هیچ شرکت لبنی موفق به حضور دائم در بازار روسیه نشد/ تولید کره توجیه اقتصادی ندارد

بزرگمهر دادگر -تولید کننده برتر صنعت لبنیات کشور- که به عنوان پیشکسوت نمونه این صنعت نیز شناخته می شود، در تشریح وضعیت تولید لبنیات و موانع و مشکلات موجود در این حوزه؛ به خصوص در پروسه صادرات که در اشتغالزایی نقش بسزایی دارد، تاکید می کند که به علت تصویب استانداردهای واردات در کشور روسیه و عدم تطابق استانداردهای مذکور با استانداردهای داخلی و هزینه های بالای ترانسپورت، هیچ شرکت لبنی داخلی تا به امروز نتوانسته حضور دائم در بازار روسیه داشته باشد و از طرفی سرانه مصرف لبنیات طی 2 سال گذشته با کاهش و افت شدیدی مواجه بوده است که این امر در فعالیت کارخانه های تولیدی تاثیرگذار بوده است.

در ادامه گفت‌وگوی خبرنگار اقتصادی ایلنا با این فعال صنعت لبنیات را می‌خوانید:

موانع و مشکلاتی در پروسه تولید محصولات لبنی وجود دارد، بخصوص اینکه در سالهای اخیر بدلیل کاهش توان خرید، سرانه مصرف نیز کاهش یافته است. در حال حاضر این صنعت با توجه به اینکه انتظار می رود با حذف تحریم ها با رونق همراه شود، در چه وضعیتی قرار دارد؟

در حقیقت در پروسه تولید مشکل و مورد مبنایی وجود ندارد؛ اما به دلیل میزان مصرف و تقاضای کمتر نسبت به ظرفیت های کارخانجات تولید فراورده های لبنی در کشور، برخی از کمپانی ها جهت حفظ قیمت رقابتی و بقاء در بازار با کاهش قیمت تمام شده، با کیفیت اندک و نامناسب در شلف ها حضور دارند.

برای صادرات لبنیات به روسیه مذاکراتی توسط نمایندگان روسی انجام شده است، نتیجه آن متناسب با خواسته های تولیدکنندگان بوده است؟

به علت تصویب استانداردهای واردات در کشور روسیه و عدم تطابق استانداردهای مذکور با استانداردهای داخلی و هزینه های بالای ترانسپورت، هیچ شرکت لبنی داخلی تا به امروز نتوانسته حضور دائم در بازار روسیه داشته باشد.

گزارش های دریافتی شما در خصوص سرانه مصرف لبنیات به چه صورت است؟  در چهار ماهه اول سال افزایش داشته ایم یا خیر؟

متاسفانه با توجه به بررسی های انجام شده سرانه مصرف لبنیات طی 2 سال گذشته با کاهش و افت شدیدی مواجه بوده و در چهارماهه ابتدایی سال نیز روند بهبودی مشاهده نشده است. در سال‌های اخیر سیر صعودی سرانه مصرف لبنیات و رقم 70 تا 75 کیلو گرم مجدداً سیر نزولی پیدا کرده و در حال بازگشت به همان اعداد و ارقام سابق است.

برای افزایش سرانه مصرف لبنیات با توجه به اینکه با کاهش 35 درصدی مواجه است باید چه اقداماتی صورت گیرد؟

جهت ارائه راه حل ابتدا باید به دلایل چنین کاهشی توجه داشت. کاهش مصرف لبنیات عمیقاً مرتبط با وضعیت اقتصادی جامعه بوده و با توجه به تعاملات و مناسبات حاکم در جامعه در این بخش با کاهش تقاضا مواجه است. در سال‌های قبل وزارت بهداشت با تبلیغات گسترده و هدفمند به فرهنگ‌سازی مصرف لبنیات روی آورد. نتیجه آن افزایش تدریجی مصرف و سرانه مصرف لبنیات به ویژه شیر بوده است، هم اکنون این طرح متوقف شده است.

شاخص‌های اقتصادی در تمام ابعاد نظام اقتصادی کشور، افت تقاضا در کل اقتصاد را نشان می دهد. دولت توانسته سیر صعودی تورم را مهار کرده و آن را کنترل کند اما همچنان اقتصاد دچار رکود است. پس از کاهش سود بانکی و انتقال پول از بازارهای پولی به بازارهای مالی و به علت عدم شفافیت‌های مالی و ساختارهای آن در بازارهای مالی، سرگردانی پول، احیاناً تزریق آن در فرایندهای غیر مرتبط با فعالیت هایی که برای کل ساختار و نظام اقتصادی ایجاد ارزش افزوده می کند را شاهد بوده ایم. به دلیل عدم وجود شاخص های داینامیک جهت ایجاد تقاضا، نیاز به انتقال پول به صنعت و ایجاد چرخه تولید و اشتغال و به موازات آن اصلاح ساختارهای مالی و همچنین تبلیغات مربوط به مصرف لبنیات از راه حل های موضوع مطروح است.

برای بازار صادرات لبنیات ایران که چندین بار اعلام شده در خطر است باید چه راهکاری اندیشیده شود؟

ساختار اقتصادی ایران به دلیل تک محصولی بودن و به سبب محوریت فروش نفت ذاتاً ساختاری بر اساس واردات است. به واسطه نظام اقتصاد دولتی کشور و ارتباط همه کنش های اقتصادی با وضعیت دیپلماسی دولت، صادرات با مشکلاتی مواجه بوده است.  عمده ی صادارات محصولات لبنی به کشورهای آسیای میانه و کشورهای عربی مخصوصا عراق است. نرخ پایین و اندک اجباری ارز، رقابت ناسالم تولیدکنندگان داخلی و نوسانات تعاملات و دیپلماسی بین المللی دولت در طی سال‌های اخیر و همچنین مشکلات و عدم انتقال پول از کشورهای آسیای میانه مانند ترکمنستان و سهم بالای کشور عراق در صادرات محصولات لبنی و عدم ثبات در حاکمیت این کشور و عدم حمایت های دولتی از صادرات، از موانع پیش روی صادرات محصولات لبنی بوده است. جهت بهبود شاخص های صادراتی در این بخش نیاز به تعریف مقصد صادرات و تعاملات و دیپلماسی دولتی با آن کشور، منطقی کردن نرخ ارز، تبلیغات گسترده و موثر در کشور مقصد و اصلاح ساختارهای اقتصادی داخلی است.

در حالی که در سال‌ 57 یک میلیون تن پنیر، 547 هزار تن کره و 350 هزار تن شیر خشک و 10 هزار تن خامه به ارزش 4.5 میلیارد دلار وارد کشور می‌شد، در حال حاضر به جز کره در بقیه موارد صادرات وجود دارد؛ اما مساله این است که نیاز 90 درصدی به واردات کره همواره بحث برانگیز بوده است، چرا هنوز هم تا این اندازه باید وابسته به واردات این محصول باشیم؟

بالا بودن بهای تمام شده تولید کره در ایران، تولید این محصول توجیه اقتصادی نداشته و مقرون به صرفه نیست؛ در کشور به دلیل عدم وجود تکنولوژی مناسب و بالاخص بها و قیمت گران شیر در تولید کره مزیت نسبی نداریم.

قوانین دست و پاگیر بازرسی کالاهای صادراتی ایران به برخی از کشورها موجب شده است که صادرات تحت تاثیر قرار گیرد. قوانین بازرسی کالاهای وارده از ایران محدودیت‌های شدیدی به ویژه برای محصولات لبنی از تمام مرزها ایجاد کرده است. حذف این قوانین باید درراستای پذیرش استاندارد ایران انجام شود. این مساله نیاز به چه اقداماتی دارد؟ صنایع لبنی باید چه اقداماتی انجام دهند؟

ذات این فرایند دیپلماتیک بوده و جنبه مناسباتی دارد و نیاز به دخالت دولت و وزارت صنایع و معاون و جهاد کشاورزی دارد.