امضای 3 قرارداد نفتی با مدل جدید تا پایان سال جاری/موضع ایران برای امضای قرارداد نفتی با کشورهای آسیایی وغربی

به گزارش خبرنگار ایلنا، غلامرضا منوچهری معاون مدیر عامل شرکت ملی نفت در امور مهندسی و توسعه نفت درنشست آموزشی خبرنگاران با محوریت قراردادهای جدید نفتی اظهار داشت: به طور کلی در بخش بالادستی عمده ترنوور و گردش مالی را بخش نفت به خود اختصاص داده اما ما نتوانستیم به میزان نیاز کشور سرمایه‌گذاری داشته باشیم.

وی افزود: در حال حاضر نسبت تولید به ذخایر ما در سطح پایینی قرار دارد و با وجودی که سومین کشور دارنده ذخایر نفتی دنیا هستیم اما میزان تولید ما متناسب نیست به طوری که کشوری مثل روسیه و یا آمریکا که ذخایر کمتری از ما دارند هرکدام 10 میلیون بشکه در روز تولید می‌کنند.

منوچهری تصریح کرد: حتی ما به اهداف تولیدی خود در برنامه‌های سوم و چهارم و پنجم برای رسیدن به 5 میلیون بشکه در روز نیز نتوانستیم برسیم و همواره میزان تولید ما از 3.8 تا 4.3 در نوسان بوده است.

وی ادامه داد: ما در میادین مشترک در بخش دریا مشکل داشته‌ایم. ما حتی در بخش خشکی نیز کشورهایی مثل عربستان، قطر، بحرین، کویت، عراق در سال‌های اخیر سرعت تولید خود را نسبت به ما افزایش داده‌اند اما ما در زمینه افزایش برداشت بسیار ضعیف عمل کرده‌ایم. به طوری که متوسط برداشت و ریکاوری مخازن ما 25 درصد است که رقم بسیار پایینی است چرا که هر یک درصد تولید اضافی 300 میلیارد دلار ارزش ایجاد می کند حال آنکه ما تاکنون برای این منظور اقدامی صورت نداده‌ایم و غیر از تزریق، ابزار دیگری در دست نداشته‌ایم.

وی با تاکید بر اینکه الزام جدی داریم که بتوانیم عقب‌ماندگی بالادستی و تاخیرها را جبران کنیم یادآور شد: فرصت ممکن است از بین برود زیرا جایگاه انرژی و نفت در دنیا در حال تغییر است و این می تواند جایگاه نفت را متزلزل کند.

منوچهری در ادامه با تاکید بر لزوم اجرایی شدن مدلی جدید از قراردادها برای توسعه بالادست نفت تصریح کرد: برای این منظور 20 ویژگی الزامات و ویژگی‌های بخش بالادست و پروژه‌های بالادستی تعریف شده که از جمله آنها این است که در بخش نفت و گاز نیاز به مطالعه عمیق داریم. چرا که بدون مطالعه مخزنی عمیق و زمین‌شناسی گسترده نمی توانیم فعالیت مخزن را ارزیابی کنیم.

وی عدم قطعیت و ریسک بالا در پروژه‌های توسعه میدان را از دیگر الزام‌های بخش بالادست نفت برشمرد و افزود: با وجود مطالعات همچنان با ریسک مواجهیم چون ذخایر مخازن پیوستگی واحد قابل محاسبه‌ای ندارند بنابراین شناخت عمیق و طول دوره زمان می‌خواهد.  علاوه بر ریسک مخزن، ریسک تامین مالی است که هر تاخیر تامین مالی تولید را دچار سکته می کند. ضمن اینکه ریسک‌های جدی در اجرای پروژه زمان را طولانی می‌کند و خسارت زیادی به سرمایه‌گذار وارد می‌کند به اضافه اینکه ریسک سیاسی و اجتماعی را نیز باید لحاظ کنیم.

وی در ادامه به ضرورت استمرار عملیات بهره‌برداری و تولید در طول عمر مفید مخزن به منظور رسیدن به برداشت مطلوب اشاره و اظهار داشت: قطعاً فعالیت‌ها در مخازن باید طولانی و مستمر باشند همچنین باید پیوستگی فعالیت‌های اکتشاف، توسعه، تولید و بهره‌برداری در طول عمر مخزن وجود داشته باشد و همچنین وابستگی استمرار عملیات حفظ تولید (برداشت) به قیمت نفت، تحولات تکنولوژی و سیاست‌های دولت لحاظ شود.

وی ادامه داد: اگر می خواهیم از ذخایر دفاع کنیم باید دنبال فرمولی باشیم که روی ضریب بازیافت کار کنیم. اگر قراردادی ببندیم که شبیه بای‌بک زمانی که به تولید رسیدیم برای بعد از آن تدبیری نیندیشیده باشیم به مشکل برمی خوریم چرا که در پروژه‌های نفتی به ظرفیت تولید لحظه‌ای رساندن مهم نیست بلکه تولید طول زمان پروژه مهم است که استمرار کار می‌خواهد.

وی چند انضباطی بودن پروژه‌ها و نقش سازمان مدیریت پروژه در طرح‌های بالادستی را از دیگر الزامات بخش بالادستی دانست و گفت: سرمایه‌ور بودن پروژه ها نیز از دیگر ویژگی‌های طرح‌های بالادست نفت است چرا که پروژه‌های نفتی و گازی ایران ابعاد بزرگی دارند و ضرورت دارد که تامین مالی مطمئن با توجه به بازگشت سرمایه برای آنها تعریف شود و همچنین امکان جذب سرمایه‌های بین‌المللی وجود داشته باشد.

منوچهری با اشاره به سرمایه بر بودن پروژه های بالادستی نفت گفت: پروژه های بسیار کوچک در بخش بالادستی نفت بین 500 میلیون دلار تا یک میلیارد دلار، پروژه های متوسط بین 6 تا 7 میلیارد دلار و پروژه های بزرگ تا 20 میلیارد دلار سرمایه نیاز دارند و این حجم منابع مالی، تأثیرات بسیار زیاد اقتصادی و اجتماعی در پی دارد و در جذب آن نیز مسائل متعددی مطرح است، ضمن اینکه امکان جذب سرمایه در پروژه های نفتی بالاست و زمانی که نفت حدود 100 دلار بود، نرخ بازگشت سرمایه در پروژه های نفتی ما 400 درصد بود، اکنون نیز نرخ بازگشت سرمایه در پروژه های نفتی ما 100 درصد است، در حالی که شرکت های خارجی برای سرمایه گذاری در پروژه ای با نرخ بازگشت 15 درصدی هم رغبت دارند.

منوچهری وابستگی روزافزون به فناوری و بین‌المللی بودن دانش فنی و تکنولوژی و نوع توسعه را از دیگر ویژگی‌های توسعه در بخش بالادست نفت عنوان کرد.

وی همچنین به میادین مشترک و از دست رفتن فرصت‌ها و سرعت رقبا در برداشت از پارس جنوبی در میادین فلات قاره اشاره و اظهار داشت: اکنون طرح های توسعه‌ای عراق و کردستان در مرزهای خشکی با ایران از سرعت بالایی برخوردار است لذا ضرورت دارد که مدلی انعطاف‌پذیر در قراردادها انتخاب شود تا کار تولید در پروژه‌های ایرانی سرعت پیدا کند.

معاون مدیر عامل شرکت ملی نفت به تحولات بازار انرژی و تاثیر آن روی شاخص‌های توسعه میدان اشاره و اظهار داشت: تاثیرپذیری اقتصاد توسعه میدان از قیمت نفت، تحولات بازار حامل‌های انرژی و تاثیر آن روی توسعه میادین، تصمیمات کنفرانس پاریس، ظهور انرژی‌های تجدیدپذیر، تغییرات برنامه توسعه میادین کشورهای تولیدکننده در دهه‌های آینده بر حسب تغییرات دینامیکی بازار را نیز باید در ویژگی ها و الزامات توسعه بخش بالادست نفت لحاظ کرد.

وی اهمیت مطالعات HSEQ را از دیگر الزامات در پروژه‌های بالادستی نفت عنوان کرد و افزود: یکی از موضوعاتی که باید مدنظر قرار گیرد نفت و حافظه تاریخی ملت ایران است. همچنین نقش و جایگاه کارفرما در پروژه‌های بالادستی باید لحاظ شود. ضمن اینکه ضرورت احراز صلاحیت پیمانکاران عمده طرف قرارداد نیز نباید فراموش شود.

منوچهری به لزوم تقسیم‌بندی اصلی فعالیت‌های نفت و گاز از جهت واگذاری به طرف‌های قرارداد نیز اشاره و اظهار داشت: یکی دیگر از مواردی که باید مدنظر قرار گیرد پیوند خوردن منافع توسعه دهندگان از جمله پیمانکاران، دولت، کارفرمایان، مالکان در طرح‌های بالادست توسعه ای است.

وی به اهمیت زمان در پروژه‌های بالادست نیز اشاره کرد و گفت: باید توقف سرمایه و پرداخت بهره در صورت تاخیر در اجرای پروژه ها و عدم نفع تولید در صورت به تاخیر افتادن پروژه ناشی از زمان شروع و یا طولانی شدن پروژه و همچنین تغییرات دینامیکی مخازن به ویژه در میادین مشترک را نیز در نظر داشته باشیم.

منوچهری گفت: اکنون ما در پروژه های فازهای 13، 14، 19، 20 و 21 حدود 30 میلیارد دلار سرمایه گذاری انجام داده ایم که به علت طولانی شدن روند اجرای آنها این 30 میلیارد دلار سرمایه خوابیده است و بدتر از آن یک و نیم میلیارد دلار عدم النفعی است که بابت هر سال تأخیر بهره برداری از یک فاز برای کشور است.

 معاون مدیر عامل شرکت ملی نفت از نوع تضامین دولت‌ها و شرکت‌های طرف قرارداد در پروژه های بالادستی به عنوان دیگر ویژگی طرح‌های بالادستی نفت یاد کرد و گفت: انتقال تکنولوژی و مدیریت در پروژه‌های بالادستی از دیگر الزامات است چرا که ما اصرار داریم از این به بعد شرکت‌های خارجی از تجهیزات و نفرات ایرانی استفاده کند.

وی افزود: طبق قانون باید 51 درصد کار به شرکت های ایرانی داده شود که من فکر می کنم می توانیم 70 تا 80 درصد کار را در قراردادهای جدید نفتی به شرکت های ایرانی بسپاریم.

منوچهری اذعان داشت: ما باید سالانه 20 میلیارد دلار در بخش بالادستی سرمایه گذاری کنیم که اگر 70 درصد کار در دست شرکت های ایرانی باشد، یعنی بازاری 14 میلیارد دلاری برای شرکت های ایرانی فراهم می شود و در این صورت با آمدن شرکت های خارجی نه تنها بازار کار شرکت های ایرانی گرفته نمی شود بلکه بازار کار بیشتری در اختیارشان قرار می گیرد.

وی ادامه داد: در قراردادهای جدید یک سند ضمیمه انتقال تکنولوژی همراه قرارداد می آید که به انتقال تکنولوژی از شرکت های خارجی به شرکت های ایرانی بینجامد؛ اما هنوز این سند ضمینه نهایی نشده است.

معاون مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در امور توسعه و مهندسی در ادامه گفت: با توجه به محدودیت زمانی، تا پایان امسال نمی توان بیش از سه قرارداد با الگوی جدید قراردادهای نفتی امضا کرد اما امیدواریم هفته جاری، اصلاحیه قراردادهای جدید نفتی در هیئت دولت تصویب شود و به طور طبیعی پس از آن در اختیار مجلس قرار می گیرد و سرانجام پس از تائید نهایی از سوی مجلس ابلاغ می شود.

وی ادامه داد: پس از تصویب چارچوب قرارداد، همزمان بحث اسناد مناقصه نیز به موازات پیش می رود و اگر همه کارها براساس برنامه پیش برود تا پایان سال ٢ تا سه قرارداد با این مدل امضا می کنیم.

منوچهری در ادامه در پاسخ به ایلنا درباره اینکه آیا تمرکز قراردادها بر کشورهای آسیایی و روسیه انحصار ایجاد نخواهد کرد گفت: منابع مالی بیشتر در آسیاست و چین بیشترین ذخایر مالی را دارد اما یکی از راهکارها مشارکت شرکت های آسیایی و غربی است. 

وی ادامه داد: برای مثال شرکت سینوپک مایل است که با شرکت شل  همکاری کند و سی ان پی سی با توتال همکاری می‌کند که مدل خوبی است بنابراین انحصار برای شرق نیست و تعادل ایجاد می شود. 

معاون مدیر عامل شرکت ملی نفت تصریح کرد: الان پول عمده در اختیار چین است و روسها نیز همکاری استراتژیک با ایران داشته و توانایی خوبی دارند و باید نقش پیدا کنند اما در مجموع سعی می شود که تعادل منطقی ایجاد شود و در عین حال  ما نیز حداکثر انتقال تکنولوژی را هم داشته و سرمایه لازم را جذب می کنیم.

وی درباره ریسک کاهش قیمت نفت در قراردادها نیز اظهار داشت: برای میادینی که در مرز قرار دارند اولویت ها را تغییر می دهد اما کشور ما چون پتانسیل نفتی بالایی دارد و هنوز قیمت تولید نیز  ارزان است، به برنامه تولید آسیب نمی زند. 

منوچهری گفت: کاهش قیمت نفت روی برنامه صادرات گاز به خاطر تغییرات دینامیکی در بازار آسیب هایی وارد شده اما باید ببینیم که وضعیت چگونه خواهد بود، در هر صورت قیمت نفت تا 40 دلار هم پایین بیاید در برنامه ما اثرگذار نیست.