میانگین نرخ سود بین بانکی در شهریورماه 18.7 درصد است

تعداد اعضای فعال بازار بین بانکی ریالی از 27 بانک در پنج‌ماهه اول سال 1394 به 31 بانک در مدت مشابه سال 1395 رسیده است. در پنج ماهه اول سال 1395، میانگین روزانه تعداد و ارزش معاملات انجام شده بازار به ترتیب با 35.1 و 78.9 درصد رشد نسبت به مدت مشابه سال گذشته به 100 فقره و 124.2 هزار میلیارد ریال رسیده است که این عملکرد در روز کاری1395.6.20 برابر با 118 فقره و 150.3 هزار میلیارد ریال بوده است. متوسط ارزش هر معامله در بازار بین‌بانکی ریالی با افزایش 32.5 درصدی از 939 میلیارد ریال در دوره مشابه سال قبل به 1244 میلیارد ریال در پنج‌ماهه اول 1395 رسید که بیانگر فعالیت قابل توجه بانک‌های فعال در بازار بین‌بانکی ریالی است. همچنین، بررسی معاملات بازار در پنج‌ماه آغازین سال 1395 به تفکیک نوع معاملات بیانگر آن است که به ترتیب 97 و 96.2 درصد از تعداد و ارزش معاملات مربوط به معاملات یک‌شبه است که با فلسفه تأمین مالی کوتاه‌مدت بازار بین‌بانکی سازگار است. در کل، بانک‌ها برای احتراز از پرداخت جریمه‌های سنگین به بانک مرکزی بابت اضافه برداشت و محدودیت‌های متعاقب آن در سامانه چکاوک، عمده نیازهای نقدینگی آنی و کوتاه‌مدت خود را از بازار بین بانکی تامین کرده که این امر در توسعه حجم و ارزش مبادلات بازار بسیار موثر بوده است.

از سوی دیگر، نرخ سود موزون بازار در پنج‌ماهه اول سال 1395 با 8.9 واحد درصد کاهش نسبت به مدت مشابه سال قبل به 18.2 درصد رسید. این نرخ در مردادماه سال جاری معادل 18.7 درصد بوده است. بنابراین، عملکرد بازار بین بانکی نشان می‌دهد که دامنه نرخ سود معاملات بازار از 24 الی 30 درصد در پنج‌ماهه اول سال 1394 به 17 الی 22 درصد در تاریخ 1395.6.21 رسیده است. حداقل نرخ سود بازار، مربوط به معاملات یک‌شبه و به میزان 17 درصد بوده است. اگرچه در این دوره، نرخ سود بازار بین بانکی ریالی در دامنه 17 الی 22 درصد حرکت کرده است، لیکن میانگین موزون نرخ سود درتاریخ مذکور 18.7 درصد بوده و بیانگر آن است که اغلب معاملات بازار با نرخ‌های نزدیک به حداقل (و نه حداکثر) نرخ سود بازار منعقد شده‌اند. لذا، وجود نرخ 22 درصدی در بازار از نظر حجم معاملات با این نرخ به عنوان مشاهده محدود و کم اثر است.

لازم به ذکر است، در سال 1393، تنگنای اعتباری بانک‌ها، نرخ سود بازار بین‌بانکی ریالی را با افزایش مواجه کرد. لیکن در سال گذشته در بازه زمانی پنج ماهه شهریور الی دی‌ماه، بانک مرکزی با حضور فعالانه در بازار و انجام سپرده‌گذاری‌های جدید، تمدید سپرده‌گذاری‌های سابق، تجدید ساختار بدهی بانک‌ها و تبدیل اضافه‌برداشت برخی بانک‌ها به اعتبار در حساب‌جاری و همچنین تعدیل نسبت سپرده قانونی بانک‌های تجاری، مدیریت نقدینگی در بانک‌ها را تسهیل کرد. مجموعه اقدامات مزبور و کاهش فشار موجود بر بانک‌ها، به کاهش نرخ معاملات بازار در طول این دوره منجر شد و در ماه‌های بعد نیز استمرار یافت. لازم به یادآوری است که تحولات بازار بین بانکی و نرخ سود در این بازار متاثر از حجم معاملات و عرضه و تقاضای وجوه توسط بانک‌ها است. برای مثال در تیر و مرداد و نیز بهمن و اسفند هر سال عامل فصلی در جهت افزایش حجم و نرخ معاملات حرکت می‌کند. البته در پنج ماهه اول سال جاری ورود بانک‌های جدید و افزایش تعداد فعالان این بازار نیز بر این امر موثر بوده است.

در مجموع، بانک مرکزی با پایش روزانه بازار و تشکیل دو بار در هفته کمیته نظارت بر عملکرد بازار، رفتار بازیگران این بازار از نظر حجم معاملات و نرخ سود را به دقت مورد بررسی قرار داده و با برنامه‌ریزی و پیش‌بینی تقاضای نقدینگی بانک‌ها، از طریق هدایت موثر در بازار در جهت تعدیل نرخ سود بازار متناسب با اقتضائات اقتصاد کلان اقدامات لازم را انجام می‌دهد. در خاتمه لازم به ذکر است که در سال جاری برخی سیاست‌ها و برنامه ها از قبیل تامین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط، خرید تضمینی گندم، روند بهبود فعالیت‌های اقتصادی و خروج از رکود، تعدیل نرخ سود بانکی و نظایر آن بر تحولات بازار موثر بوده و این بانک با توجه به جمیع جهات و تاثیرات سایر سیاست‌ها بر بازار، نسبت به هدایت موثر و فعال بازار اقدام می‌کند.