این مردم هستند که تصمیم اصلی را در مورد سرنوشت پراید خواهند گرفت.